Języki Obce w Szkole nr. 2003-02.pdf

•

angielski

•

francuski

•

hiszpañski

•

niemiecki

•

polski

kwiecieñ

Rok XLVII 2(237)

ISSN 0446-7965

•

rosyjski

•

w³oski

Spis treści

JE˛ZYK I KULTURA

Bożena Banach – Jêzyk a kultura .......... 3

Bogdan Bernacki – Okres wielkanocny

w tradycji prawos³awnej ........... ...... .... 6

Iwona S. Konszkow – Jak biskupi

i kanonicy Kraków budowali ................ 9

Iwona Malasińska – Francuska biblioteka

wirtualna ............. ...... .................. 70

Gabriela Smolij – Programy multimedialne

i Internet w dydaktyce jêzyka

francuskiego .... ............................. 71

Ewa Cwanek-Florek – Multimedialne

programy dydaktyczne w nauczaniu jêzyka

niemieckiego ................................ 74

Anna Wawrzon – Na odsiecz maturzystom.

O kursie multimedialnym Einblicke ........ 78

PODSTAWY GLOTTODYDAKTYKI

Elżbieta Pachocińska – Strategie

uczenia siê jêzyków obcych . ............... 24

Marek Laskowski – Rola i znaczenie

kompetencji komunikacyjnej w procesie

nauczania jêzyków obcych ................. 27

Wioletta Piegzik – Podejœcie humanistyczne

zwerbalizowan¹ teori¹ ego? ............... 29

Magdalena Kębłowska –Rolanauczyciela

jêzyka obcego w zreformowanej szkole ... 32

SZKOŁA PODSTAWOWA

Irena Balko – Technika zastępowania

słów w zapamiêtywaniu s³ówek .... ....... 81

Maria Matyka – Lekcje ze szkoln¹ gazetk¹

niemieckojêzyczn¹ .................... ...... 82

Maria Mendychowska, Teresa Pogwizd

– Protégeons la nature – ekologia na lekcji

jêzyka francuskiego w szkole podstawowej

i gimnazjum .................... ...... ....... 84

Dorota Salimandra-Wołowiec – Czytanie

ze zrozumieniem ............... ...... ....... 87

Jarosław Sarzała – Rola placement tests

w nauce jêzyka obcego ........ ...... ....... 94

Nina Markiewicz – Konkurs wiedzy

o krajach niemieckojêzycznych ............ 96

METODYKA

Bogusław Kubiak – Strategie prowadzenia

rozmowy w jêzyku obcym .. ............... 40

Danuta Paszak – Techniki prezentacji

s³ownictwa oraz praktyczne sposoby ich

stosowania ... ...... .......................... 46

Izabela Kowalczyk – ,,S³owa, s³owa

– nic tylko s³owa’’ – strategie pomocne

w opanowaniu nowego s³ownictwa

w nauce jêzyka obcego ...... ............... 50

Aleksandra Głowacka-Ziajka – Jak

rozwin¹æ u ucznia umiejêtnoœæ wyg³aszania

ustnej prezentacji ...... ...... ............... 55

Jolanta Oczkoś – Problem dysleksji

w nauczaniu jêzyków obcych .............. 59

Z DO ´ WIADCZE ´ NAUCZYCIELI

Kinga Rekucka-Bugajska – Nauczanie

s³ownictwa ³aciñskiego ........ ...... ....... 99

Janina Skrzypczyńska – Teksty typu

fiction i non-fiction jako Ÿród³o æwiczeñ

s³ownikowych w nauczaniu jêzyka

angielskiego ............... ...... ........... 101

Janina Skrzypczyńska – Æwiczenia

z cytatami ..... ............................. 106

Elżbieta Lizak – W biurze –

KOMPUTERY, INTERNET, MULTIMEDIA

Jarosław Krajka – Podrêczniki i Internet 62

.. 109

•

³aciñski

Nr 2/2003

marzec

Barbara Karmańska – Dyktando?

– ,,nie taki diabe³ straszny...’’ .... ........ 110

Ryszard Duda – Przyk³ad integracji

sprawnoœci jêzykowych na wybranej lekcji

jêzyka angielskiego ..................... ... 113

Małgorzata Mitas – Pomiar sprawdzaj¹cy

wielostopniowy: przyk³adowy test z jêzyka

angielskiego ....... ...... ................... 116

Jolanta Chrost – Testy przyjazne dla

ucznia i nauczyciela . ..................... 124

Paulina Kwiatkowska, Danuta Żurawska

– Once upon a time ... – festiwal poezji i

przedstawieñ teatralnych ................. 152

Jolanta Pierzchała-Górska – Konkurs

Jêzyka Niemieckiego ...................... 153

Barbara Karaimow, Łucja Surdej – Czy

jêzyk rosyjski mo¿e byæ atrakcyjny dla

ucznia? ... ...... ............................. 154

Lucyna Suchorska – Projekty realizowane

za granic¹ ..... ............................. 156

Jolanta Kałwa – Uczestniczyliœmy

w festiwalu w Normandii ................. 158

Krystyna Walner – O polsko-rosyjskiej

wymianie m³odzie¿y ...................... 159

Maria Zusin – Nauczanie ku przysz³oœci

– Teaching for the Future ................. 161

MATERIA Y PRAKTYCZNE

Elżbieta Juszczyk – Urozmaicajmy lekcje

jêzyka angielskiego ..................... ... 127

Artur Piotr Kmiecik – Europhile rather

than Anglocentric ....................... ... 129

Leszek Wróbel – Inspektor Spatz na

tropie. Krymina³y na lekcjach jêzyka

niemieckiego ................. ...... ........ 131

Grażyna Wójcik – Ekologia na lekcji

jêzyka francuskiego ..................... ... 137

Katarzyna Kuczborska-Przybylska

– Descrivi nel modo piu dettagliato che

puoi ... . .................................. ... 140

Ewa Kania-Nec –

RECENZJE

( ) .......... 167

Dorota Miller – Wszystko, co chcia³byœ

wiedzieæ o jêzyku angielskim i niemieckim,

ale boisz siê zapytaæ ....................... 168

Karol Czejarek – Imperia i prowincje.

O literaturze niemieckojêzycznej i polskiej

w dwudziestym wieku .............. ...... 169

Agnieszka Mac – Berliner Platz. Deutsch

im Alltag / Niemiecki na co dzieñ . ...... 171

Magdalena Michalak – Passwort Deutsch

– klucz do jêzyka niemieckiego ... ...... 174

Bogdan Bernacki – Nowe podrêczniki

do nauki jêzyka rosyjskiego .............. 177

Eleonora Wesołowska – Nowoœci

wydawnictwa Z³atoust .................... 180

Małgorzata Zdybiewska – Magazyn

British Studies Web Pages – przepustka

w XXI wiek ........................... ...... 182

Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Maria Gorzelak – redaktor naczelna i redaktor dzia³u jêzyka angielskiego,

Marek Zaj¹c – redaktor dzia³u jêzyka francuskiego, hiszpañskiego i w³oskiego, Gra¿yna Czetwertyñska

– redaktor dzia³u jêzyka ³aciñskiego, Hanna Bawej-Krajewska – redaktor dzia³u jêzyka niemieckiego,

Miko³aj Timoszuk – redaktor dzia³u jêzyka rosyjskiego.

Prenumerata: Renata Dziêcio³ – tel. (4822) 621 30 31 wew. 313.

ADRES REDAKCJI: Centralny Oœrodek Doskonalenia Nauczycieli, Aleje Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa,

Tel. (48 22) 621 30 31 wew. 410, fax 621 48 00, 622-33-46, E-mail: jows

Stanisław Szadyko

............... 143

KONKURS

Anna Bensch, Beata Ciura –Konkurswiedzy

o Francji dla uczniów szkó³ podstawowych 147

Nina Markiewicz – Konkurs wiedzy o krajach

niemieckojêzycznych dla uczniów gimnazjów 149

SPRAWOZDANIA

Anna Bensch, Beata Ciura

– ,,Miêdzyszkolny konkurs wiedzy o Francji’’

dla uczniów szkó³ podstawowych ..... ... 151

codn.edu.pl Internet: www.codn.edu.pl

Redakcja nie zwraca nadesłanych artykułów i zastrzega sobie prawo do dokonywania formalnych zmian

w tekstach artykułów; nie odpowiada za treść wydrukowanych reklam.

Ilustracje: Maja Chmura,

Sk³ad i ³amanie: PHOTOTEXT, ul. Platynowa 4, 00-808 Warszawa

Druk i oprawa:

ul. Sk³adowa 9, 15-399 Bia³ystok

Nak³ad 2300

JĘZYK I KULTURA

Bożena Banach 1)

Chorzów

Język a kultura

Mówi siê czêsto, ¿e jêzyk jest noœnikiem

kultury lub ¿e umo¿liwia on dostêp do kultury

tym cz³onkom spo³eczeñstwa, którzy go znaj¹.

U¿ywa siê równie¿ metafory, wed³ug której

jêzyk jest ,,kluczem’’ do kultury. Wzajemne

zwi¹zki miêdzy systemem jêzyka a kultur¹ roz-

wa¿ali filozofowie, jêzykoznawcy i socjologo-

wie. Jedn¹ z pierwszych osób, która zwróci³a

uwagê na jednoœæ jêzyka i kultury by³ Wilhelm

von Humboldt – niemiecki uczony ¿yj¹cy na

prze³omie XVIII i XIX wieku. Jest on uwa¿any za

twórcê systemu lingwistyczno-filozoficznego,

w którym jêzyk by³ pojmowany jako czynnik

kszta³tuj¹cy percepcjê œwiata i pogl¹d na œwiat

cz³onków danej spo³ecznoœci jêzykowej. Hum-

boldt rozró¿ni³ wewnêtrzn¹ formê jêzyka ( in-

nere Sprachform ), która by³a si³¹ twórcz¹ jêzyka

oraz zewnêtrzn¹ formê ( aussere Sprachform ).

Wed³ug teorii Humboldta zachodzi wzajemna

zale¿noœæ miêdzy jêzykiem a kultur¹, gdy¿ ka¿-

da kultura jest zwi¹zana z narodem, a naród

z kolei kszta³tuje jêzyk oraz odwrotnie – jêzyk

odzwierciedla ducha danego narodu (Konie-

wicz 1997:306-307).

Innymi badaczami, których interesowa³

problem jêzyka i kultury, byli amerykañscy an-

tropologowie, miêdzy innymi Boas i Sapir,

a tak¿e Whorf i Hoijer. Franz Boas s¹dzi³, ¿e

istnieje œcis³y zwi¹zek miêdzy jêzykiem i myœl¹.

Wed³ug niego sam jêzyk nie móg³by wp³ywaæ na

rozwój myœlenia, jeœliby ogólny stan kultury nie

sprzyja³ takiemu postêpowi. Tak wiêc jêzyk jest

ukszta³towany przez stan danej kultury. Ozna-

cza to, ¿e kultura kreuje bogactwo pojêæ jêzyko-

wych, typy terminologii (pojêcia abstrakcyjne,

wyra¿enia konkretne) oraz stwarza szersz¹ plat-

formê porozumiewania siê miêdzy ludŸmi i ogól-

nie – komunikacji spo³ecznej. Mo¿na by³oby po-

stawiæ tezê, ¿e istnieje swego rodzaju korelacja

miêdzy iloœci¹ i jakoœci¹ s³ów oraz terminów

a poziomem kultury cz³owieka, który siê nimi

pos³uguje. Najbardziej widoczny wp³yw jêzyka

i kultury na myœl mo¿na zauwa¿yæ w s³ownictwie.

Boas wskaza³, ¿e s³owa s¹ dostosowane do œrodo-

wiska, w którym s¹ u¿ywane. Jako przyk³ad

poda³ u¿ycie wielu s³ów na oznaczenie œniegu

w jêzykach eskimoskich (Valdes 1988:1-7).

Edward Sapir w dziele Language wyrazi³

pogl¹d, ¿e jêzyk nie istnieje w oderwaniu od

kultury i jest jej ekspresj¹. Bêd¹c równoczeœnie

antropologiem Sapir rozpatrywa³ jêzyk nie tyl-

ko w powi¹zaniu z kultur¹, ale i ras¹. Podaj¹c

przyk³ady stara³ siê uzasadniæ fakt, ¿e dany

jêzyk mo¿e rozprzestrzeniæ siê daleko poza swo-

j¹ ojczyznê, przekraczaj¹c w ten sposób sfery

kulturowe i rasowe. Sapir stwierdzi³ równie¿, ¿e

na ni¿szym poziomie rozwoju spo³ecznego jê-

zyk nie jest nierozerwalnie zwi¹zany z kultur¹.

Jêzyki zupe³nie niespokrewnione ze sob¹ mog¹

nale¿eæ do jednej kultury, natomiast jêzyki œciœ-

le ze sob¹ spokrewnione lub nawet jeden jêzyk

mog¹ nale¿eæ do oddalonych od siebie obsza-

rów kulturowych. Wspólny jêzyk (na przyk³ad

jêzyk angielski w USA i Wielkiej Brytanii) u³at-

wia oczywiœcie wzajemne zrozumienie kultury,

ale pod uwagê nale¿y równie¿ wzi¹æ uwarun-

Dr Bo¿ena Banach jest starszym wyk³adowc¹ jêzyka angielskiego w Studium Praktycznej Nauki Jêzyków Obcych

Uniwersytetu Œl¹skiego w Katowicach.

kowania geograficzne, polityczne i ekonomiczne

(Sapir 1970:207-220). Sapir postawi³ kontro-

wersyjn¹ tezê, ¿e rozwój jêzyka nie musi od-

bywaæ siê równolegle z rozwojem kultury. Na

poparcie tego stwierdzenia poda³ fakt, ¿e kultury

i rasy ulegaj¹ asymilacji w trakcie kontaktów

historycznych na d³u¿sz¹ metê, natomiast s¹sia-

duj¹ce ze sob¹ jêzyki asymiluj¹ siê tylko w spo-

sób przypadkowy i powierzchowny. Zdaniem

autora Language zwi¹zek miêdzy kultur¹ i jêzy-

kiem nie jest przypadkowy. Natomiast rozwój

jêzyka i kultury nie s¹ procesami zwi¹zanymi

i nie mo¿na ich porównywaæ. S³ownictwo jêzyka

w mniejszym lub w wiêkszym stopniu odzwier-

ciedla kulturê i dlatego u¿ywaj¹c s³ów Sapira

,, historia języka i historia kultury biegną wzdłuż

równoległych linii ’’ (ibidem: 219). Bardziej pozy-

tywny stosunek do zwi¹zku miêdzy jêzykiem

a kultur¹ wyrazi³ Sapir w póŸniejszych pracach.

Uzna³, ¿e jêzyk jest cenny przy badaniach nauko-

wych kultury, gdy¿ w jêzyku wystêpuj¹ wzory

kulturowe cywilizacji. W artykule The Status of

Linguistics as a Science Sapir okreœli³ jêzyk nie tylko

jako ,, a guide to social reality ’’, ale tak¿e jako ,, a

symbolic guide to culture ’’ (Sapir 1964:68).

Reasumuj¹c powy¿sze wywody obu

amerykañskich lingwistów nale¿y stwierdziæ, ¿e

jêzyk i kultura bior¹ udzia³ w interakcji. Wzorce

kulturowe, zwyczaje, wierzenia i style ¿ycia s¹

wyra¿ane przy pomocy jêzyka. Nie powinno

oddzielaæ siê jêzyka od kultury, gdy¿ w takim

przypadku powstaje jêzyk sztuczny, na przyk³ad

esperanto, w którym trudno jest w pe³ni wyra-

ziæ swoje uczucia lub myœli. Jêzyk sztuczny jest

budowany na fundamencie terminów i pojêæ,

które nie maj¹ konkretnych odniesieñ do danej

kultury. St¹d jest schematyczny i pozbawiony

korzeni kulturowych. Jêzyki sztuczne ze wzglê-

du na oderwanie od rzeczywistoœci nie ciesz¹

siê popularnoœci¹ wœród ucz¹cych siê.

O roli jêzyka w kulturze oraz w poznaniu

i dzia³aniu ludzkim mo¿emy dowiedzieæ siê

z hipotezy Sapira-Whorfa. Pojawi³a siê ona we

wczesnych pracach Sapira, a nastêpnie zosta³a

rozwiniêta w teoriê przez Beniamina Lee Whor-

fa. By³a ona bardzo popularna w latach trzy-

dziestych i czterdziestych XX wieku. Hipoteza

Sapira-Whorfa jest równie¿ nazywana zasad¹

relatywizmu jêzykowego, gdy¿ wed³ug niej po-

rz¹dkowanie i klasyfikacja zjawisk oraz tworze-

nie kategorii pojêciowych jest wzglêdne i zale¿y

od zwyczajów jêzykowych danego spo³eczeñ-

stwa. W sk³ad tej hipotezy wchodz¹ w³aœciwie

dwie zasady: determinizmu jêzykowego (jêzyk

okreœla nasz sposób myœlenia) i wzglêdnoœci

jêzykowej (rozró¿nienia zakodowane w jednym

jêzyku nie wystêpuj¹ w jakimœ innym jêzyku;

Crystal 1994:342). Hipoteza ta wyra¿a pogl¹d,

¿e jêzyk jest nie tylko narzêdziem przekazywa-

nia myœli, ale równie¿ sam kszta³tuje myœlenie.

Cechy gramatyczne jêzyka ojczystego narzucaj¹

cz³owiekowi pewien okreœlony sposób postrze-

gania i rozumienia œwiata, który jest odmienny

od norm myœlenia i zachowania ludzi pos³ugu-

j¹cych siê jêzykiem o innych w³aœciwoœciach.

Hipoteza Sapira-Whorfa okaza³a siê kon-

trowersyjna zw³aszcza w jej radykalnej wersji.

Œwiadcz¹ o tym udane t³umaczenia z jednego

jêzyka na inny. Chocia¿ zakresy znaczeniowe

s³ów ró¿ni¹ siê w poszczególnych jêzykach, nie

oznacza to niemo¿liwoœci przet³umaczenia wza-

jemnego jêzyków. Natomiast w tak zwanej ,,wer-

sji s³abej’’ zarzucano hipotezie, ¿e zbyt du¿¹

uwagê przywi¹zuje do gramatyki zamiast do

s³ownictwa (Hudson 1996:97). W ci¹gu ostat-

nich kilkudziesiêciu lat hipoteza Sapira-Whorfa

by³a niejednokrotnie sprawdzana przez badanie

ró¿nych aspektów jêzyka w odniesieniu do poza-

jêzykowych czynników w ró¿nych kulturach, na

przyk³ad terminów zwi¹zanych z pokrewieñ-

stwem, kolorami, chorobami czy sposobami

zwracania siê do osób. Wyniki tych badañ by³y

jednak czêsto sprzeczne (Stern 1983:206). Wy-

nika z tego, ¿e generalnie s³uszna hipoteza Sapi-

ra-Whorfa ma jednak charakter wzglêdny.

Zagadnieniem zwi¹zku miêdzy jêzykiem

i kultur¹ zajmowa³ siê te¿ Harry Hoijer. W swojej

pracy The Relation of Language to Culture skryty-

kowa³ on tezê Whorfa, wed³ug której jêzyk jest

wyj¹tkowym systemem kulturowym (Bokszañ-

ski, Piotrowski, Zió³kowski 1977:20-29).

Jêzyk jest ,,osadzony’’ w kulturze narodu

i odzwierciedla wierzenia i uczucia spo³eczno-

œci, która siê nim pos³uguje. Opiniê tê wyrazi³

Malinowski mówi¹c, ¿e ,, language is essentially

rooted in the reality of the culture, the tribal life

and customs of the people, and ... it cannot be

explained without constant reference to these

broader concepts of verbal utterance ’’ (Malinow-

ski 1923:305). Malinowski s¹dzi³, ¿e zrozumie-

nie jêzyka jest niemo¿liwe bez odwo³ywania siê

do kultury, z której ten jêzyk pochodzi. Ponad-

to, jego zdaniem jêzyk rozwija siê wraz z po-

stêpem myœli i kultury, a nawet przyczynia siê

do tego postêpu. Malinowski zauwa¿y³ równie¿

ró¿nice kulturowe jêzyków, które powodowa³y

trudnoœci w procesie t³umaczenia. To w³aœnie

on zwróci³ uwagê na tak zwany ,, kontekst sytua-

cji ’’, który umo¿liwia zrozumienie wypowiedzi

(Malinowski 1923:306).

O wzajemnym zwi¹zku miêdzy jêzykiem

a kultur¹ œwiadczy teoria Osgooda (amerykañ-

skiego psychologa), wed³ug której pe³ne zna-

czenie s³owa dla danej jednostki jest wynikiem

doœwiadczenia z tym s³owem, które ta osoba

uzyska³a w œrodowisku kulturowym, w którym

siê wychowa³a. Z tego powodu jest nam czêsto

trudno znaleŸæ dok³adne odpowiedniki s³ów lub

wyra¿eñ w dwóch jêzykach. S³owa mog¹ mieæ to

samo znaczenie czy sens, ale mog¹ wywo³ywaæ

odmienne skojarzenia emocjonalne. Na przyk³ad

s³owo ,,matka’’ ma inny wydŸwiêk w kulturze,

w której dzieci nale¿¹ do klanu lub plemienia

oraz w kulturze, gdzie dzieci s¹ wychowywane

przez rodziców (Rivers 1968:265). Z powy¿sze-

go przyk³adu równie¿ wynika, ¿e jêzyk jest czêœ-

ci¹ kultury, a kultura jest czêœci¹ jêzyka. Oba te

elementy s¹ ze sob¹ œciœle zwi¹zane i maj¹

wzajemny wyp³yw na siebie.

Charakter wzajemnych relacji miêdzy jê-

zykiem a kultur¹ mo¿na zauwa¿yæ w strukturaliz-

mie antropologicznym Claude Levi-Straussa. Je-

go zdaniem jêzyk jest podstawowym warunkiem

powstania kultury. Levi-Strauss stara³ siê odkryæ

wspólne zasady ogólne wystêpuj¹ce zarówno

w jêzyku, jak i kulturze. Doszed³ on do wniosku,

¿e oba pojêcia oparte s¹ na pewnych stosunkach

logicznych, a œciœlej mówi¹c – na zasadzie opo-

zycji i korelacji (Olszewska-Dyoniziak 1994:42).

Michael Byram – jeden z wspó³autorów

ksi¹¿ki Mediating Languages and Cultures – za-

uwa¿y³, ¿e jêzyk jest symbolem ca³oœci i równo-

czeœnie czêœci¹ ca³oœci, która kszta³tuje i jest

kszta³towana przez wartoœci, wierzenia i dzia³a-

nia socjokulturowe. Jego zdaniem pos³uguj¹c

siê jêzykiem uczestniczymy w zjawiskach so-

cjokulturowych. Dzieci ucz¹c siê jêzyka przy-

swajaj¹ kulturê (Byram 1991:18). Wyp³ywa

st¹d wniosek, ¿e w nauce jêzyków obcych nie

mo¿na oddzielaæ uczenia jêzyka i kultury, lecz

trzeba te funkcje umiejêtnie po³¹czyæ. Ucz¹c siê

jêzyka obcego powinniœmy nauczyæ siê zrozu-

mieæ inne sposoby myœlenia, style ¿ycia oraz

braæ udzia³ w doœwiadczeniach socjokulturo-

wych innych narodów. Nierozerwalnoœæ jêzyka

i kultury w dydaktyce jêzyków obcych trafnie

ilustruj¹ poni¿sze cytaty pochodz¹ce z pedagogi-

cznego czasopisma francuskiego Le Fran , ais dans

le Monde: ,,Nie można oddzielić nauczania cywili-

zacji od nauczania języka, który jest równocześnie

jej najbardziej autentycznym wyrazem i najlep-

szym sposobem poznania’’ (Crocq 1976:382);

,, Język jest całkowicie nasycony cywilizacją, po

pierwsze, ponieważ jest on produktem społeczno-

historycznym, po drugie, jest on przede wszystkim

narzędziem społecznym. I na odwrót, żaden ele-

ment cywilizacji nie istnieje niezależnie od języka ’’

(Marc 1987:65). Cywilizacja jest rozumiana tutaj

jako kultura, gdy¿ we Francji i krajach obszaru

jêzyka francuskiego nauczanie elementów kultu-

roznawczych wystêpuje pod nazw¹ langue et civi-

lisation .Naukam,którezajmuj¹siêzwi¹zkami

miêdzy jêzykiem a kultur¹ danego narodu i jego

obyczajami, s¹ etnometodologia i etnonauka.

Bibliografia:

Bokszañski, Z., Piotrowski, A., Zió³kowski, M. (1977),

Socjologia języka , Warszawa: Wiedza Powszechna.

Byram, M. (1991), ,,Teaching Culture and Language:

Towards an Integrated Model’’, w: Buttjes, D., By-

ram, M. (eds.), Mediating Languages and Cultures ,

Clevedon: Multilingual Matters.

Crocq, H. (1976), ,,L’enseignement de la civilisation fran-

caise a l’etranger’’, w: Le Franc , ais dans le Monde , 120.

Crystal, D. (1994), Dictionary of Language and Languages ,

London: Penguin Books.

Hudson, R.A. (1996), Sociolinguistics , Cambridge: Cam-

bridge University Press.

Koniewicz, D.M. (1997), ,,Aspects of Cultural Relativity in

EFL Handbooks’’, w: Lewandowska-Tomaszczyk, B.

(ed.), New Trends in Language Studies . £ódŸ: Wydaw-

nictwo Uniwersytetu £ódzkiego. Folia Linguistica 36.

Malinowski, B. (1923), ,,The Problem of Meaning in

Primitive Language’’, w: Ogden, Ch., Richards, J. A.

The Meaning of Meaning , London: Kegan, Paul,

Trench, Trubner and Co.

Marc, E. (1987), ,,Civilisation. Enseignement des cultu-

res’’, w: Le Fran , ais dans le Monde 206.

Olszewska-Dyoniziak, B. (1994), Społeczeństwo i kultura.

Szkice z antropologii kulturowej , Kraków: Universitas.

Rivers, W. (1968), Teaching Foreign-Language Skills , Chi-

cago: University of Chicago Press.

Sapir, E. (1964), ,,Culture, Language and Personality

– Selected Essays’’, w: Mandelbaum, D.G. (ed.). Ber-

keley and Los Angelos: University of California Press.

Sapir, E. (1970), Language. An Introduction to the Study of

Speech , London: Hart-Davis.

Stern, H.H. (1983), Fundamental Concepts of Language

Teaching , Oxford: Oxford University Press.

Valdes, J.M. (1988), Culture Bound: Bridging the Culture

Gap in Language Teaching , Cambridge: CUP.

(grudzieñ 2002)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: