Języki Obce w Szkole nr. 2005-05.pdf

• hiszpański

• łaciński

• niemiecki

• polski

• rosyjski

• włoski

Nr 5/2005

listopad/grudzień

Rok XLIX 5(252)

ISSN 0446-7965

Spis treści

PODSTAWY GLOTTODYDAKTYKI

Izabela Marciniak – Europejski system opisu

kształcenia językowego i Europejskie portfolio

językowe z perspektywy kilku lat ..................3

Marzena Żylińska – Postkomunikatywna

dydaktyka języków obcych – podejście

konstruktywistyczne ....................................9

Jan J. Kałuża – Tłumaczenie jako wynik

procesu kontrolowanego ...........................16

Bogusław Kubiak – Koncepcje nauczania

języka specjalistycznego ............................19

SZKOŁA PODSTAWOWA, GIMNAZJUM

Agnieszka Leszczyńska – Poznajemy

Nowy York ...............................................69

Małgorzata Tomczyk-Jadach – Propozycja

cyklu lekcji – Have you ever been on the

London Eye? ............................................71

Ewa Osoba – Jak uczyć się szybko słówek

w języku obcym .......................................76

Bożena Krupa – Autorski program

nauczania języka francuskiego w klasach

I-III gimnazjum .........................................81

METODYKA

Z DOŚWIADCZEŃ NAUCZYCIELI

Agnieszka Kordyzon-Andrzejewska – Nie

zapominajmy o wymowie .........................89

Danuta Gieryn – O odmianie czasownika ...91

Brygida Gorczyńska – Ćwiczenia

z kartami ..................................................92

Anna Łojek – Walor dydaktyczny przysłów

na lekcjach języka angielskiego .................95

Anna Abramczyk – Reisen bilden –

powtórzenie techniką stacji samodzielnego

uczenia się ...............................................99

Iwona Janowska – Jak rozwijam zaintere-

sowania uczniów na lekcjach języka obcego?

Propozycje lekcji .....................................102

Justyna Wróbel – Zainteresuj ucznia ......111

Grzegorz Ziętala – Kilka uwag o zasadach

sporządzania korespondencji urzędowej

w języku rosyjskim ..................................116

Małgorzata Pamuła, Joanna Rzyska,

Maja Zazula – Moje pierwsze europejskie

portfolio językowe – Europejskie portfolio języ-

kowe dla przedszkolaków ............................25

Katarzyna Baumann – Bariery psychiczne

w procesie uczenia się języka obcego .........28

Izabela Uściłko – Szkolna codzienność

– uczniowie trudni ....................................33

Barbara Kujawa, Maciej Nietrzebka – Czy

„trendy” znaczy dobry? – Jaki powinien być

podręcznik do nauki języka niemieckiego? ...39

Z PRAC INSTYTUTÓW

Grażyna Płoszajska – Nauczanie języków

mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka

regionalnego w polskim systemie oświaty ....45

Alina Awramiuk – Szkolnictwo dla mniejszo-

ści narodowych i etnicznych w roku szkolnym

2004/2005 ..............................................47

Marek Prengel – Rola i szanse języka

niemieckiego w Unii Europejskiej ..............56

Michael Byram – Europejskie portfolio

językowe – Model teoretyczny i propozycja

wzoru biografii „kluczowych doświadczeń

interkulturowych” .....................................59

MATERIAŁY PRAKTYCZNE

Maria Mameła – Łacina w krzyżówkach ..120

Elżbieta Gesing – Święta, święta... ........121

Teresa Kozłowska – Kopciuszek .............123

Małgorzata Korczyńska – Wieczorek

z kulturą rosyjską ....................................125

Jolanta Tendera – Betlejem w świętą noc ..127

• angielski

• francuski

KONKURSY

Danuta Koper, Ewa Muszyńska –

Przysłowia w trzech językach ...................169

Elżbieta Gesing – Przygoda

z prawosławiem .....................................171

Małgorzata Bloch – Sprawozdanie

z wizyty przedstawicieli mniejszości

niemieckiej w Polsce w Miejskim Gimnazjum

w Zielonce .............................................172

Wioletta Sosnowska – Żyć Europą

w szkole .................................................173

Helena Błazińska – Szkolenie w Wąsoszach

– przygotowanie do II pilotażu EPJ ..........174

Małgorzata Wiatr-Kmieciak – Konferencja

glottodydaktyczna ..................................175

Katarzyna Morzyńska – Let’s visit

Canada ...................................................129

Joanna Środkowska – Konkurs wiedzy

o Luksemburgu .......................................132

Romuald Hassa – English through

Customs and Traditions ...........................134

Lidia Jabłońska-Kwiatkowska, Ewa Kerner

– English Culture Competition .................140

SŁOWNICZKI TEMATYCZNE

Agnieszka Kordyzon-Andrzejewska –

Słowniczek botaniczny ............................143

Barbara Kołodziejczyk – Słowniczek

turystyczny francusko-polski – część I ......148

CZYTELNICY PISZĄ

RECENZJE

Paweł Sobkowiak – Nowe wydania

podręczników Opportunities .....................178

Jolanta Mędelska – Самовар . Podręcznik

do języka rosyjskiego dla początkujących ....182

Magdalena Kaleta-Kuzińska – English in the

European Union – podręcznik do nauki

języka ....................................................187

Eryk Stachurski – Le français de l’Union

européenne – nowe ujęcie dla nauczycieli

i uczących się .........................................189

Joanna Kijewska – Jak lepiej prowadzić

korespondencję w biznesie ......................190

Jarosław Sarzała – Jeszcze o nauczaniu

języków ..................................................155

Dorota Furtak – Uczenie się języków

wzbogaca ...............................................157

Anna Pławecka – Uczymy się od siebie ..159

Barbara Kostka – Self-access centre .........165

Danuta Szewczyk – Bo uczenie się języków

wzbogaca ...............................................166

SPRAWOZDANIA

Katarzyna Morzyńska – Konkurs wiedzy

o krajach anglojęzycznych Let’s visit Canada .....168

Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Maria Gorzelak – redaktor naczelna i redaktor działu języka angielskiego,

Jolanta Zając – redaktor działu języka francuskiego, hiszpańskiego i włoskiego, Grażyna Czetwer-

-tyńska – redaktor działu języka łacińskiego. Hanna Bawej-Krajewska – redaktor działu języka

niemieckiego, Mikołaj Timoszuk – redaktor działu języka rosyjskiego.

Prenumerata: Renata Dzięcioł – tel./faks (48 22) 345 37 92, E-mail: renata.dzieciol@codn.edu.pl

ADRES REDAKCJI: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Aleje Ujazdowskie 28. 00-478 Warszawa,

Tel. (48 22) 345 37 41, faks 621 48 00, 622 33 46, E-mail: jows@codn.edu.pl Internet: www.codn.edu.pl

Redakcja nie zwraca nadesłanych artykułów i zastrzega sobie prawo do dokonywania formalnych zmian

w tekstach artykułów; nie odpowiada za treść wydrukowanych reklam.

Ilustracje: Maja Chmura,

Skład, druk i oprawa: ul. Składowa 9, 15-399 Białystok,

Nakład 2300

PODSTAWY

GLOTTODYDAKTYKI

Izabela Marciniak 1)

Poznań

Europejski system opisu kształcenia językowego

i Europejskie portfolio językowe z perspektywy kilku lat...

Szkolenie dla nauczycieli biorących udział

w pilotażu właściwym Europejskiego portfolio

językowego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych

i studentów (Wąsosze, wrzesień 2005) stało się

okazją do przypomnienia założeń i historii po-

wstania dokumentów Rady Europy, niezwykle

ważnych dla kształcenia językowego, tj. Euro-

pejskiego systemu opisu kształcenia językowego:

uczenie się, nauczanie, ocenianie (w skrócie

ESOKJ ) oraz Europejskiego portfolio językowego

( EPJ ). W ciągu kilku lat od zaprezentowania

wymienionych dokumentów szerszemu gronu

użytkowników można dostrzec wiele inicjatyw

i projektów, które najlepiej świadczą o celo-

wości działań podjętych przez Radę Europy na

rzecz rozwijania kompetencji różnojęzycznych

i wielokulturowych.

Centralny Ośrodek Doskonalenia Na-

uczycieli patronuje popularyzacji idei portfolio

w Polsce, organizując warsztaty i seminaria

oraz publikując na łamach Języków Obcych

w Szkole bądź też na własnej stronie interne-

towej artykuły poświęcone tej problematyce.

Wiedzy na temat EPJ wydaje się być jeszcze

ciągle mało.

Działania na rzecz upowszechnienia

portfolio powinny zostać podjęte przez wszyst-

kich nauczycieli języków. Dobrze poinformowa-

ni i przekonani o słuszności założonych celów

nauczyciele są w stanie zachęcać i przygotować

uczniów do podjęcia dodatkowych aktywności

związanych z EPJ . Czekając na akredytację

polskich wersji dokumentu dla wszystkich grup

wiekowych można uzupełniać swoją wiedzę na

ten temat, zachęcać koleżanki/kolegów do prze-

studiowania najnowszej literatury i stopniowo

wdrażać uczniów do samooceny.

Niniejszy artykuł jest przeznaczony

dla nauczycieli języków, uczniów, dyrektorów

szkół, rodziców, pracodawców, którzy chcą się

zapoznać z tematyką portfolio , dla studentów

przygotowujących się do wykonywania zawodu

nauczyciela języka oraz dla wszystkich, którzy

chcą wzbogacić swą wiedzę bądź uzyskać infor-

macje bibliograficzne.

Europejski system opisu

kształcenia językowego:

uczenie się, nauczanie,

ocenianie

Historia powstania dokumentu o wyżej

wymienionym tytule jest już dość długa. Na

początku lat siedemdziesiątych XX wieku roz-

począł się proces tworzenia wspólnych norm

europejskich w zakresie kształcenia językowego.

Zdecydowane ożywienie działań przyszło z po-

czątkiem lat dziewięćdziesiątych. Inicjatorem

1) Dr Izabela Marciniak jest adiunktem w Zakładzie Metodyki Nauczania Języka Niemieckiego Instytutu Filologii Germańskiej

Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i współautorką Europejskiego portfolio językowego dla uczniów szkół ponadgim-

nazjalnych i studentów.

były Unia Europejska i Rada Europy, a dzisiaj

zaangażowanych jest w to dzieło wiele krajów.

Najbardziej aktualną wersję dokumentu Rady

Europy można zawdzięczać współpracy wielu

instytucji i ekspertów w dziedzinie nauczania

języków obcych.

Jako pierwsze zostały opublikowane wer-

sje dokumentu w języku angielskim ( Common

European Framework of Reference for Languages:

Learning, Teaching, Assessment 2000) i francu-

skim (Cadre européen commun de référence pour

les langues: appendre, enseigner, évaluer 2000),

rok później w języku niemieckim ( Gemeinsa-

mer europäischer Referenzrahmen für Sprachen:

lernen, lehren, beurteilen 2001), a w 2003 roku

w języku polskim.

ESOKJ jest na terenie naszego konty-

nentu podstawą do tworzenia programów

nauczania języków obcych, do porównywania

egzaminów i certyfikatów oraz do powsta-

wania podręczników. W dokumencie tym

opisuje się szczegółowo, jakie wiadomości

i umiejętności muszą zostać rozwinięte, aby

uczący się byli w stanie z sukcesem działać

w sytuacjach komunikacyjnych. Definiuje

się także poziomy kompetencji, aby móc

zmierzyć postępy na każdym etapie trwają-

cego całe życie procesu uczenia się języków

obcych.

Wspólne ramy europejskie mają do

spełnienia wiele zadań, m. in. pomagają prze-

zwyciężyć bariery wynikające z różnic między

europejskimi systemami kształcenia, przyczy-

niają się do wzmocnienia międzynarodowej

współpracy w dziedzinie nauczania języków

obcych, pobudzają do refleksji i dyskusji nad

nauczaniem języków w odniesieniu do podej-

mowanych w wielu krajach reform edukacyj-

nych, ułatwiają porównywanie i nostryfikację

kwalifikacji językowych, wspierają mobilność

w Europie, rozwijają świadomość kulturową

społeczeństw 2) .

ESOKJ jest dokumentem, w którym pró-

buje się możliwie szczegółowo opisać szerokie

spektrum wiedzy językowej oraz umiejętności

dla wszystkich poziomów kształcenia. Daje to

użytkownikom tego dokumentu możliwość sfor-

mułowania celów ich kształcenia językowego na

podstawie wypracowanego modelu.

Dokument Rady Europy spełnia wiele

funkcji. Jest elastyczny , ponieważ można go

zaadaptować do potrzeb różnych grup uczą-

cych się i celów w zależności od warunków

nauczania, otwarty , ponieważ nadaje się do

rozszerzenia i ulepszenia systemu, dynamicz-

ny , gdyż oczekuje się reakcji użytkowników po

wdrożeniu go, niedogmatyczny , gdyż nie jest

zobowiązany tylko jednej teorii lingwistycznej

czy też metodycznej i przyjazny różnym grupom

użytkowników. Opis celów nauczania, potrzeb,

materiałów, metod i testowania jest wolny od

wewnętrznych sprzeczności. Informacje zawarte

w dokumencie Rady Europy są jasno wyrażone ,

ponieważ mają być zrozumiałe dla wszystkich

użytkowników.

Jedną z najistotniejszych zasług doku-

mentu Rady Europy jest ujednolicenie narzędzi

oceny i samooceny, które służy porównywalno-

ści wyników nauki języków na obszarze Europy.

Celowi temu służy sześciostopniowa skala

ogólna, w której poziomy biegłości określa się

literami i liczbami:

POZIOM PODSTAWOWY

A 1 BREAKTHROUGH (przełamałem pierw-

sze trudności 3) )

A 2 WAYSTAGE (jestem na kolejnym eta-

pie)

POZIOM SAMODZIELNOŚCI

B 1 THRESHOLD (jestem na progu)

B 2 VANTAGE (jestem w dogodnym punkcie

obserwacyjnym)

POZIOM BIEGŁOŚCI

C 1 EFFECTIVE OPERATIONAL PROFICIEN-

CY (osiągnąłem biegłość w posługiwaniu

się językiem)

C 2 MASTERY (jestem mistrzem).

Skala ogólna jest pewnym punktem

odniesienia dla autorów programów nauczania,

autorów podręczników i nauczycieli, a także

daje wgląd niefachowcom w system oceniania

biegłości językowej (np. pracodawcom). Służy

2) Informacje na temat założeń polityki językowej Rady Europy znajdują się w oryginalnym tekście dokumentu, który jest dostępny

w różnych językach w formie drukowanej i elektronicznej.

3) Polskie określenia nazw poziomów pochodzą z artykułu prof. dr hab. H. Stasiak, zamieszczonego w Językach Obcych w Szkole

5/2001, s. 6.

ona ocenie holistycznej, gdzie umiejętności

ocenia się całościowo 4) .

Europejskie portfolio językowe

Przykład: Skala ogólna A 1 – Osoba posługująca

się językiem na tym poziomie rozumie i potrafi

stosować potoczne wyrażenia i bardzo proste

wypowiedzi dotyczące konkretnych potrzeb życia

codziennego. Potrafi formułować pytania z za-

kresu życia prywatnego, dotyczące np.: miejsca,

w którym mieszka, ludzi, których zna i rzeczy,

które posiada oraz odpowiadać na tego typu py-

tania. Potrafi przedstawiać siebie i innych. Potrafi

prowadzić prostą rozmowę pod warunkiem, że

rozmówca mówi wolno, zrozumiale i jest gotowy

do pomocy 5) .

Potrzeba istnienia ogólnych i szcze-

gółowych opisów poziomów kompetencji

językowych uzewnętrznia się w Europejskim

portfolio językowym 7) . Pierwsze portfolio po-

wstało w Szwajcarii i zostało zaprezentowane

uczestnikom Międzynarodowej Konferencji

Nauczycieli Języka Niemieckiego w Lucernie,

w ramach obchodów Europejskiego Roku Ję-

zyków 2001.

Wszystkie portfolia językowe krajów

europejskich, przedstawiane Radzie Europy

do akredytacji, bazują na opisach poziomów

sformułowanych w ESOKJ , posiadają ujednoli-

cony w swym kształcie i treści Paszport językowy

oraz bazują na wspólnych narzędziach opisu

umiejętności językowych, skalach oceny i samo-

oceny stopnia opanowania języka. Poszczególne

portfolia różnią się językiem, w którym zostały

napisane i będą wypełniane, liczbą i wyborem

języków dodatkowych (obowiązkowo jeden

z języków Rady Europy), odwołaniami do spe-

cyfiki kulturowej i społecznej danego kraju oraz

formą i szatą graficzną 8) .

Własne portfolia językowe posiada już

wiele krajów, niektóre z nich kilka wersji dla

różnych grup wiekowych uczących się lub

regionów (Szwajcaria, Francja, Rosja, Niemcy,

Czechy, Wielka Brytania, Irlandia, Węgry, Ho-

landia, Szwecja, Portugalia, Austria, Włochy,

Polska).

Idei rozwijania EPJ przyświecają hasła róż-

nojęzyczności i wielokulturowości. Na obszarze

Europy, gdzie istnieje ogromna różnorodność,

komunikowanie się wymaga wzajemnej zna-

jomości języków i tradycji kulturowych. Rada

Europy, która jako organizacja jest powołana

między innymi do ochrony spuścizny językowej

i kulturowej kontynentu, nieustannie działa na

rzecz edukacji w społeczeństwie europejskim.

W dokumencie Rady Europy można

także znaleźć skale bardziej szczegółowe,

których podstawą jast skala ogólna, a które są

przeznaczone dla różnych grup użytkowników,

np. dla uczącego się (skala wspierająca samo-

ocenę), dla oceniającego (skala o charakterze

opisu jakościowego), dla konstruktora testu.

Odnoszą się one do następujących aktywności

językowych: słucham i rozumiem, czytam i ro-

zumiem, mówię (rozmawiam i wypowiadam

się), piszę.

Przykład: Tabela samooceny – A 1 Piszę: Po-

trafię napisać krótki, prosty tekst na widokówce,

np. z pozdrowieniami z wakacji. Potrafię wypełniać

formularze (np. w hotelu) z danymi osobowymi,

takimi jak nazwisko, adres, obywatelstwo 6) .

Aby bardziej ujednolicić narzędzia oce-

ny i samooceny, opracowano w ESOKJ jeszcze

dokładniejsze skale, gdzie wskaźniki dotyczą

różnych aktywności i kategorii, np. tabela

oceny komunikacji ustnej, tabele dla kategorii:

argumentowanie, pisanie kreatywne, czytanie

i rozumienie korespondencji, konwersacja,

dyskusja nieformalna, wymiana informacji

i wiele innych. Każda z tych tabel posiada opis

wskaźników dla poziomów od A1 do C2.

4) Komorowska, H. (2002), Sprawdzanie umiejętności w nauce języka obcego. Kontrola – Ocena – Testowanie. Warszawa: Fraszka Edu-

kacyjna, s. 161.

5) Council of Europe: Coste, D., North, B., Sheils, J., Trim, J. (2003), Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się,

nauczanie, ocenianie . Warszawa: Wydawnictwa Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli, s. 33.

6) j. w., s. 35.

7) O Europejskim portfolio językowym, jego funkcjach i strukturze, można przeczytać w pierwszym akredytowanym przez Radę Eu-

ropy portfolio, które zostało opublikowane w Szwajcarii oraz w kilku artykułach zamieszczonych w Językach Obcych w Szkole, m.

in. 5/2001 H. Stasiak, s. 3-7, 4/2002 B. Głowacka, s. 39-44, 6/2003 H. Komorowska, s. 74-80, 4/2004 B. Głowacka, s. 21-31,

3/2005 M. Pawlak, s. 61-68.

8) Głowacka, B. (2002), „Europejskie Portfolio Językowe – droga do wielojęzyczności”, w: Języki Obce w Szkole 4, s. 39.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: