zegar cyfrowy z wyświetlaczem analogowym.pdf

Zegar cyfrowy z wyświetlaczem analogowym

P R O J E K T Y

Zegar cyfrowy

z wyświetlaczem

analogowym

AVT−5002

Zegary!

Ma³e, duøe,

z†wyúwietlaczami

LED lub

ciek³okrystalicznymi,

zbudowane

z†wykorzystaniem

procesorÛw lub elementÛw

dyskretnych, zawsze cieszy³y

siÍ wielkim zainteresowaniem

CzytelnikÛw pism

przeznaczonych dla

elektronikÛw. Nic dziwnego,

poniewaø budowanie zegara

nawet o†znakomitych

parametrach nie jest

zadaniem trudnym i†nie

przekracza moøliwoúci choÊby

niezbyt zaawansowanych

hobbystÛw. £adnie wykonany

zegar dobrze úwiadczy

o swoim konstruktorze.

Jest coú fascynuj¹cego w†budo-

wie i†dzia³aniu urz¹dzenia odmie-

rzaj¹cego czas, czyli øywio³u, ktÛ-

rego natury w³aúciwie nie znamy.

Chyba kaødy z†nas przy³apa³ siÍ

juø niejednokrotnie na wpatrywa-

niu siÍ w†przesuwaj¹ce siÍ wska-

zÛwki zegara mechanicznego lub

cyfry sekundnika wyúwietlane

przez zegar cyfrowy. Czy kiedy-

kolwiek bÍdziemy umieli wp³y-

waÊ na bieg czasu, spowalniaÊ go

lub dowolnie przyspieszaÊ?

Co spowodowa³o, øe postano-

wi³em zbudowaÊ kolejny zegar

elektroniczny i†zaprezentowaÊ go

Czytelnikom Elektroniki Praktycz-

nej? Postanowi³em skonstruowaÊ

efektowny zegar, ktÛry powieszo-

ny na úcianie mÛg³by wzbudziÊ

podziw odwiedzaj¹cych nasze

mieszkanie goúci. SadzÍ, øe uda³o

mi siÍ zrealizowaÊ postawione

zadanie.

WiÍkszoúÊ zegarÛw elektronicz-

nych konstruowanych przez ama-

torÛw wyposaøona jest w†rÛøn¹

liczbÍ wyúwietlaczy siedmioseg-

mentowych LED lub, znacznie

rzadziej, w†wyúwietlacze LCD.

Wynika to z†powszechnej dostÍp-

noúci i†niskiej ceny takich wy-

úwietlaczy oraz z†faktu, øe do

takich w³aúnie wyúwietlaczy do-

Elektronika Praktyczna 3/2001

Zegar cyfrowy z wyświetlaczem analogowym

stosowane s¹ prawie wszystkie

ìzegaroweî uk³ady scalone. Pro-

ponowany przeze mnie zegar ³¹-

czy w†sobie, w†pewnym stopniu,

cechy klasycznego zegara wska-

zÛwkowego z†wygl¹dem wspÛ³-

czesnego zegara cyfrowego.

Up³ywaj¹cy czas obrazowany jest

bowiem na wyúwietlaczach cyfro-

wych, ale sekundy wyúwietlane s¹

analogowo na ko³owym wyúwiet-

laczu zbudowanym z†60 diod LED.

Wszystko to razem wygl¹da ca³-

kiem efektownie.

Wyposaøanie zegara, ktÛry

w†za³oøeniu ma byÊ efektown¹

ozdob¹ naszego mieszkania,

w†skomplikowane funkcje nie wy-

dawa³o mi siÍ celowe. Dlatego teø

jedynym dodatkiem do podstawo-

wej funkcji wyúwietlania godzin,

minut i†sekund jest w†naszym

zegarze prosty budzik.

Proponowany uk³ad jest sto-

sunkowo prosty, a†jego budowa

bÍdzie wymagaÊ jedynie sporej

cierpliwoúci, niezbÍdnej do wlu-

towania w†p³ytkÍ 60 diod LED

i†60 rezystorÛw ograniczaj¹cych

p³yn¹cy przez nie pr¹d. Elementy

uøyte do jego budowy s¹ bardzo

³atwo dostÍpne i†relatywnie tanie.

Rys. 1. Schemat elektryczny zegara.

Elektronika Praktyczna 3/2001

Zegar cyfrowy z wyświetlaczem analogowym

List. 1.

Sub Main_loop

Reset Ab

’ustaw stan niski na wejściach danych pierwszego rejestru

rowanych bezpoúrednio z†proce-

sora. Pozosta³e elementy uk³adu

to dwa przyciski s³uø¹ce do

ustawiania czasu i†budzika (S1

i†S2) oraz przetwornik piezoelek-

tryczny Q3.

Program steruj¹cy prac¹ zegara

ma do wykonywania dwie czyn-

noúci, ktÛre musz¹ byÊ realizowa-

ne symultanicznie: obs³ugÍ sekun-

dnika, polegaj¹c¹ na ìzape³nianiu

rejestrÛw szeregowych zeramiî

i†wyúwietlaniu bieø¹cego czasu na

wyúwietlaczach siedmiosegmento-

wych. Dodatkowym utrudnieniem

jest to, øe nie wszystkie wyjúcia

rejestrÛw zosta³y wykorzystane do

sterowania diodami LED. Wyjúcia

Q7 pierwszych oúmiu rejestrÛw

s³uø¹ do przekazywania informa-

cji do nastÍpnego rejestru

i†w†zwi¹zku z†tym zachodzi po-

trzeba generowania dodatkowego

impulsu zegarowego po up³ywie

kaødych siedmiu sekund. Program

pracuje w†pÍtli pokazanej na list.

1 , a†na list. 2 †moøemy zobaczyÊ,

jak sobie radzi z†tym i†innymi

problemami.

Dodatkowego komentarza wy-

maga tylko podprogram zeruj¹cy

rejestry sekund, a†w³aúciwie opÛü-

nienie 5ms wstawione wewn¹trz

pÍtli NEXT..FOR. Nie jest ono

konieczne do poprawnej pracy

programu, ale zapewnia uzyskanie

dodatkowego efektu. Bez opÛünie-

nia rejestry zerowane s¹ nieza-

Waitms 255

’zaczekaj 255ms

Sseconds = Seconds ‘zmienna pomocnicza SSECOND przyjmuje wartość równą aktualnej wartości sekund

Call Gettime ’podprogram odczytujący aktualny czas z rejestrów RTC

Set S1 ‘spróbuj ustawić stan wysoki na wejściu S1 procesora

If S1 = 0 Then ‘jeżeli próba nieudana (zwarty styk S1), to:

Call Setting_hours

‘podprogram ustawiania godziny i minuty

End If

Loop

End Sub

Procesor steruj¹cy prac¹ zegara

takøe naleøy do najpopularniej-

szych w†swojej klasie. Program

napisany zosta³ w†jÍzyku MCS

BASIC stosowanym w†tak popu-

larnym ostatnio pakiecie narzÍ-

dziowym BASCOM8051 produkcji

holenderskiej firmy MCS Electro-

nics. Wykorzystuj¹c wersjÍ BAS-

COM-a Special Edition for Elek-

tronika Praktyczna (dostÍpny na

stronie www.ep.com.pl ), kaødy bÍ-

dzie mÛg³ dowolnie zmodyfiko-

waÊ kod ürÛd³owy programu i†do-

stosowaÊ go do w³asnych potrzeb.

W†zegarze sekundy wyúwietla-

ne s¹ w†sposÛb analogowy,

a†up³yw minut i†godzin pokazy-

wany jest na wyúwietlaczach

siedmiosegmentowych. Do obs³u-

gi rejestrÛw szeregowych musimy

wykorzystaÊ dwa wyprowadzenia

procesora, tworz¹ce magistralÍ

I 2 C, poprzez ktÛr¹ procesor bÍ-

dzie komunikowa³ siÍ z†uk³adem

RTC. Wymaga to dwÛch kolej-

nych wyprowadzeÒ. Pozosta³o

nam zatem tylko 11 wolnych

pinÛw procesora, czyli trochÍ za

ma³o do zrealizowania multiplek-

sowanego wyúwietlania czterech

cyfr, obs³ugi przyciskÛw steruj¹-

cych i†g³oúniczka sygnalizacyjne-

go. Zatem postanowi³em dodaÊ

do uk³adu jeszcze jeden element

pomocniczy: dekoder kodu BCD

na kod wyúwietlacza siedmioseg-

mentowego, popularny 74LS247.

Katody segmentÛw wyúwietlaczy

zasilane bÍd¹ z†wyprowadzeÒ

uk³adu IC10, natomiast wspÛlne

anody wyúwietlaczy do³¹czane bÍ-

d¹ do plusa zasilania za poúred-

nictwem tranzystorÛw T1..T4, ste-

Opis dzia³ania uk³adu

Schemat elektryczny zegara

przedstawiono na rys. 1 . Sercem

uk³adu jest zaprogramowany pro-

cesor typu AT89C2051. Poniewaø

jednak liczba wyprowadzeÒ tego

procesora jest za ma³a do wyste-

rowania aø 60 diod LED i†czte-

rech wyúwietlaczy siedmiosegmen-

towych, zastosowa³em w†uk³adzie

dodatkowe elementy pomocnicze:

rejestry szeregowe typu 74LS146,

bezpoúrednio steruj¹ce diodami

LED.

CiÍøar odmierzania up³ywaj¹-

cego czasu, tj. zliczania sekund,

minut i†godzin zosta³ przerzucony

na ìdyøurnyî uk³ad RTC -

PCF8583. Uk³ad ten posiada jed-

n¹, bardzo istotn¹ dla konstruk-

torÛw zegarÛw cechÍ: moøe po-

prawnie pracowaÊ jeszcze przy

napiÍciu nie mniejszym od 1,5V,

pobieraj¹c wtedy znikomo ma³y

pr¹d, rzÍdu mikroamperÛw. Roz-

wi¹zuje to wszelkie problemy

zwi¹zane z†podtrzymaniem wska-

zaÒ zegara przy zaniku napiÍcia

zasilaj¹cego: uk³ad RTC zasilany

moøe byÊ dodatkowo z†baterii

1,5..3V do³¹czonej do z³¹cza BT1.

Wprawdzie podczas przerwy w†za-

silaniu wyúwietlacze i†diody LED

zostan¹ wy³¹czone, a†procesor

przerwie swoj¹ pracÍ, to po po-

wtÛrnym w³¹czeniu zasilania in-

formacja o†bieø¹cym czasie zosta-

nie ponownie odczytana z†uk³adu

PCF8583.

List. 2.

Sub Gettime

I2Cstart ‘inicjalizacja magistrali I2C

I2Cwbyte &HA0 ‘podanie adresu bazowego układu RTC

I2Cwbyte 2 ‘podanie adresu rejestru sekund

I2Cstart ‘ponowna inicjalizacja magistrali I2C

I2Cwbyte &HA1 ‘żądanie podania danych do odczytu

I2Crbyte Seconds, Ack ‘odczyt sekund

I2Crbyte Minutes, Ack ‘odczyt minut

I2Crbyte Hours, Nack ‘odczyt godzin

I2Cstop ‘koniec transmisji na magistrali I2C

Disp1 = Makedec(hours) ‘konwersja odczytanych minut na postać dziesiętną

Disp2 = Makedec(minutes) ‘konwersja odczytanych godzin na postać dziesiętną

If Sseconds <> Seconds Then ’jeżeli upłynęła kolejna sekunda, to:

Temp2 = Makedec(seconds) ’przetwórz odczytaną wartość z kodu BCD na postać dziesiętną

Select Case Temp2 ’w zależności od wartości sekund:

Case 6: Call Clock_impulse ‘jeżeli stan sekund = 6, to wygeneruj dodatkowy impuls zegarowy

Case 13: Call Clock_impulse

Case 20: Call Clock_impulse

Case 27: Call Clock_impulse

Case 34: Call Clock_impulse

Case 41: Call Clock_impulse

Case 48: Call Clock_impulse

Case 55: Call Clock_impulse

Case 0: Call Leds_off

‘jeżeli stan sekund = zero, to zerowanie sekundnika

End Select

Call Clock_impulse

‘wygeneruj impuls zegarowy

End If

'---------------------------

Sub Clock_impulse

‘podprogram generujący impuls zegarowy

Set Clock

Reset Clock

End Sub

'---------------------------

Sub Leds_off

‘podprogram zerujący sekundnik

Set Ab

‘ustaw stan wysoki na wejściach rejestru sekund

For Temp = 1 To 60

Call Clock_impulse

‘wygeneruj impuls zegarowy

Waitms 5

‘zaczekaj 5 ms (patrz dodatkowy komentarz)

Next Temp

Reset Ab

‘ustaw ponownie stan niski na wejściach rejestru sekund

End Sub

Elektronika Praktyczna 3/2001

Zegar cyfrowy z wyświetlaczem analogowym

List. 3.

Sub Setting_hours

‘podprogram korekty wskazań godzin

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory

R1..R67: 220..330

Change_time_flag = 0

‘zmienna pomocnicza sygnalizująca poczynienie zmian w ustawieniach

‘zegara przyjmuje wstępnie wartość 0

Disp1 = 88: Disp2 = 88

‘wyświetl na wyświetlaczach “88”, co jest sygnałem przejścia w

tryb ustawiania godzin

Waitms 255: Waitms 255

‘zaczekaj ok. 0,5 sekundy

Ω

Kondensatory

C1, C2: 27pF

C3: 33pF

C4: 100

Call Gettime

‘powróć do wyświetlania aktualnego czasu

Set S2 ‘spróbuj ustawić stan wysoki na wejściu S2 procesora

If S2 = 0 Then ‘jeżeli próba nieudana (przycisk S2 zwarty), to:

Incr Disp1 ‘zwiększ zmienną pomocniczą decydującą o wyświetlanej wartości godzin

Change_time_flag = 1 ‘zmień wartość zmiennej pomocniczej CHANGE_TIME_FLAG

If Disp1 = 24 Then

‘jeżeli zmienna określająca ustawianą wartość godzin stałą się równa 24, to

F/10V

C5: 100nF

C6: 4,7

Disp1 = 0

‘zmienna ta przyjmuje wartość 0

End If

Waitms 255

‘zaczekaj 255 ms

F/10V

Półprzewodniki

DP1..DP4: wyświetlacz siedmioseg−

mentowy LED wsp. anoda

D1..D60: LED

End If

Set S1 ‘spróbuj ustawić stan wysoki na wejściu S1 procesora

If S1 = 0 Then ‘jeżeli próba nieudana, to:

If Change_time_flag = 1 Then

‘jeżeli wartość godzin została zmieniona, to:

Hours = Makebcd(disp1)

‘przekształć zmodyfikowaną wartość na postać kodu BCD

Call Settime

‘zapisz wartość godzin w rejestrze RTC

End If

Call Setting_minutes

‘podprogram ustawiania minut

3mm

D61, D62: 1N4148

IC1..IC9: 74LS164

IC10: 74LS247

IC11: AT89C2051

IC12: PCF8583

T1..T4: BC557

Różne

CON1: ARK2 (3,5mm)

Q1: rezonator kwarcowy

11,059MHz

Q2: rezonator kwarcowy 32768Hz

Q3: przetwornik piezo z generato−

rem

S1, S2: mikroprzełączniki

End If

Loop

End Sub

Sub Setting_minutes

‘-------------------------

Set S1

If S1 = 0 Then

If Change_time_flag = 1 Then

‘jeżeli bieżący czas został zmieniony, to:

Seconds = 0

‘wyzeruj rejestr sekund RTC

Minutes = Makebcd(disp2)

‘przekształć zmodyfikowaną wartość minut na kod BCD

Call Settime

‘zapisz wartość minut w rejestrze RTC

Call Leds_off

‘wyzeruj sekundnik zegara

End If

Call Setting_alarm

‘ustawianie czasu budzenia

End If

Loop

End Sub

‘-------------------------

uwaøalnie: po prostu wszystkie

diody nagle gasn¹. Po wstawieniu

opÛünienia wygaszanie diod odby-

wa siÍ stopniowo, w†czasie ok.

0,3 sekundy. Wygl¹da to napraw-

dÍ bardzo ³adnie!

Kolejnym zadaniem wykony-

wanym przez program steruj¹cy

prac¹ zegara jest wyúwietlanie

aktualnej godziny i†minuty na

wyúwietlaczach siedmiosegmento-

wych LED. Funkcja ta realizowa-

na jest przez podprogram obs³ugi

przerwania pochodz¹cego od Ti-

mera 0, pracuj¹cego w†trybie ti-

mera z†zegarem wewnÍtrznym i†re-

jestrem szesnastobitowym.

Kaødy zegar, a†nasz nie jest tu

wyj¹tkiem, wymaga wstÍpnego

ustawiania aktualnego czasu,

a†takøe jego ewentualnej korekty.

Przyjrzyjmy siÍ wiÍc fragmentowi

listingu podprogramu ustawiania

aktualnego czasu oraz godziny

i†minuty budzenia. Przeanalizuje-

my jedynie fragment podprogramu

realizuj¹cy ustawianie godzin, po-

niewaø ustawianie pozosta³ych

wartoúci zrealizowane jest prawie

identycznie ( list. 3 ).

zbudowanie zegara o jak najbar-

dziej efektownej i†bajeranckiej

konstrukcji, to nie widzia³em po-

wodu, aby w†takim samym stylu

nie wykonaÊ p³ytki obwodu dru-

kowanego. Moøe rozmieszczenie

rejestrÛw na obwodzie ko³a wpi-

sanego w†obrys p³ytki niczemu

nie s³uøy, ale... chyba fajnie wy-

gl¹da!

Montaø zegara wykonujemy ty-

powo, z†jednym wyj¹tkiem: nastÍ-

puj¹ce elementy musz¹ byÊ przy-

lutowane od strony úcieøek

(umownej w†przypadku p³ytki

dwustronnej):

1. Wyúwietlacze siedmioseg-

mentowe LED.

2. Przyciski S1 i†S2.

3. Diody sekundnika D1..D60.

W†pierwszym etapie pracy

montujemy wszystkie elementy,

z†wyj¹tkiem diod sekundnika. Ze

wzglÍdu na chÍÊ ograniczenia

rozmiarÛw p³ytki obwodu druko-

wanego odst¹pi³em od sztywno

dotychczas przestrzeganych prze-

ze mnie zasad i†rezystory ograni-

czaj¹ce pr¹d p³yn¹cy przez diody

s¹ wyj¹tkowo montowane w†pozy-

cji pionowej. Nie wygl¹da to

najlepiej, ale pozwala na za-

oszczÍdzenie sporej powierzchni.

Tu pora na ma³¹ uwagÍ dotycz¹c¹

rezystorÛw R1..R60, ktÛrych war-

toúÊ zosta³a dobrana do tanich

diod LED o†nie najwyøszej jakoú-

! W†kaødym przypadku,

przed wlutowaniem rezystorÛw ra-

dzi³bym przeprowadziÊ prÛbÍ

i†doúwiadczalnie ustaliÊ ich opty-

maln¹ wartoúÊ. PamiÍtajmy, øe

multipleksowane wyúwietlacze nie

bÍd¹ úwieciÊ zbyt jasno i†úwiat³o

emitowane przez diody nie po-

winno utrudniaÊ odczytu cyfr na

wyúwietlaczach siedmiosegmento-

wych.

Wlutowanie w†p³ytkÍ wszyst-

kich elementÛw, z†wyj¹tkiem diod

LED, nie powinno nikomu spra-

wiÊ wiÍkszego k³opotu. Inaczej

moøe mieÊ siÍ sprawa z†rÛwnym

zamontowaniem 60 diod, ale na

szczÍúcie zosta³a przygotowana

jeszcze jedna p³ytka, pe³ni¹ca

funkcjÍ w†miarÍ efektownej p³yty

czo³owej zegara, a†takøe mog¹ca

pos³uøyÊ jako matryca u³atwiaj¹ca

idealnie rÛwne wlutowanie diod.

KolejnoúÊ postÍpowania powinna

byÊ nastÍpuj¹ca:

1. Wk³adamy wszystkie diody

LED w†przeznaczone dla nich ot-

wory w†punktach lutowniczych.

Montaø i†uruchomienie

Na rys. 2 przedstawiono roz-

mieszczenie elementÛw na p³ytce

obwodu drukowanego wykonane-

go na laminacie dwustronnym

z†metalizacj¹. Jeøeli celem by³o

Elektronika Praktyczna 3/2001

R68..R71: 1k

ci. W†przypadku zastosowania lep-

szych diod, wartoúÊ tych rezys-

torÛw naleøy niekiedy znacznie

zwiÍkszyÊ, czasami nawet do

1,5k

Zegar cyfrowy z wyświetlaczem analogowym

przest¹piÊ do ustawiania bieø¹cej

godziny za pomoc¹ przycisku S2.

Po wykonaniu tej czynnoúci nacis-

kamy ponownie S1 i†po dwukrot-

nym w³¹czeniu wszystkich segmen-

tÛw wyúwietlaczy moøemy ustawiÊ

minuty aktualnego czasu. Kolejne

naciúniÍcie S1 spowoduje zapisanie

podanego czasu w†rejestrach uk³a-

du RTC, wyzerowanie rejestru se-

kund i†przejúcie do trybu ustawia-

nia czasu budzenia, co zostanie

zasygnalizowane krÛtki sygna³em

düwiÍkowym. Czas budzenia usta-

wimy identycznie jak czas bieø¹cy.

Podczas normalnej pracy zegara

przycisk S2 s³uøy do naprzemien-

nego w³¹czania i†wy³¹czania budzi-

ka. W³¹czenie alarmu sygnalizowa-

ne jest dwoma sygna³ami akustycz-

nymi, a†wy³¹czenie jednym.

Andrzej Gawryluk

Wzory p³ytek drukowanych w for-

macie PDF s¹ dostÍpne w Internecie

pod adresem: http://www.ep.com.pl/

?pdf/marzec01.htm oraz na p³ycie

CD-EP03/2001B w katalogu PCB .

Rys. 2. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej.

2. SkrÍcamy ze sob¹ p³ytkÍ

g³Ûwn¹ zegara i†p³ytÍ czo³ow¹. Do

skrÍcenia p³yt moøemy uøyÊ úru-

bek i†tulejek dystansowych odpo-

wiedniej d³ugoúci lub, w†ostatecz-

noúci trzech úrub o úrednicy 3mm

wyposaøonych w†trzy nakrÍtki.

3. Tak utworzony pakiet k³a-

dziemy na g³adkiej powierzchni,

p³yt¹ czo³ow¹ w†dÛ³.

4. Wsuwamy wszystkie diody

w†otwory w†p³ycie czo³owej. P³yta

czo³owa odsuniÍta jest od p³asz-

czyzny, na ktÛrej leøy na odleg-

³oúÊ ok. 2mm przez wystaj¹ce

³ebki úrub, tak øe diody bÍd¹

trochÍ wystawaÊ ponad jej po-

wierzchniÍ.

5. Lutujemy wszystkie diody

LED, maj¹c absolutn¹ pewnoúÊ, øe

zosta³y one rozmieszczone ideal-

nie rÛwno.

Ostatni¹ czynnoúci¹ bÍdzie do-

³¹czenie do z³¹cza BT1 baterii

o†napiÍciu 3V. Mog¹ to byÊ np.

dwie baterie typu AA po³¹czone

szeregowo. Baterie te bÍd¹ wyko-

rzystywane jedynie sporadycznie,

a†byÊ moøe nigdy, jeøeli nie na-

st¹pi przerwa w†zasilaniu zegara.

Jeøeli zatem zastosujemy baterie

alkaliczne dobrego producenta, to

powinny one wystarczyÊ na kilka

lat pracy zegara. Dlatego teø nie

przewidzia³em øadnych elemen-

tÛw mocuj¹cych awaryjne ürÛd³o

zasilania i†baterie moøna po pros-

tu przykleiÊ do p³ytki zegara, tak

jak zosta³o to uczynione w†uk³a-

dzie prototypowym.

Uk³ad zegara zmontowany ze

sprawdzonych elementÛw nie wy-

maga po zmontowaniu jakichkol-

wiek czynnoúci uruchomienio-

wych i†dzia³a natychmiast po w³o-

øeniu zaprogramowanego proceso-

ra w†podstawkÍ.

Na zakoÒczenie naleøy jeszcze

omÛwiÊ sposÛb ustawiania aktual-

nej godziny i†minut oraz czasu

budzenia. Przejúcie do trybu usta-

wiania inicjowane jest krÛtkim na-

ciúniÍciem przycisku S1 (z lewej

strony p³yty czo³owej). Odebranie

przez procesor tego sygna³u kwi-

towane jest krÛtkotrwa³ym w³¹cze-

niem wszystkich segmentÛw wy-

úwietlaczy LED, po czym moøemy

Elektronika Praktyczna 3/2001

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: