Wykłady z Socjologii.docx

Wykłady z Socjologii – 2010/2011

UAM, Wydział Historii, historia, spec. nauczycielska

Socjologia – bękart językowy z greki i łaciny

Wg. Comte’a socjologia miała być królową nauk. Stworzył on hierarchię gdzie socjologia jest na jej szczycie.

Prasocjologiczne = prasocjologiczne

Arystoteles: „Człowiek zwierzęciem społecznym”

Platon: „Państwo i jego utopia”

Pierwszym etapem wyróżnienia się socjologii jest odróżnienie natury od kultury.

3 cechy myślenia socjologicznego:

- normatywizm – myślenie o tym jak powinno być a nie jak jest:

              > często myślenie utopijne

              > osoby: Platon, Morus, socjalizm utopijny

              > nacisk kładziony na państwo

- woluntaryzm – zakłada wiarę we własne siły człowieka, w socjologii jako przekonanie o wszechmocy władcy państwa, to on może kształtować społeczności i jeżeli są wady to winą obarczony jest zły władca.

- skoncentrowanie się na państwie i prawie:

              > Hegel – zasada filozofii prawa, narodziny nowoczesności społeczeństwa obywatelskiego, społeczeństwo kapitalistyczne, człowiek jednostką ekonomiczną, oddzielenie porządku społecznego od państwa (2. Rewolucja)

Wiedza potoczna a socjologia:

Ø      założenie, że każdy człowiek ma jakąś wiedzę,

Ø      świadomość potoczna,

Ø      widzę potoczną przyswaja się w procesie socjalizacji,

Ø      cechy wiedzy potocznej:

·         nie ogranicza się do opisu, jest subiektywna, otwarcie związana z wartościowaniem,

·         podziały dychotomiczne: dobro – zło, czerń – biel, my – oni,

·         mylenie następstwa w czasie ze skutkami przyczynowymi,

·         pochopność uogólnień,

·         stereo typizacja – sądy na temat całej zbiorowości, stereotypy mają cechy pozytywne i negatywne.

Myślenie naukowe:

Ø      nie zadowala się opisem, stara się wyjaśnić i przewidywać rzeczywistość:

·         funkcja dystynktywna – opisowa,

·         funkcja wyjaśnieniowa,

·         funkcja prognostyczna – przewiduje (najsłabsza w socjologii)

Ø      próba badania teorii – teoria socjologiczna – to wszelki zespół założeń ontologicznych (bytowych), epistemologicznych (poznaniowych), metodologicznych (badawczych), abstrakcyjnych pojęć oraz ogólnych twierdzeń o rzeczywistości społecznej mających dokonać wyjaśnienia oraz ukierunkować dalsze badania,

Ø      neutralność – abstrahowanie od wartościowania.

Historyczne tło narodzin socjologii:

Ø      kluczowy wiek XVIII i myślenie oświeceniowe – wiara w dynamikę społeczną,

Ø      Wielka Rewolucja Francuska, walka burżuazyjna -  położenie kresu w sprawczość dobrego władcy

·         Radykalna przemiana polityczna nie niesie kresu problemu społecznego z którymi walczy, wrócą one w innej formie.

Ø      Rewolucja przemysłowa – burzy radykalne struktury starego społeczeństwa, zmiana stylu życia,

·         Urbanizacja i migracje ekonomiczne do miast, proletaryzacja miast, rodzina staje się dostarczycielem siły roboczej, zrodzenie kwestii socjalnej, zanik tradycyjnych więzi społecznych, problemy tożsamościowe.

Po 3. Rewolucji socjologia ma zająć się badaniem pewnych faktów.

Instytucjonalizacja socjologii – moment wejścia do instytucji naukowych:

Ø      Najszybciej dokonało się to w USA pod koniec XIX wieku,

·         Pierwsza katedra na uniwersytecie w Chicago – 1892 r.

Ø      W Anglii i Niemczech dopiero po I Wojnie Światowej,

·         W Niemczech najszybciej w Europie,

Ø      W Polsce na przełomie 1919/1920 roku pierwsza katedra na Uniwersytecie Warszawskim,

Ø      Druga katedra w kraju w Poznaniu związana z F. Zanieckim w roku 1920/1921.

Ø      Poznański Instytut Socjologii – ok. 1920 r.

Ø      1930 r. – Przegląd Socjologiczny i Polskie Tow. Socjologiczne w Warszawie – socjologia kierunkiem studiów.

Socjologia a inne nauki społeczne:

1)      Socjologia a historia:

Ø      Historia – nauka ideograficzna nie skupiają się na syntezach,

Ø      Socjologia – nauka nomotetyczna – o prawa i prawidłowościach, rekonstrukcje ogólnych opisów,

Ø      Socjologia historyczna – silnie się rozwija.

2)      Socjologia a ekonomia:

Ø      Ekonomia – najbardziej rozbudowana dzięki matematyce,

Ø      Ekonomia zajmuje się sondami dóbr – instytucjonalizm ekonomii,

Ø      Socjologia czepie z ekonomii, uznają socjologowie dobra za jeden element,

Ø      Socjologia ekonomiczna i gospodarcza.

3)      Socjologia a psychologia:

Ø      Psychologia zbliża się w kierunku nauk przyrodniczych,

Ø      Psychologia społeczna – psychologowie i socjologowie.

4)      Socjologia a antropologia:

Ø      Antropologia społeczno-kulturowa,

Ø      Antropologowie starają się zabierać socjologom zainteresowanie pewnymi dziedzinami.

5)      Socjologia a politologia:

Ø      Politologia – problemy sprawowania władzy na poziomie państwa,

Ø      Socjologia polityki.

Wewnętrzne zróżnicowanie socjologii:

Ø      Socjologia scjentystyczna (naturalistyczna / pozytywistyczna) – zajmuje się faktami społecznymi, rzeczywistość jest zewnętrzna wobec przedmiotu  badań,

·         Gromadzenie faktów,

·         Weryfikowanie,

·         Wiara w odkrycie.

Ø      Socjologia humanistyczna (rozumiejąca) – powstała w Niemczech (Max Weber) – świat społeczny nie jest nigdy zewnętrzny wobec badacza, pochodzenie z tego świata sprawia, że nie jest on nigdy obiektywny , motywy działania jednostki są przedmiotem badań i staranie się ich odkrycia i interpretowania.

Schemat badania socjologicznego:

Ø      Zidentyfikowanie problemu badacza,

Ø      Przegląd literatury,

Ø      Postawienie pytań i uszczegółowienie problemu,

·         Sprawdzanie hipotez,

Ø      Wybór narzędzi,

Ø      Dane pierwotne i wtórne,

·         Pierwotne – sami tworzymy,

·         Wtórne – mamy je już z wcześniejszych badań i innego okresu,

Ø      Interpretacja wyników,

Ø      Formułowanie wniosków.

Narzędzia socjologiczne:

Triangulacja – stosowanie w badaniu różnych technik badawczych, najczęściej połączenie technik jakościowych z ilościowymi.

Problemy badań:

Ø      Unikanie trudnych wyzwań i zadań,

Ø      Brak opinii ankietowanych na dany temat.

Narzędzia badań:

Ø      Ankieta – wywiad kwestionariuszowy wypełniany przez respondenta bez udziału ankietera, najczęściej związana z poznaniem ilościowym,

Ø      Wywiad kwestionariuszowy – schemat wywiadu stworzony przez badacza przeprowadzany przez ankietera:

·         Wywiad ustrukturyzowany – ma własne pytania i odpowiedzi,

·         Wywiad swobodny – nakreślenie tylko problemów i kierowanie tak rozmową by dane informacje uzyskać.

Sposoby obserwacji:

1)      Obserwacja uczestnicząca – wejście do grupy i dokonywanie obserwacji,

Ø      Obserwacja jawna – grupa wie kim jest obserwująca osoba,

Ø      Obserwacja ukryta – wtopienie się w grupę obserwowaną,

2)      Interwencja socjologiczna – polega na poznaniu motywów poprzez swobodny wywiad z danymi osobami ale też działanie socjologa.

Źródła badawcze:

Ø      Dane statystyczne,

Ø      Publikacje prasowe,

Ø      Dokumenty osobiste (np. pamiętniki),

Ø      Eksperyment (na poziomie mikrogrupy, czasami w grupach naturalnych).

Techniki jakościowe:

Ø      IDI – wywiad pogłębiony,

Ø      FGI – zaogniskowany wywiad grupowy, zorganizowanie grupy i wyprowadzenie przez moderatora rozmowy by zdobyć informacje, najczęściej obserwacje zza lustra weneckiego.

Socjobiologia – na pograniczu socjologii i biologii, czerpie najczęściej z ekologii (stosunki między zwierzęciem a środowiskiem). W socjobiologii traktuje się człowieka jako zwierzę (gatunek) i szuka się za pomocą biologii odpowiedzi na różne pytania (np. problem altruizmu).

Teoria łącznej wartości przystosowawczej – głównym przedmiotem zainteresowania przestaje być gatunek, a staje się nim gen i jego przekazywanie, twierdzenie, że każdy organizm chciałby przekazać jak najwięcej genów, człowiek puszką genów.

SOCJOLOGIA KULTURY

Zwierzęta mają protokulturę.

Człowiek jest twórcą i uczestnikiem kultury, która wyróżnia go od świata zwierząt. Kultura jest przeciwnikiem natury.

Kultura – wszystko to co stworzone przez człowieka i nabyte w procesie uczenia się oraz przekazywane innym ludziom i następnym pokoleniom w drodze informacji pozagenetycznej.

Próba charakterystyki kultury:

Ø      Obejmuje całość życia człowieka (reguluje niemal wszystkie cechy np. jedzenie),

Ø      Pojęcie kultury nie jest wartościujące,

Ø      Kultura to twór zbiorowy,

Ø      Narasta ona i przekształca się w czasie (charakter kumulatywny).

Treści kultury:

Ø      Wzory sposobów odczuwania, reagowania, myślenia,

...