Postfeministyczny obraz kobiety w literaturze kobiecej a rodzina.pdf

Postfeministyczny obraz kobiety w literaturze kobiecej a rodzina –

studium pedagogiczne

«Pedagogical study about feminine values in feminine literature»

by Beata EclerNocoń

Source:

Chowanna (Chowanna), issue: 1 (30) / 2008, pages: 7182, on www.ceeol.com .

BEATA ECLER-NOCOÑ

Postfeministyczny obraz kobiety

w literaturze kobiecej a rodzina

studium pedagogiczne

Pedagogical study about feminine values in feminine literature

Abstract: It is pedagogical study about feminine values in feminine literature. In conc-

lusion the author writes that feminine values have been changed lately. Women want

family, children but simultaneously they desire to realize themselfs. In this day and age

it can be reason of crisis of family.

Key words: womans image.

Beata Ecler-Nocoñ

Kultura jest jednym z czynników buduj¹cych nasz¹ to¿samoæ, wspó³-

tworzy nasz¹ osobowoæ, nasze ja. Dziêki temu, co rozumiemy jako kul-

tura, rozbudowujemy nasz¹ wiadomoæ, wiadomoæ siebie, wiadomoæ

drugiego cz³owieka. Lepiej, g³êbiej rozumiemy, odczuwamy, dowiadcza-

my. W wyniku rozwoju kultury w du¿ej mierze narodzi³a siê mi³oæ, ca³e

bogactwo uczuæ i postaw w³aciwych tylko cz³owiekowi. Edukacja kultu-

ralna pozwala nam doceniæ piêkno, rozpoznaæ prawdê i dobro 1 . Tak ist-

nienie kultury postrzega³ Karol Wojty³a, gdy pisa³: S³owo kultura jest

jednym z tych, które najbli¿ej zwi¹zane s¹ z cz³owiekiem, które okrelaj¹

jego ziemsk¹ egzystencjê i poniek¹d wskazuj¹ na sam¹ jego istotê. Cz³o-

wiek to ten, który tworzy kulturê, który potrzebuje kultury, który dziêki

niej sam tworzy. [...] Dzie³a kultury, które trwaj¹ d³u¿ej ni¿ cz³owiek,

daj¹ o nim wiadectwo ¿ycia duchowego a duch ludzki ¿yje nie tylko

przez to, ¿e panuje nad materi¹, ale ¿yje sam w sobie treciami, które

tylko jemu s¹ dostêpne i dla niego posiadaj¹ znaczenie. ¯yje wiêc prawd¹,

dobrem i piêknem i potrafi to swoje ¿ycie wewnêtrzne wyra¿aæ na ze-

wn¹trz i obiektywizowaæ w swych dzie³ach (Wojty³a, 1964, s. 1154).

Prawdopodobnie same procesy socjalizacyjne pozwoli³yby na powielanie

schematów zachowañ, odczuæ, sposobów ¿ycia 2 , natomiast kultura wraz

z wychowaniem sprawiaj¹, ¿e cz³owiek siê zmienia, przewartociowuje

dotychczasowe sposoby istnienia 3 .

Z jednej strony kultura buduje cz³owieka, z drugiej za cz³owiek

jest tym, który tworzy kulturê. Kultura zatem tak jak ludzkie bytowanie

to nie tylko to, co niesie wartoæ dla cz³owieka, co go wspó³tworzy ku grec-

kiej triadzie dobru, piêknu i prawdzie. Kultura niesie z sob¹, oprócz

symbolicznego dobra, tak¿e z³o, to, co cz³owieka niszczy, degraduje, po-

»Kultura« nie mo¿e byæ traktowana jako przypadkowa dekoracja cz³owieka, lecz

co konstytutywnego, gdy¿ bez niej trudno by³oby mówiæ o cz³owieczeñstwie. Dlatego

jest ona istotna w wychowaniu i stanowi konieczn¹ rzeczywistoæ w pedagogice, tak¿e

(a mo¿e nawet tym bardziej) w istniej¹cym pluralizmie postaw i opcji kulturalnych. [...]

Cz³owiek, który jest jedynym »ontycznym podmiotem kultury«, jest jednoczenie »jej

przedmiotem i celem«. Nie tylko wiêc tworzy kulturê, lecz tak¿e kultura wp³ywa na

cz³owieka. Kultura jest tym, dziêki czemu cz³owiek, mówi¹c za Arystotelesem, »staje siê

bardziej cz³owieczym«, wchodzi w jeszcze wiêksze bogactwo swojej egzystencji (N o -

w a k, 2000, s. 330).

Bardzo obrazowo takie rozumowanie oddaje H. Benjamin (1998) w przypowia-

stce z Edukacji jaskiniowców, kiedy opowiada o ludziach pierwotnych, powtarzaj¹cych

pewne czynnoci bez realnej koniecznoci (warunki bowiem i potrzeby siê zmieni³y),

tylko na zasadzie przyzwyczajenia. Dopiero myl ludzka, jego zdolnoci twórcze dosto-

sowuj¹ zachowania do rzeczywistych wymogów chwili.

Jak pisze W. Stró¿ewski (1964, s. 994): [...] do istoty kultury nale¿y stan

ucielenienia okrelonych wartoci, które same uprawniaj¹ do realizacji wartoci in-

nych, ale zawsze w jakim porz¹dku wy¿szym ni¿ zaistnia³e.

Postfeministyczny obraz kobiety w literaturze kobiecej...

mniejsza. Tak wiêc jak pisze M. Nowak (2000, s. 250) Wprowadza-

nie w kulturê nie mo¿e byæ pojmowane tylko w sensie pasywnym, jako

przyjmowanie. Musi w nim wyst¹piæ równie¿ nabywanie zdolnoci pro-

duktywnego, aktywnego tworzenia kultury. O ile aktywnoæ wobec zjawisk

kultury stanowi pewne moralne wezwanie dla ka¿dego cz³owieka, o tyle

bardziej dla pedagoga, który do kszta³towania ludzkich postaw jest po-

wo³any. Tak te¿ pedagog, wychowawca w sposób szczególny winien zdawaæ

sobie sprawê z owych zjawisk i podejmowaæ nad ich jakoci¹ refleksjê.

Czas na pytanie, istotne dla tych rozwa¿añ, o zjawiska spo³eczno-kul-

turowe, z którymi mamy obecnie do czynienia: Jak obrazuj¹ one wspó³-

czesn¹ kobietê?

Nazywa siê powszechnie omawiane zjawiska postmodernizmem lub

ponowoczesnoci¹. Postmodernizm to okrelenie zarezerwowane dla

wszystkich tych d¹¿eñ, które ³¹cz¹ siê z wszechobecn¹ potrzeb¹ samo-

realizacji i ho³dowaniem idei wolnoci. Ponowoczesne teorie s¹ logicz-

nym nastêpstwem pewnych przemian, w tym na p³aszczynie spo³ecz-

nej, zwi¹zanej z rewolucj¹ seksualn¹ i feministyczn¹. Konsekwencjê owej

rewolucji stanowi w³anie postfeminizm 4 . Jeli feministkê postrzega siê

jako spragnion¹ wolnoci, to postfeministkê jako kobietê nareszcie w tej

wolnoci spe³nion¹ (lêczka, 1999, s. 268). Niniejszym dywagacjom to-

warzyszy zatem pytanie, jaka jest owa wspó³czesna kobieta postfemi-

nistka i jak jej postawy, uczucia, widzenie wiata mog¹ wp³ywaæ na

wspó³czesn¹ rodzinê. Bardziej jednak bêdzie nas interesowa³ ów wiat

kreowany przez kulturê ni¿ ten, z którym siê faktycznie obecnie styka-

my, poniewa¿ niejednokrotnie ów wiat kreowany staje siê czêci¹ ota-

czaj¹cej nas przysz³ej rzeczywistoci kulturowej, kszta³tuje bowiem to¿-

samoæ podmiotów kultury ludzi 5 . Procesy te wzajemnie siê przenika-

j¹. Jeli teza jest s³uszna, a mo¿na tak za³o¿yæ (Melosik, Szkudla-

r e k, 1998; Melosik, 2002; Zwierzchowski, 2005), w artykule pra-

gnê odpowiedzieæ na pytanie o sposób postrzegania rzeczywistoci (o uczu-

cia, emocje, marzenia, d¹¿enia, samopoczucie postfeministki bohaterki

literatury kobiecej) i zastanowiæ siê nad wp³ywem takiej literackiej pre-

Termin postfeminizm zrobi³ szczególn¹ karierê w drugiej po³owie lat osiemdzie-

si¹tych. Wtedy to w literaturze feministycznej znalaz³o odzwierciedlenie pytanie, czy

nasta³a ju¿ era postfeminizmu. Przyczyn¹ wra¿enia, ¿e ta era nasta³a, jest przekonanie

m³odych kobiet, ¿e równouprawnienie im siê po prostu nale¿y. Kobiety nie zamierzaj¹

troszczyæ siê o to, co traktuj¹ jako rzecz normaln¹, jak¹ jest dla nich równouprawnienie

w³anie (por. lêczka, 1999, s. 268).

Jeli kultura w pewien sposób jest zadana cz³owiekowi, to w rezultacie kszta³tuje

jego postrzeganie rzeczywistoci staje siê zatem rzeczywistoci¹. Tak np. myl biblijna

kszta³towa³a wiadomoæ chrzecijan, a¿ w konsekwencji sta³a siê (u tych zaanga¿o-

wanych) czêci¹ ich percepcji wiata.

Beata Ecler-Nocoñ

zentacji kobiecoci na wspó³czesn¹ kulturê, szczególnie tê jej czêæ, która

kszta³tuje wspó³czesn¹ rodzinê.

Obraz kobiety w literaturze postfeministycznej

Postfeministyczny obraz kobiety zosta³ nakrelony za pomoc¹ anali-

zy jakociowej. Przedmiot analizy stanowi literatura masowa feministycz-

nie inspirowana. Ksi¹¿ki analizowane s¹ kierowane do kobiet co za-

znaczaj¹ same tytu³y serii: Literatura w Szpilkach, My Dwudziestolatki,

Trzydziestolatki, Literatura w Spódnicy. Mo¿na te¿ wnioskowaæ, ¿e ma siê

tu na wzglêdzie szerok¹ grupê czytelniczek, gdy¿ ksi¹¿ki wydawane s¹

w miêkkich ok³adkach, a czasami dodawane do popularnych, kobiecych

pism jako prezent. W wyniku analizy wyodrêbniono pewne typy postaw

kobiet wobec pracy zawodowej, ma³¿eñstwa, rodziny, które ni¿ej zapre-

zentowano. Przy za³o¿eniu, ¿e owe literackie kreacje z jednej strony od-

zwierciedlaj¹ rzeczywistoæ, a z drugiej j¹ kreuj¹, te prezentacje kobieco-

ci pos³u¿¹ do dalszych rozwa¿añ nad ich wp³ywem na kszta³t wspó³cze-

snej rodziny.

Bohaterkami analizowanych pozycji s¹ m³ode kobiety, w wieku oko³o

trzydziestu lat, na ogó³ pracuj¹ce w takich profesjach, jak: dziennikar-

stwo, aktorstwo, wydawnictwo, prawo. Co ciekawe, mê¿atki praca satys-

fakcjonuje, poch³ania (choæ bywaj¹ wyj¹tki) 6 . Kobiety samotne natomiast

(tzw. single) czuj¹ pewne niespe³nienie, odnosz¹ wra¿enie, ¿e mog³yby

robiæ co bardziej zadowalaj¹cego (maj¹ bowiem wy¿sze kwalifikacje) lub

przynajmniej pracowaæ na wy¿szym stanowisku 7 .

Praca

Wa¿n¹ przestrzeni¹ ¿ycia mê¿atek jest praca, szczególnie dla tych, któ-

re obdarzone s¹ potomstwem. Mo¿na siê domylaæ, ¿e z jednej strony to

sposób ucieczki z domu, a z drugiej potwierdzenia swej wartoci. W ja-

ki sposób to tak¿e pole rywalizacji o pozycjê z mê¿czyznami. Carrie tak

Lindy, zawodowy fotograf w podrzêdnej gazecie (Chaplin, 2002), która wola³aby

pracowaæ dla bardziej znacz¹cego pisma.

Np. trzydziestoletnia Jane (Senate, 2005) marzy, aby byæ starszym redaktorem,

a absolwentka studiów prawniczych, Casey, czuje, ¿e zawód prawnika w jej wypadku

to z³a decyzja (Caldwell, 2006).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: