--------------------------------------------------------------------------------
USTAWA
z dnia 14 czerwca 1960 r.
Kodeks postępowania administracyjnego
Dz.U.80.9.26
(zmiany: Dz.U.80.27.111, Dz.U.82.7.55, Dz.U.82.45.289,
Dz.U.83.41.185, Dz.U.84.34.183, Dz.U.86.47.228, Dz.U.87.33.186,
Dz.U.87.21.123, Dz.U.89.20.107, Dz.U.90.34.201, Dz.U.91.119.513,
Dz.U.91.100.442, Dz.U.94.122.593, Dz.U.95.1.1, Dz.U.95.74.368)
DZIAŁ I
PRZEPISY OGÓLNE.
Rozdział 1
Zakres obowiązywania.
Art. 1. § 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje
postępowanie:
1) przed organami administracji państwowej oraz organami
samorządu terytorialnego w należących do właściwości tych
organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze
decyzji administracyjnych,
2) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między
organami administracji państwowej i organami samorządu
terytorialnego oraz między tymi organami a sądami,
3) w sprawach zaskarżania decyzji administracyjnych do
Naczelnego Sądu Administracyjnego z powodu ich niezgodności
z prawem,
4) w sprawach wydawania zaświadczeń.
§ 2. Kodeks stosuje się również w postępowaniu przed organami:
1) państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych,
2) organizacji zawodowych, samorządowych, spółdzielczych i
innych organizacji społecznych
- gdy są one powołane z mocy prawa do załatwiania spraw
określonych w § 1 pkt. 1 i 4.
Art. 2. Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto
postępowanie przed organami państwowymi, organami
samorządowymi, organami państwowych i komunalnych jednostek
organizacyjnych oraz przed organami organizacji społecznych w
sprawie skarg i wniosków (dział VIII).
Art. 3. § 1. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego
nie stosuje się do postępowania w sprawach karnych skarbowych.
§ 2. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie
stosuje się również do postępowania w sprawach:
1) (skreślony),
2) (skreślony),
3) (skreślony),
4) należących do właściwości polskich przedstawicielstw
dyplomatycznych i urzędów konsularnych,
o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
§ 3. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie
stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z:
1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między
organami administracji państwowej i innymi państwowymi
jednostkami organizacyjnymi,
2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek
organizacyjnych wymienionych w pkt. 1,
§ 4. Do postępowania w sprawach wymienionych w § 1, 2 i 3 pkt.
2 stosuje się jednak przepisy działu VIII.
§ 5. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może rozciągnąć
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w całości lub w
części na postępowania w sprawach wymienionych w § 2.
Art. 4. Kodeks postępowania administracyjnego nie narusza
szczególnych uprawnień wynikających z immunitetów
dyplomatycznych i konsularnych oraz umów i zwyczajów
międzynarodowych.
Art. 5. § 1. Jeżeli przepis prawa powołuje się ogólnie na przepisy
o postępowaniu administracyjnym, rozumie się przez to przepisy
Kodeksu postępowania administracyjnego.
§ 2. Ilekroć w przepisach Kodeksu postępowania
administracyjnego jest mowa o:
1) kodeksie - rozumie się przez to Kodeks postępowania
administracyjnego,
2) sądzie administracyjnym - rozumie się przez to Naczelny Sąd
Administracyjny,
3) organach administracji państwowej - rozumie się przez to
naczelne i centralne organy administracji państwowej, terenowe
organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego,
a także organy wymienione w art. 1 § 2,
4) ministrach i innych organach administracji państwowej - rozumie
się przez to również urzędy centralne i inne równorzędne organy,
a także kierowników tych urzędów i organów,
5) organizacjach społecznych - rozumie się przez to organizacje
zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje
społeczne,
6) organach samorządu terytorialnego - rozumie się przez to organy
gmin, ich związków lub samorządowe kolegia odwoławcze.
Rozdział 2
Zasady ogólne.
Art. 6. Organy administracji państwowej działają na podstawie
przepisów prawa.
Art. 7. W toku postępowania organy administracji państwowej
stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne
do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia
sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes
obywateli.
Art. 8. Organy administracji państwowej obowiązane są
prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie
obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną
Art. 9. Organy administracji państwowej są obowiązane do
należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach
faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich
praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania
administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby
uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu
nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych
wyjaśnień i wskazówek.
Art. 10. § 1. Organy administracji państwowej obowiązane są
zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a
przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do
zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
§ 2. Organy administracji państwowej mogą odstąpić od zasady
określonej w § 1 tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie
cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia
ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę
materialną.
§ 3. Organ administracji państwowej obowiązany jest utrwalić w
aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady
określonej w § 1.
Art. 11. Organy administracji państwowej powinny wyjaśnić
stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu
sprawy, aby w ten sposób w miarę możliwości doprowadzić do
wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków
przymusu.
Art. 12. § 1. Organy administracji państwowej powinny działać w
sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi
środkami prowadzącymi do jej załatwienia.
§ 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji
lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie.
Art. 13. § 1. Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych
interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed
organem administracji państwowej (ugoda administracyjna).
§ 2. Organ administracji państwowej, przed którym toczy się
postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować
czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.
Art. 14. § 1. Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej.
§ 2. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym
interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść
oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w
aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.
Art. 15. Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.
Art. 16. § 1. Decyzje, od których nie służy odwołanie w
administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana
takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie
postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w
kodeksie.
§ 2. Decyzje mogą być - na zasadach i w trybie określonym w
kodeksie - zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich
niezgodności z prawem.
Rozdział 3
Organy wyższego stopnia i organy naczelne.
Art. 17. Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są:
1) w stosunku do organów gmin w sprawach należących do zadań
zleconych z zakresu administracji rządowej - wojewodowie, a w
pozostałych sprawach - samorządowe kolegia odwoławcze,
2) w stosunku do kierowników rejonowych urzędów rządowej
administracji ogólnej - wojewodowie, a w stosunku do
wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,
3) w stosunku do innych organów administracji rządowej,
państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych -
odpowiednie organy nadrzędne i właściwi ministrowie,
4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie
organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku -
organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.
Art. 18. Organami naczelnymi w rozumieniu kodeksu są:
1) w stosunku do organów administracji państwowej, organów
samorządu terytorialnego oraz organów państwowych i komunalnych
jednostek organizacyjnych - Prezes Rady Ministrów i właściwi
ministrowie,
2) w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne
organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu - naczelny
organ administracji państwowej, sprawujący zwierzchni nadzór
nad ich działalnością.
Rozdział 4
Właściwość organów.
Art. 19. Organy administracji państwowej przestrzegają z urzędu
swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.
Art. 20. Właściwość rzeczową organu administracji państwowej
ustala się według przepisów o zakresie jego działania.
Art. 21. § 1. Właściwość miejscową organu administracji
państwowej ustala się:
1) w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej
położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze
właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do
organu, na którego obszarze znajduje się większa część
nieruchomości,
2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według
miejsc, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,
3) w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w
kraju, a w braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu
strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju
zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego
ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.
§ 2. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób
wskazany w § 1, sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w
którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania,
albo w razie braku ustalenia takiego miejsca - do organu właściwego
dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m. st. Warszawie.
Art. 22. § 1. Spory o właściwość rozstrzygają:
1) między organami gmin w jednym województwie w sprawach
należących do zadań własnych gmin - wspólne dla nich
samorządowe kolegium odwoławcze,
2) między organami gmin w różnych województwach w sprawach
należących do zadań własnych gmin - właściwe samorządowe kolegia
odwoławcze, działające wspólnie,
3) między organami gmin w jednym województwie w sprawach
należących do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej -
wojewoda,
4) między organami gmin w różnych województwach w sprawach
minister właściwy do spraw administracji,
5) między kierownikami rejonowych urzędów rządowej
administracji ogólnej - wspólny dla nich wojewoda,
6) między kierownikami rejonowych urzędów rządowej
administracji ogólnej w różnych województwach oraz między
wojewodami - minister właściwy do spraw administracji,
7) między terenowymi organami rządowej administracji ogólnej a
organami administracji specjalnej - minister właściwy do spraw
administracji po porozumieniu z organem sprawującym nadzór
nad organem pozostającym w sporze z terenowym organem
rządowej administracji ogólnej,
8) między organami administracji rządowej innymi niż wymienione
w pkt. 5-7 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie
braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji,
9) między organami administracji państwowej, gdy jednym z nich
jest naczelny organ administracji państwowej - Prezes Rady
Ministrów.
§ 2. Spory o właściwość między organami samorządu
terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej
rozstrzyga sąd administracyjny.
§ 3. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu, o którym mowa w § 2,
może wystąpić:
1) organ samorządu terytorialnego lub terenowy organ administracji
rządowej - gdy uznają się równocześnie za właściwe do załatwienia
sprawy (spór pozytywny),
2) strona - gdy w sprawie za niewłaściwy uznaje się zarówno organ
samorządu terytorialnego, jak i terenowy organ administracji
rządowej (spór negatywny),
3) minister właściwy do spraw administracji,
4) Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny.
Art. 23. Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ
administracji państwowej, na którego obszarze wynikła sprawa,
podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes
społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ
właściwy do rozstrzygnięcia sporu.
Rozdział 5
Wyłączenie pracownika oraz organu.
Art. 24. § 1. Pracownik organu administracji państwowej podlega
wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:
1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim
stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego
prawa lub obowiązki,
2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego
stopnia,
3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub
kurateli,
4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest
przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem
strony jest jedna z osób wymienionych w pkt. 2 i 3,
5) w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej
decyzji,
6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe,
postępowanie dyscyplinarne lub karne,
7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w
stosunku nadrzędności służbowej.
§ 2. Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu
trwają także po ustaniu małżeństwa (§ 1 pkt. 2), przysposobienia,
opieki lub kurateli (§ 1 pkt. 3).
§ 3. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego
żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału
w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie
okoliczności nie wymienionych w § 1, które mogą wywołać
wątpliwości co do bezstronności pracownika.
§ 4. Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności
nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny
interes stron.
Art. 25. § 1. Organ administracji państwowej podlega wyłączeniu
od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:
1) jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w
stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt. 2 i 3,
2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie
bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w
stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt. 2 i 3.
§ 2. Przepis art. 24 § 4 stosuje się odpowiednio.
Art. 26. § 1. W przypadku wyłączenia pracownika (art. 24) jego
bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia
sprawy.
§ 2. W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia:
1) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 § 1 pkt. 1 - organ
wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę,
2) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 § 1 pkt. 2 - organ
wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w
tym przepisie zajmuje stanowisko kierownicze.
Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć
inny podległy sobie organ. W razie gdy osobą wymienioną w art. 25
§ 1 pkt. 2 jest osoba pełniąca funkcję naczelnego organu
administracji państwowej, organ właściwy do załatwienia sprawy
wyznacza Prezes Rady Ministrów.
...
martak166