Luminet Jean-Pierre -Tajemnica Kopernika.pdf

TAJEMNICA KOPERNIKA

Jean-Pierre Luminet

Tytuł oryginału:

Le secret de Copernic

Spośród wszystkich odkryć i poglądów żaden nie wywarł nigdy większego wpływu

na ludzki umysł niż teoria Kopernika. Zaledwie świat dał się poznać jako okrągły i

doskonały sam w sobie, a już musieliśmy wyrzec się wyjątkowego przywileju bycia jego

centrum. Bez wątpienia w żadnym czasie nie wymagano od ludzkości więcej, albowiem

akceptacja tej wizji świata sprawia, że dostrzegamy, jak wiele rzeczy znika we mgle lub

obraca się w popiół. Ileż ta stara wizja miała z raju, naszej niewinności, duchowości,

poezji?

Johann Wolfgang Goethe

Uważam za słuszne, by nie pogłębiano poglądów Kopernika.

Blaise Pascal

Tybinga, 29 września 1595

Drogi Janie,

Przesyłam ci kilka drobnych spostrzeżeń dotyczących znakomitej pracy, którą mi

przesłałeś, a którą nazbyt skromnie nazywasz „szkicem”. Zachęcam cię żywo, byś

rozwinął ją i opublikował, szczerze przy tym wyznając, że nie wszystko z niej

zrozumiałem. Oczywistym jest, że w matematyce niczego już ciebie, najlepszego z moich

uczniów, nie nauczę. W zgłębianiu niebiańskich tajemnic doszedłem do kresu moich

możliwości. Mija właśnie pół wieku, jak Mikołaj Kopernik, ten Atlas astronomii,

otworzył nam wrota cudownych pałaców. Ja nie byłem w stanie do nich wkroczyć. Tobie

się uda, jestem tego pewien.

Prosisz mnie, bym przesłał ci pisma mego zmarłego profesora, osławionego Retyka,

w których wspomina on właśnie nauczyciela swojego, Kopernika. Retyk pozostawił mi w

spadku poczyniony przez siebie opis tego przykładnego życia, bowiem sam także

czułem, że, poznając losy Kopernika, nieporównanie lepiej zrozumiałbym jego dzieło.

Chciałem odkryć, kim był ten kolos, który wyrwał Ziemię z centrum wszechświata, gdzie

umieścili ją nasi przodkowie, i rzucił ją w oszalały bieg dookoła wielkiego,

nieruchomego Słońca, ośmielając się zaprzeczyć w ten sposób Pismu Świętemu.

Niestety, kiedy Retyk zmarł w Krakowie, jezuici wdarli się do jego mieszkania i

wszystko spalili. Mój przyjaciel i towarzysz ze szkolnej ławy Valentin Otho, czuwający u

wezgłowia mistrza, gdy ten oddał ducha, zdołał wyrwać ze szponów Świętego Oficjum

kilka pism, które rozważnie skopiował i powierzył sprawdzonym osobom, w tym mnie.

Lecz historię życia Kopernika, tę, którą zasłyszał Retyk z ust swojego mistrza i spisał,

pochłonął ogień. Szczęśliwym trafem, kiedy przybyłem do Krakowa, by słuchać jego

nauk, pozwolił mi przeczytać te trzydzieści stron pokrytych pięknym, ozdobnym

pismem, które miał zamiar umieścić we wstępie do nowego wydania dzieł Kopernika.

Zapewne wiesz, że nie było nowego wydania. Jak sobie przypominasz, przed pięcioma

laty, kiedy wyjaśniałem ci teorię Kopernika - heliocentryzm - czyniłem to w największej

tajemnicy. Mój profesorski urząd zobowiązywał mnie do nauczania zgodnego z teorią

Ptolemeusza, że Ziemia jest nieruchoma.

Od tamtej pory nic się nie zmieniło. Powiedziałbym nawet, że obecnie rzeczy mają

się jeszcze gorzej. Żyjemy w czasach zamętu i ciągłych podejrzeń. Wysłanie ci

dokumentów odnoszących się do filozofa, którego papiści oskarżają o herezję, a nasi

reformowani bracia o papizm, byłoby zbytnią nieostrożnością. Cóż stałoby się z nami,

gdyby wpadły w ręce cenzora albo szpiega? Rad bym, Janie, ujrzeć cię w Tybindze: czy

nie byłoby lepszym porozmawiać o tym wszystkim w cztery oczy, a w każdym razie

poszukać wskazówek w mojej bibliotece?

Zgaduję, co myślisz: taka podróż, tylko po to, by słuchać mojego ględzenia, byłaby

dla ciebie stratą czasu i pieniędzy. Byłem taki, jak ty. Gdy miałem dwadzieścia lat,

myślałem, że każda stracona chwila jest kęsem rzucanym śmierci! Zdecydowałem zatem

sam opisać ci życie Kopernika w tym i następnych listach. Nie jak profesor dyktujący

lekcję uczniowi, czy jak uczynił Retyk: on pokazał anioła, nie człowieka. To częsta dola

tych, którzy świadczą, bo ujrzeli. Są jak ludzie, którzy, podziwiając płótno Leonarda da

Vinci, stoją zbyt blisko i widzą tylko mgłę. Retyk znalazł się zbyt blisko Kopernika i

widział w nim tylko światło.

Opis mój będzie na modłę tych kastylijskich opowieści, co ożywiają swoich

bohaterów, mówiących i działających w iluzorycznej, barwnej scenerii, gdzie przewijają

się zamaskowani książęta i żebracy. Ja zaś poczuję, że przynajmniej w tej dziedzinie

mogę cię jeszcze czegoś nauczyć!

Wiedz jednakże, że nie tylko dla ciebie oddam się temu ćwiczeniu. Niczego nie

ukrywam przed tobą: uczynię to także po to, by przypodobać się Helenie. Tak, ma na

imię Helena! Ja, który wypatrzyłem oczy na kolumnach cyfr albo wlepiałem je w niebo,

pewnego dnia podniosłem wzrok na powóz przemierzający główną ulicę Tybingi. I

zobaczyłem w nim najpiękniejszą twarz kobiecą, jaką można sobie wyobrazić. Jest córką

dziekana uniwersytetu. Zdaje się, że kobiety uwielbiają takie opowieści, a bardziej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: