7. Scharakteryzuj podstawowe teoretyczne ujęcia rodziny: strukturalno-funkcjonalne i ujęcie rodziny jako zbioru jednostek.te ujęcia odwzorowują podział istniejący w socjologii czym jest społeczeństwo, tutaj czym jest rodzina
ad. 1. Ujęcie strukturalno – funkcjonalne → rodzina całość ponadindywidualna ( rodzina się zmienia, działa lub nie działa )
ujęcie strukturalno – funkcjonalne analizuje rodziną jako grupę społeczną i jako instytucję
ANALIZA: jako grupę → przedmiot zainteresowania jest struktura grupy: liczba członków rodziny, kim są te osoby, które wchodzą w skład rodziny; układ pozycji i ról rodzinnych, relacje rodzinne, więzi między członkami rodziny;
ANALIZA: jako instytucja → skupia się na jej funkcjonowaniu; analiza przemiany rodziny w ujęciu strukturalno – funkcjonalnym: ilu członków liczy rodzina, kto ją tworzy, jaki jest układ pozycji i ról, jakie zachodzą zmiany, relacje, przymus;
Jakie funkcje pełni, w jakim zakresie; znaczenie funkcji ( zadania ); czy zmienia się ilość zadań stawianych rodzinie do realizacji; w sensie zakresu czynności są realizowane ( konsumpcja w domu, robimy zapasy) to się zmienia;
Jeśli chcemy odpowiadać na pytania czy jest funkcjonalna, dysfunkcjonalna w zakresie patologicznym, to w jakim stopniu wypełniają funkcje?
W analizie rodziny w ujęciu strukturalno - funkcjonalnym analizujemy rodzinę w praktyce społecznej np. pomoc społeczna, w jakim % korzysta z pomocy społecznej
Analiza strukturalna np.:
- wydolność opiekuńcza rodziny
- opieka nad obłożnie chorym
- czy pracują
Analiza funkcjonalna – realizacja zadań, co się robi w rodzinie
Opis sytuacji rodziny to nie uwzględniamy fakty, że rodzina się zmienia w trakcie trwania; rodzina to małe dzieci, duże dzieci
Aby ująć dynamikę rodziny, proces to posługujemy się cyklem życia małżeńsko – rodzinnego ;
Kilka faz, które w życiu rodzinnym charakteryzują się pewnymi cechami, które niosą swoiste dla danego okresu wyzwania, z którymi rodzina musie się zmagać;
Typologia cyklów życia małżeńskiego:
1. przed małżeński
2. małżeństwo bez dzieci
3. małżeństwo i małymi dziećmi
4. małżeństwo z dziećmi w wieku szkolnym
5. małżeństwo z dziećmi dorosłymi odchodzącymi z domu
6. małżeństwo o odejściu z domu – dzieci poza domem
ta kategoria ujmuje dynamicznie i służy analizie problemów z którymi rodzina się składa
Cykle służą analizie potrzeb np. mieszkaniowych
- wskazanie wyzwań przed jakimi stają małżonkowie;
Zawarcie związków małżeńskich to pełnienie nowych ról, przystosowanie się do siebie wzajemnie, pojawienie się dziecka
Analiza:- skupienie się na tym, co jest tu i teraz, na samej rodzinie
Diagnoza opiekuńcza: w jakiej fazie jest rodzina
ad.2. Ujęcie rodziny jako zbioru jednostek → rodzina jako całość złożona z jednostek ( jednostki tworzą rodzinę ) analiza przemian skupia się na tym jakie warunki, czynniki sprzyjają zawieraniu małżeństw lub nie, co rodzina daje jednostkom, w jakiej sytuacji jednostka będzie skłonna założyć rodzinę ponosząc koszty, a w jakiej sytuacji koszty założenia rodziny są zbyt duże.
Układa ról, zadania jakie pełni rodzina ale przede wszystkim analizują przemiany rodziny, relacje jakie łączy rodzinę i społeczeństwo jest to relacja wzajemna ( tam i powrotem )
ANALIZA: jaki dobór małżeński, pokrewieństwo, dziedziczenie; wpływanie na kształt społeczeństwa i odwrotnie, warunki jakie stwarza społeczeństwo wpływa na rodzinę Anglia jest wzorem uprzemysłowienia – wskazuje się na to że w Anglii obowiązuje system dziedziczenia – najstarszy dziedziczył wszystko było; była to kategoria młodych mężczyzn dobrze wykształconych ale bez zajęcia i oni w nowej sytuacji zaczęli stanowić kadrę kierowniczą, znaleźli ujście dla swoich kompetencji.
Reakcja wpływu społeczeństwa na rodzinę to zwraca się uwagę na fakt na ile w społeczeństwie są obecne instytucje, które mogą przejąć lub przyjmują zadania rodziny;
System tych instytucji – sfera publiczna zwraca się uwagę na istnienie relacji między kształceniem rodziny jej pozycji a zakresem i pozycją sfery publicznej
Jeśli sfera publiczna jest rozbudowana to niepotrzebna jest duża rodzina ( są szpitale, zakłady opiekuńcze ) to ludzie nie są zmuszeni do zakładania rodziny;
Brak sfery publicznej lub jej znikomość sprzyja rodzinie licznej → jednostka rezygnuje ze swoich potrzeb, aspiracji ale w zamian otrzymuje opiekę, ktoś jej w starości pomoże, zajmie się nią .
Rodzina tu i teraz – to analiza skupia się na rozważaniach kosztów jakie ponosi jednostka i zysków jakie w zamian otrzymują;
Koszty jakie ponoszą jednostki jest dla nich korzystniejsze mieć i wychować dziecko;
Ujecie dynamiczne rodzin → jednostki tworzące rodzinę nie zawsze mają interes założenia rodziny to ponoszone koszty wyższe od tego jakie otrzymują;
TEORIA WYMIANY – nurt w socjologii, który przyjmuje, że społeczeństwo to zbiór jednostek; życie społeczne to wymiana między ludźmi;
Podstawowy mechanizm - to mechanizm strat i korzyści → minimalny koszt, a duże zyski;
9. Scharakteryzuj podstawowe tendencje przemian rodziny zapoczątkowane przez epokę przemysłowąGłówne tendencje przemiany rodziny tj odchodzenie rodziny jako instytucji a przechodzenie do rodziny jako grupy.
Rodzina od epoki przed przemysłowej staje się instytucja ( forma, która na pewne zadania do wykonania i służy społeczeństwu i innym formą niż jednostka )→ dawna rodzina była przede wszystkim instytucją, zakładano ją aby przetrwał ród ;
Przechodzenie od instytucji do grupy → rodzina odchodzi od instytucji; jednostka ponad …….. staje się grupą w tym znaczeniu służy zaspokajanie potrzeb tych jednostek, które tą rodzinę tworzą; np. aby stać się grupą musi coś łączyć → cele i wartości, aby mogła realizować wartości, spełnia cele musi działać tak, aby ludzie chcieli być w tej grupie;
Grupa służy zaspokajaniu potrzeb;
Zmiana zachodzi, że potrzeby jednostek są mało ważne, jednostka jest tą formą, która realizuje zadania, która działa na rzecz swoich członków aby zaspokoić potrzeby;
Rodzina - opieka nad swoimi członkami; to jednostka musiała mieć rodzinę aby móc się opiekować i podlega opiece jako instytucję ( kiedyś ), obecnie rodzina jako grupa, potrzebna jest aby spełnić czas, dzielić przeżycia, nie kogoś kto nas utrzyma ale formie relacji osobistych;
10. Scharakteryzuj rodzinę współczesną.
Kiedy pojawiła się kategoria „obywatela” wraz z rozwojem nowożytnej nauki, ochrona praw dziecka zaczęły się pojawiać modele rodziny opracowywane przez ekspertów i propagowane jako właściwe, szczególnie w kwestii wychowania dziecka (relacja matka-dziecko, jaka powinna być matka).Ludzie tworzący rodzinę, rodzące dzieci orientują się nie na tradycję lecz na poradniki, terapeutów i różne zalecenia ze środków masowego przekazu, gdzie starają się te wzory naśladować. We współczesnym świecie ulegamy procesom indywidualizacji. Jednostka nie jest zmuszana przez tradycję, czy rodzinę do wyborów. Ale wcale nie jest to do końca indywid. Staje się zależne od rynku eksperckiego.
U. Beck uważa, że jednostka jest bardziej uzależniona przez zespoły eksperckie niż kiedyś od rodziny tradycyjnej.Obecne wymagania wobec matek są bardzo wysokie- powinna zapewnić szczęście swojemu dziecku, jest to ogromna odpowiedzialność i zobowiązanie. Rodzi to wiele wątpliwości do tego czy potencjalna matka podoła ów obowiązkom, czy spełni oczekiwania.- Rodzina staje się zbiorem osób, a nie całością o nadrzędnym interesie.Współczesna rodzina – ludzie dlatego są razem ze względu na podłoże emocjonalne, osobiste, do zaspakajania potrzeb indywidualnych. Jesteśmy rodziną bo mamy z kim porozmawiać, czujemy się kochani. Ludzie decydują się na dzieci po to aby mieć kogoś do kochania. Relacja z dzieckiem jest stała więzią, na całe życie. Będziemy mieli kogoś do kochania i kogoś kto będzie nas kochał.- rozdzielenie sfery seksu, prokreacji, rodzicielstwa. Rodzina jest sferą porządkującą te 3 sfery. We współczesnej rodzinie to uległo zmianie. Nie trzeba wychodzić za mąż aby mieć dziecko, czy jawnie mieszkać bez ślubu. Można też mieć dziecko, bez stresu – zapłodnienie in vitro. Matki zastępcze – wynajmuje się kogoś do urodzenia dziecka.- Dziecko staje się centralną postacią w rodzinie wokół której buduje się rodzinę, wokół którego toczy się życie. Szczególnie jeśli chodzi o relacje matka-dziecko. Rodzice maja przede wszystkim zobowiązania wobec tego dziecka, a mnie praw.W dziecko trzeba inwestować, gdzie wzrasta jakość dziecka. Kiedyś zapewnioną pozycje dziecka przez fakt przynależności do rodziny, teraz nie. Dlatego trzeba wyposażyć to dziecko w odpowiednia wiedzę, wygląd, zdrowie – aby miało zasoby aby mieć wysoką pozycję. Wymaga to inwestycji nie tylko materialnej, ale uczuciowej, czasowej.
RODZINA - kiedyś zapewniała pozycję potomkowi poprzez pozycję rodziny jaką zajmowała; obecnie nie, dlatego dziecko trzeba wyposażyć poprzez wygląd, zdrowie, umiejętności aby miały zasoby do zajęcia wysokiej pozycji na rynku pracy i w społeczeństwie to wymaga inwestycji materialnych, uczuciowych, czasowych (rozmowy, zaangażowanie w rozmowy );
Kiedyś rodzina służyła do rozwiązywania problemów, napięcia i kryzys było poza rodziną, rodzina radziła się, jak sobie radzić.
Obecnie kryzys jest obszarem, który zachodzi w rodzinie → lepsza praca → dokształcanie to brak czasu dla dziecka, męża; dziecko w wieku dorastania, problemy w szkole – to nie egoizm a sytuacja społeczna przenosi konflikty do rodziny, to rodzina wymaga czasu, zaangażowania.
11.Przedstaw główne czynniki przemian rodziny współczesnej.
uwarunkowanie przemian rodziny
Nurty:
1) przemiany cywilizacyjne i społeczne, przemiany gospodarcze ( ekonomiczne)
- sposób gospodarowania
- sposób wytwarzania dóbr
- sposób zdobywania środków utrzymania
Zmiana tego co mieści się zasobie ekonomicznych, zasobach rodziny stojących u postaw gospodarowania, napędzających tą gospodarkę
Kiedyś – ziemia była zasobem wokół którego cała gospodarka związana była z produkcją, pozycja jednostek związana z ziemią;
W epoce przemysłowej – dostęp do surowców, maszyn
Obecnie - technologie i informacja, wiedza → główne czynniki napędzające gospodarkę
Przepływ informacji, nowe technologie, nowe rozwiązania dla produkcji za tym stoi wiedza ludzi ich kreatywność;
Kiedyś - siła fizyczna, umiejętności manualne,
obecnie to co sami stworzymy; my jesteśmy właścicielami swojej wiedzy, kreatywności; Procesy globalizacyjne – upowszechnienie pewnych wzorów, szybki, łatwy przepływ kapitałów przerzucany z miejsca na miejsce.
Kiedyś – surowce, przywiązanie do miejsca ( kopalnie )
Obecnie - energie są neutralne: siła wiatru – surowce niewyczerpujące się, technologia zapisywane w komputerze i nic nie przemycamy, przechodzą przez granice; koszty utrzymania to inna rzeczywistość w której żyjemy;
Łatwy przepływ kapitału związany ze zmianą na rynku pracy – wymagalny dla osób poszukujących na rynku pracy, brak zapotrzebowania na pracę fizyczną ( kasa fiskalna dla sprzedawcy )
Zmiany technologiczne jego rozwój jest bardzo szybki, osoby obsługujące też muszą się ciągle uczyć ( np. nowe oprogramowania )
Rynek elastyczny – wymaga elastyczności ze strony pracowników do wymagań rynku, wymaga mobilności, podnoszenia kwalifikacji, wkraczamy w społeczeństwa permanentnych edukacji
Przemiany kulturowe
Rozwój gospodarczy idzie w parze z przemianami kulturowymi np. nowe maszyny to nowe nazewnictwo, nowy język.
Procedury postępowania to co właściwe, co niewłaściwe
Wraz z rozwojem gospodarczym zmieniła się sfera kultury – wartości, normy, wzory, wiedza, przekonanie, poglądy; sposób wyjaśniania, interpretowania świata;
Dla przemiany rodziny ważne jest to, jaki pokolenie jest głównym nośnikiem kultury, jakie pokolenie przechowuje podstawowe wzory kultury i przekazuje je innym.
Margaret Mead – dzieli typy kultur w zależności od epoki w jakiej występują, w zależności jakie pokolenia są nośnikami kultur
Typologia trzech kultur ( w zależności od pokolenia członków rodziny ):
1. Kultura postfiguratywna
2. Kultura kofiguratywna
3. Kultura prefiguratywan
Ad.1. Kultura postfiguratywna – dominowała w epoce przedprzemysłowej, kiedy zmiany zachodzą bardzo wolno, społeczeństwo zmienia się bardzo wolno, podstawowe źródło zdobywania wiedzy było doświadczenie, a dorobek poprzednich pokoleń przekazywany był drogą werbalną.
W tej kulturze pokolenie dzięki, której trwała kultura byli ludzie starsi;
Cechą charakteru tej kultury była tradycja, kultura polegała na odtwarzaniu, zmiana zachodziła bardzo wolno tak, że zarys kultury nie ulegał zmianie.
Nośnikami kultury byli ludzie starsi, z racji doświadczenia posiadania wiedzy, umiejętności do której mogło odwołać się młodsze pokolenie; stali na straży tradycji;
Nowe elementy były na tyle wolne, że podstawowy trzon kultury wydawał się taki sam.
Starsze pokolenia były źródłem wiedzy, informacji o tym jak należy robić, źródłem wartości, wzorów, norm.
Wizja świata była stała
Znaczenie dla rodzin:
Relacje rodziny były oparte na autorytecie starszych, na reprodukcji kultury ( na nich opierała się reprodukcja kultury )
Dzieci dowiadywały się wszystkiego od starszych ludzi, bez tej wiedzy nie poradziliby sobie w życiu
Ad. 2. Kultura konfiguratywna – epoka przemysłowa, to czas kiedy zmiany zaczynają zachodzić szybko ( para , maszyny ) widza z tradycji przodków zaczyna być niewystarczające nie obejmowała np. jak posługiwać się maszynami; tutaj ludzie uczą się od rówieśników ;
Wiedza jaką gromadziły pokolenia jest niewystarczająca do funkcjonowania w świecie, wiedza musi być zmieniana, przekształcana.
Pojawiają się szkoły, zdobywanie zawodu; umiejętności, wiedza, które pozwalają zdobywać środki utrzymania;
Relacje w rodzinie - dorośli są niekwestionowanym autorytetem dla dzieci pomimo zachodzących zmian;
Ad. 3. Kultura prefiguratywana – uważa ona, że w określonej epoce nośnikami kultury stają się dzieci ( nie dorośli, starsi ) proces rozwoju cywilizacyjnego, gospodarczego, technologicznego, kulturowego przyśpieszył na tyle, że zmiany zachodzą w ciągu życia jednego pokolenia.
Rozwój technologiczny powoduje, że wiedza, która posiada wzory, wartości, umiejętności stają się nie aktualne, jesteśmy zmuszeni do zdobycia nowych umiejętności, nie możemy opierać się na starych wzorach, stają się one
bezużyteczne, to co stare musimy odrzucić, rozwój gospodarczy, technologiczny, rozwój wiedzy powoduje szybki przyrost wiedzy, która sama siebie weryfikuje i musimy sami siebie weryfikować z tym co wiemy o świecie; ta wiedza jest niepewna, bo nie wiemy czy za kilka lat nie ulegnie zmianie i zostanie zweryfikowana.
Weryfikacja dotyczy wszystkich elementów naszego życia. Kiedyś była tradycja, dzisiaj są eksperci, którzy mówią nam jak się zachować, co robić. Stara wiedza staje się bezużyteczna, ze starej wiedzy możemy czerpać tylko pojedyncze jej elementy; Wiedza, opinie, przekonania są elementem kultury, to zmienia nasz sposób interpretowania świata to buduje sceptycyzm a pomimo to musimy budować stabilny świat.
Koncepcja trzech kultur nie jest koncepcją rodziny ale tłumaczy nam przemiany zachodzące w rodzinie;
dotyczy to relacji starsi → dzieci, przekaz umiejętności, wiedzy, wzorów teraz ta wiedza zmusza dorosłych do bieżącej weryfikacji, to dzieci najszybciej wychwytują tę wiedzę, są nośnikiem kultury np. nowy telefon komórkowy współcześni rodzice już nie mogą być takimi autorytetami, jak kiedyś, kiedyś wynikał z samego faktu bycia rodzicem.
Dziś rodzice autorytet muszą sobie sami wypracować, wymaga to innej wiedzy i umiejętności;
Ta płaszczyzna relacji rodzinnych zmienia się na płaszczyźnie uczuciowej, emocjonalnej to, co daje rodzicom to konieczność radzenia sobie ze zmianami do tego ma przygotować rodzina; rodzice mają pomóc radzić sobie z tymi zmianami;
Relacje rodzice → dzieci zmienia się nie jest autorytarna ( oparta na przymusie,) nie może być utrzymana we współczesnym świecie
Stare wzory wychowania są nie adekwatne do dzisiejszych czasów, wzory eksperckie; sięganie po własne zasoby wiedzy, do doświadczeń to szukanie wzorów na zewnątrz.
Coraz więcej kobiet twierdzi, że nie nadaje się na matkę, nie potrafi być matką;
Refleksyjność – ciągłe analizowanie swoich wyborów, działania i to przekłada się na rodzinę, na dzieci, małżonków ( refleksja „czy robię wszystko jak należy”)
Margaret Mead poprzez koncepcję trzech kultur skupia się na zmianie kultury, techniki, zmianie gospodarczej – pokazuje jak wiąże się ze zmianami w sferze kultury, jak to przekształca całe społeczeństwo, relacje w społeczeństwie;
Starość ( starzy ludzie ) to co wiedzą nie jest już skarbem jak KIEDYŚ;
OBECNIE - to ciągła aktywność, w starości również muszą się uczyć aby umieć poruszać się w zmieniającym świecie.
Współczesna rodzina z instytucji staje się grupą emocjonalną;
KIEDYŚ rodzina tworzyła zasoby ekonomiczne, które pomagały jej się utrzymać; OBECNIE każdy może utrzymać się sam, staje się grupą, która ma dać poczucie bezpieczeństwa, stałości w płaszczyźnie emocjonalnej, nie materialnej.
Rodzina ma dawać zabezpieczenie psychicznego bezpieczeństwa.
Przemiany gospodarcze ich konsekwencje są procesy emancypacji kobiet;
Kobiety wyzwalają się ze stanowości tzn. wyzwalają się z przypisanej im roli płciowej nakazującej im bycie matką, żoną;
Stanowość – urodzenie się kobietą przesądza o tym kim się będzie i jak będzie wyglądało jej życie;
Rywalizacja na rynku pracy między kobietą a mężczyzną;
Rodzina KIEDYŚ dawała poczucie bezpieczeństwa od tego co działo się na zewnątrz rodziny; rodzina stabilizowała poczucie bezpieczeństwa, które wynikało z napięcia wynikało z sytuacji w pracy - strajki, bezrobocie
Obecnie wszystkie napięcia związane z rynkiem pracy dotyczą zarówno kobiet jaki i mężczyzn; napięcia zewnętrzne znajdują swoje odzwierciedlenie w rodzinie; to wzajemne oczekiwania wsparcia, wzajemnej ważności, to w domu mąż, dziecko, które mnie potrzebuje jt. sprzeczność w wyborach, co wybrać pracę czy awans, czyli np. zaniedbywanie rodziny i może dojść do rozpadu małżeństwa i braku awansu; to wszystko odbija się na rodzinie na jej funkcjonowaniu; Teoria drugiego przejścia demograficznego – dotyczy przemian rodziny, dot. zmian demograficznych, ilości zawieranych małżeństw, rozpadu małżeństw ( rozwody ), ilości posiadanych dzieci, wieku zawierania małżeństw, wieku w którym pojawiają się dzieci.
Małżeństwa nietrwałe, większa ilość rozwodów; późno dzieci, mało urodzeń;
Przyczyny wg tej koncepcji zmiany rodziny, rozwój gospodarczy, przemiany gospodarcze, przemiany kulturowe, przemiany wartości ( mieszczą się w kulturze ) przejście do wartości postmaterialnych
Wartości postmaterialne – Ronald Inglehart – w oparciu o badania 44 krajów sformułował tezę o ścisłym powiązaniu wartości kulturowych z rozwojem gospodarczym i poziomem życia; chciał zweryfikować tezę Webera o znaczeni; chciał zweryfikować tezę Webera o znaczeniu czynnika kulturowego dla rozwoju gospodarczego; wg Webera ważne są również czynniki kulturowe, styl życia dla rozwoju gospodarczego; protestanci a kapitalizm;
Teza o przechodzeniu od wa...
asia380