Lesnictwo 2008.pdf

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY

Departament Badań Regionalnych i Środowiska

Notatka informacyjna

WYNIKI BADAŃ GUS

Leśnictwo w 2008 r.

Publikacja „Leśnictwo 2009” stanowi kontynuację cyklu corocznych publikacji o stanie

zasobów leśnych, zachodzących w nich zmianach oraz rozmiarach i wynikach prowadzonej

działalności gospodarczej 1 . Zawiera szeroki zakres danych charakteryzujących leśnictwo

w 2008 r. na tle lat poprzednich. Dążąc do kompleksowego ujęcia problematyki leśnictwa

w dużym stopniu w publikacji uwzględniono dane z administracyjnych systemów informacyjnych,

m.in. takich jak inwentaryzacje stanu zasobów leśnych, wyniki Państwowego Monitoringu

Środowiska (moduł leśny), system informacyjny Lasów Państwowych (SILP). Ponadto

wydawnictwo zawiera porównania międzynarodowe, oparte na standardowych wskaźnikach

i ujednoliconych metodologiach, stosowanych w bazach danych, kompendiach i problemowych

opracowaniach UNECE/FAO, MCPFE i OECD.

Stan zasobów leśnych

W końcu 2008 r. lasy zajmowały obszar 9,1 mln ha , co stanowiło 29,0% powierzchni

kraju. W porównaniu do 2007 r. nastąpił wzrost powierzchni o blisko 18 tys. ha, tj. o 0,2%, co

odpowiada poziomowi osiąganemu w ostatnich 5-ciu latach.

Zmiany powierzchni gruntów leśnych w latach 2000-2008

2008

WYSZCZEGÓLNIENIE

2000

2004

2005

2006

2007

2000=

100

ogółem

w %

OGÓŁEM w tys. ha ………………………... 9059 9171 9200 9229 9255

9273 102,4 100,0

Lasy ………………………………………….

8865 8973 9000 9026 9049

9066 102,3 97,8

Publiczne ……………………….....................

7341 7400 7410 7419 7426

7431 101,2 80,2

w tym w zarządzie Lasów Państwowych…

6953 7030 7042 7053 7060

7064 101,6 76,2

Prywatne ………………………………….…

1524 1573 1590 1607 1623

1635 107,3 17,6

w tym osób fizycznych ……………………

1428 1476 1492 1510 1526

1537 107,7 16,6

Grunty związane z gospodarką leśną ……..

194

198

200

203

206

207 106,2

2,2

LESISTOŚĆ w % ………………………….

28,4 28,7

28,8 28,9

28,9

29,0

UDZIAŁ W POWIERZCHNI LĄDOWEJ

w % ..……………………………………

29,8 29,9

30,0 30,1

30,2

30,3

POWIERZCHNIA LASÓW NA 1 MIESZ-

KAŃCA w ha .………………………….

0,232 0,235 0,236 0,237 0,237 0,238

1 Publikacja jest dostępna na CD oraz w Internecie – http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1540_PLK_HTML.htm

Z ogólnej powierzchni, o którą powiększył się areał lasów, ok. 70% stanowiły lasy

własności prywatnej, co wynika z prowadzonych zalesień wykonywanych przez właścicieli

w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW 2007–2013) oraz systematycznie

prowadzonej aktualizacji ewidencji gruntów, czego wynikiem jest ujawnianie

i przeklasyfikowywanie na lasy zalesień z lat wcześniejszych.

Wskaźnik lesistości wynosił 29,0% i wzrósł w stosunku do 2007 r. o 0,1 pkt proc.,

natomiast w porównaniu do 1995 r., tj. do daty wejścia w życie Krajowego Programu

Zwiększania Lesistości (KPZL), zwiększył się o 1 pkt proc. Pomimo wzrostu, pozostaje on

nadal niższy od zakładanego w KPZL do osiągnięcia docelowo w 2020 r. – 30%.

Według standardów przyjętych dla porównań międzynarodowych 2 powierzchnia lasów

Polski – 9,3 mln ha (łącznie z gruntami związanymi z gospodarką leśną), pozwala zaliczyć

nasz kraj do grupy państw o największym obszarze lasów w regionie (po Francji – 17,5 mln

ha, Niemczech – 11,1 i Ukrainie – 10,5), natomiast wskaźniki: lesistości – 30,3% (liczony do

powierzchni lądowej) i lasów na 1 mieszkańca – 0,24 ha, plasują Polskę na jednej

z najniższych pozycji. Niższą lesistością charakteryzują się: Ukraina (16,5%), Węgry

(21,5%), Rumunia (27,7%) i Francja (28,3%), natomiast mniejsza powierzchnia lasów

na 1 mieszkańca przypada w Niemczech (0,13 ha), na Węgrzech (0,20) i Ukrainie (0,21).

W strukturze własnościowej lasów kraju przeważa własność publiczna. Struktura ta

na przestrzeni lat nie ulega istotnym zmianom, w ciągu ostatnich 10-ciu lat zaznaczył się

jedynie niewielki wzrost własności prywatnej (o 0,9 pkt proc.). W 2008 r. lasy publiczne

stanowiły 82,0% (7,4 mln ha) lasów ogółem, w tym w zarządzie Państwowego Gospodarstwa

Leśnego Lasy Państwowe (Lasy Państwowe) pozostawało 78,0% obszarów leśnych Polski.

Lasy prywatne zajmowały 1,6 mln ha (18,0% lasów kraju), w tym ponad 94% stanowiła

własność osób fizycznych (17,0% lasów Polski).

Lasy występują na terenach o najsłabszych glebach, czego wyrazem jest struktura

siedliskowa, w której przeważają bory obejmujące ok. 55% powierzchni lasów. Układ

siedlisk znajduje odzwierciedlenie w składzie gatunkowym drzewostanów . Wykazuje on

małe zróżnicowanie, gatunki iglaste zajmują ponad 75% powierzchni lasów, a udział gatunku

dominującego – sosny wynosi 69,3% w Lasach Państwowych i 63,0% w prywatnych. Należy

jednak odnotować pozytywne zjawisko stopniowego zwiększania się powierzchni

drzewostanów liściastych. W wyniku przebudowy drzewostanów ich udział w Lasach

Państwowych wzrósł z 13% w 1945 r. do 23,3% w 2008 r.

W strukturze wiekowej lasów przeważają drzewostany młode w wieku 20–60 lat,

zajmujące ok. 44% powierzchni. W wyniku ograniczenia gospodarki zrębowej następuje

stopniowo wzrost udziału drzewostanów w wieku powyżej 80 lat, który w Lasach

Państwowych wynosił w 2008 r. ok. 22%, przy 20,3% w roku 1999.

W 2008 r. zasoby drewna na pniu wynosiły ponad 1,9 mld m 3 grubizny brutto,

w tym ok. 88% w Lasach Państwowych. Stan zasobów wykazuje tendencję wzrostową.

W latach 1988–2008 w Lasach Państwowych ok. 45% całkowitego przyrostu (uwzględniając

pozyskanie) zwiększyło zasoby drzewne na pniu, a przeciętny roczny przyrost grubizny brutto

w przeliczeniu na 1 ha wynosił 7,3 m 3 . Przeciętna zasobność drzewostanów w Lasach

Państwowych wynosiła w 2008 r. 240 m 3 na 1 ha powierzchni zalesionej, a w lasach

niestanowiących własności Skarbu Państwa – 119 m 3 /ha (według stanu w dniu 1.01.1999 r.).

Pod względem zasobności lasów Polska należy do europejskiej czołówki. Średnia dla Polski

wynosi 206 m 3 /ha i jest prawie dwukrotnie wyższa od przeciętnej dla całej Europy (106

m 3 /ha) 3 .

2 „Global Forest Resources Assessment 2005”, FAO, Rome 2006.

3 „State of Europe’s Forests 2007. The MCPFE report on sustainable forest management in Europe”

Warsaw 2007

- 2 -

Zasoby drzewne (grubizna w korze) w Lasach Państwowych

w 2008r.

10%

37%

26%

25%

I (0‐20 lat)

II (21‐40 lat)

III (41‐60 lat)

IV (61‐80 lat)

V i wyższe (81 lat i więcej)

Powierzchnia niezalesiona /przestoje

W 2008 r. status lasów ochronnych (spełniających szczególną rolę ochronną

w stosunku do komponentów środowiska, bądź stanowiących miejsce wypoczynku i rekreacji

ludności) miało ok. 3,4 mln ha lasów (37,5% lasów kraju), w tym ponad 97% stanowiły lasy

w zarządzie Lasów Państwowych. Za lasy ochronne uznano także ok. 4,5% powierzchni

lasów prywatnych (73 tys. ha) oraz 30,7% lasów gminnych (26 tys. ha). Największy udział

powierzchniowy w lasach ochronnych stanowiła kategoria lasów „wodochronnych” (ponad

43% lasów ochronnych ogółem) i „w miastach i wokół miast” (19%).

Lasy stanowią jeden z najważniejszych i najcenniejszych elementów przestrzennych

obiektów objętych prawną ochroną. W 2008 r. udział lasów w powierzchni obiektów

przyrodniczych prawnie chronionych wynosił ok. 43 %. W parkach narodowych

zajmowały one 62% (195,1 tys. ha) ich ogólnej powierzchni, co zarazem stanowiło 2,2%

lasów kraju. W 18 parkach lasy dominowały w ich strukturze powierzchniowej stanowiąc

ponad 50%, a w 7 udział lasów wynosi ponad 90%. Podobnie jak w parkach narodowych

również w rezerwatach i parkach krajobrazowych lasy stanowiły ponad 50% ich powierzchni,

natomiast w obszarach chronionego krajobrazu ok.1/3 ich areału.

W 2008 r. blisko 3,1 mln ha lasów (33,4% lasów kraju) objętych było europejską

siecią ekologiczną obszarów Natura 2000, w tym zarządzane przez Lasy Państwowe

stanowiły 81,1% lasów ogółem objętych siecią. Lasy zajmowały aż 55% powierzchni tych

obszarów.

Zagrożenia środowiska leśnego

W 2008 r. zagrożenie lasów w Polsce utrzymywało się na wysokim poziomie.

Wynikało ono m.in. z występujących od szeregu lat gradacji owadzich szkodników,

niekorzystnych warunków meteorologicznych i nasilaniu się występowania klęsk

żywiołowych, presji człowieka, w tym stałego oddziaływania zanieczyszczeń

atmosferycznych.

W 2008 r. obserwowano zmniejszenie zagrożenia drzewostanów ze strony

szkodników owadzich. Powierzchnia występowania uległa zmniejszeniu w porównaniu do

2007 r. o 20% i wynosiła ponad 346 tys. ha. Ogółem zwalczano 50 gatunków na powierzchni

- 3 -

blisko 86 tys. ha (0,9% lasów kraju), tj. na obszarze lasów o ok. 33 tys. ha (28%) mniejszym

niż w 2007 r. Zabiegi ratownicze koncentrowały się w drzewostanach sosnowych (68%

ogólnej powierzchni chronionej), a do podstawowych zwalczanych owadów należała

barczatka sosnówka (34,5 tys. ha). Podobnie jak w latach poprzednich, na przeważającym

obszarze objętym ochroną (na 78% tej powierzchni) wykonano opryski samolotowe, przy

użyciu preparatów biologicznych iśrodków chemicznych o małej szkodliwości dla

środowiska.

Zagrożenie upraw i drzewostanów przez infekcyjne choroby grzybowe

1200,0

1000,0

800,0

600,0

400,0

200,0

0,0

drzewostany w wieku do 20 lat

drzewostany w wieku powyżej 20 lat

W 2008 r. o 12% zmniejszyła się powierzchnia lasów dotkniętych chorobami

grzybowymi i wynosiła ponad 444 tys. ha (6,3% lasów kraju). Największe zagrożenie,

podobnie jak wlatach poprzednich, powodowały choroby korzeni, których areał

występowania stanowił 65% powierzchni zagrożonej ogółem. Nasiliło się zjawisko

zamierania pędów sosny (3-krotny wzrost powierzchni, z 0,7 tys. ha w 2007 r. do 2,2 tys. ha

w 2008 r.) oraz zamierania drzewostanów brzozy (4,1 tys. ha, wzrost o 33%), olszy (4,3 tys.

ha, o 27%) i jesionów (17,2 tys. ha, o 13%). Łącznie zjawisko zamierania drzew

zaobserwowano w 2008 r. na powierzchni 70,5 tys. ha.

W 2008 r. obserwowano poprawę stanu zdrowotnego lasów określanego wg

kryteriów europejskich stopniem ubytku aparatu asymilacyjnego (defoliacji). W latach 2004–

2008 nastąpił spadek średniej defoliacji z 27,1% do 22,4%, a udział drzew o ubytku aparatu

asymilacyjnego powyżej 25% wynosił w 2008 r. 18,0%.

Z gatunków iglastych najwyższy udział drzew uszkodzonych występował u świerka

(25,9%), z liściastych – w drzewostanach dębowych (28,0%). Najniższym udziałem drzew

uszkodzonych charakteryzowały się gatunki; z iglastych – sosna (16,6% drzew z defoliacją

powyżej 25%), z liściastych – buk (10,0%). Ze stopniem silnej defoliacji w granicach ok.

18% Polska należy do grupy państw europejskich o średnim poziom uszkodzenia

drzewostanów 4 .

Wyższy niż w Polsce udział drzew silnie uszkodzonych (powyżej 35%) wystąpił w

2008 r. w Republice Czeskiej (56,7%), na Cyprze (47,0%) i w Słowenii (36,9%), natomiast

najniższym stopniem defoliacji (poniżej 10%) charakteryzowały się drzewostany Ukrainy

4 „Forest Condition in Europe 2009 Technical Report of ICP Forests” Hamburg 2009

- 4 -

(8,2%), Białorusi (8,0%), Estonii (9,0%) i Danii (9,1%). Wyższy niż w Polsce udział drzew

silnie uszkodzonych (powyżej 35%) wystąpił w 2008 r. w Republice Czeskiej (56,7%), na

Cyprze (47,0%) i w Słowenii (36,9%), natomiast najniższym stopniem defoliacji (poniżej

10%) charakteryzowały się drzewostany Ukrainy (8,2%), Białorusi (8,0%), Estonii (9,0%)

i Danii (9,1%).

Uszkodzenia (defoliacja) drzewostanów w wybranych krajach Europy

w 2008 r.

Republika Czeska

Włochy

Francja

Słowacja

Niemcy

Norwegia

Litwa

P o l s k a

Szwecja

Łotwa

Finlandia

Estonia

Ukraina

Białoruś

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

0‐10

11‐25

powyżej 25 i drzewa martwe

W 2008 r. odnotowano 9090 pożarów lasów , w wyniku których spaleniu uległo ponad

3,0 tys. ha drzewostanów, średnia powierzchnia jednego pożaru wynosiła 0,33 ha i była

najniższa w ostatnim 10-leciu W porównaniu do 2007 r. liczba pożarów wzrosła o 15%,

natomiast powierzchnia zmniejszyła się o 28%. Głównymi przyczynami pożarów, podobnie

jak w latach ubiegłych, były podpalenia (44,6% ogólnej liczby pożarów) i nieostrożność

dorosłych (29,5%).

W 2008 r. w lasach odnotowano również szkody powstałe z powodu czynników

abiotycznych takich jak m.in. wiatry, deszcze, powodzie i opady śniegu. W Lasach

Państwowych szkody spowodowane tymi czynnikami stwierdzono na powierzchni 117 tys. ha

drzewostanów w wieku powyżej 20 lat, w tym ponad 61 tys. ha uległo uszkodzeniu w wyniku

działania wiatrów. Najbardziej ucierpiały lasy północno-wschodniej i południowo-zachodniej

Polski (RDLP Olsztyn i Wrocław), gdzie z wywrotów i złomów pozyskano odpowiednio: 722

i 568 tys. m 3 drewna.

Działalność gospodarcza

W 2008 r. wykonano odnowienia lasów na powierzchni 48,1 tys. ha, w tym ok. 85%

stanowiły zręby i 11% odnowienia naturalne. Łączny rozmiar prac utrzymał się na poziomie

poprzedniego roku (spadek o 0,5%), przy jednoczesnym wzroście odnowień naturalnych (o

18,4%), co wpisuje się w obserwowaną od wielu lat tendencję preferowania naturalnych

metod zagospodarowania lasu.

W 2008 r. zalesiono 7,9 tys. ha gruntów rolnych i nieużytków, tj. o 5,4 tys. ha mniej

niż w roku poprzednim. Spadek powierzchni zalesień (o 40,7%) wynika głównie

ze zmniejszającej się od 2005 r. podaży gruntów przekazywanych na ten cel Lasom

- 5 -

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: