Choroby owadów użytkowych.pdf

B .Tomaszewska, P.Chorbiński

Errata skryptu „Choroby owadów uŜytkowych” Wyd. AR Wrocław 2000

str 46 zamiast: Zasady stosowania leków - MoŜliwości stosowania leków u pszczół

W świetle obecnie obowiązujących przepisów, miód zaliczany jest do środków spoŜywczych

zwierzęcego pochodzenia i z tego powodu objęty jest kontrolą pod względem występowania

substancji niedozwolonych lub przekraczania w nim dopuszczalnych stęŜeń substancji, które

mogą być stosowane u zwierząt i ewentualnie mogą być obecne w ściśle określonych

ilościach

Na podstawie dyrektywy Rady Europy EEC 2377/90 wszystkie preparaty weterynaryjne ,

w tym teŜ te, stosowane w pszczelarstwie), zostały zakwalifikowane do 4 grup (załączników),

w których określono wymagania dotyczące limitów pozostałości tych środków, (lub ich

substancji czynnych) w produktach spoŜywczych a więc i w miodzie.

Załącznik I zawiera wykaz substancji farmakologicznie czynnych uŜywanych w lecznictwie

weterynaryjnym, dla których wyznaczono maksymalne limity pozostałości, czyli MRL

(Maximal Residual Level). PoniewaŜ nie ustalono tu Ŝadnych limitów dla pozostałości

antybiotyków, sulfonamidów i chinolonów w miodzie – nie moŜe on zawierać wymienionych

substancji. W przypadku miodu, zawartość substancji o działaniu p-pasoŜytniczym nie moŜe

być wyŜsza niŜ 0,2 mg/kg dla amitrazu i 0,1 mg/kg dla kumafosu. Amitraz i kumafos są

substancjami czynnymi w preparatach uŜywanych do zwalczania inwazji roztocza Varroa

destructor.

Załącznik II zawiera wykaz substancji, dla których nie jest wymagane ustalenie MRL i które

przy stosowaniu się do zaleceń producenta uwaŜa się za bezpieczne. Do takich substancji

stosowanych w terapii pszczół, głównie przy zwalczaniu inwazji roztocza Varroa destructor

zaliczono flumetrynę, fluwalinat, kwas mlekowy, tymol, kamforę, olejek eukaliptusowy, kwas

mrówkowy oraz kwas szczawiowy.

Załącznik III zawiera wykaz substancji, dla których został wyznaczony tymczasowy MRL,

ale jego oznaczenie wymaga dodatkowych badań. Do tej grupy zaliczono cymiazol, który jest

substancją czynną preparatu Apitol uŜywanego w niektórych krajach (poza Polską) do

zwalczania inwazji Varroa destructor

Zał ą cznik IV zawiera wykaz substancji, dla których nie moŜe być ustalony MRL, poniewaŜ

są to substancje uznane w kaŜdej ilości za szkodliwe dla ludzi. Z substancji wchodzących w

skład leków dla pszczół naleŜą tu chloramfenikol, nitrofurany oraz od 2000 roku

bromopropylat będący substancją czynną preparatu roztoczobójczego Folbex VA uŜywanego

w zwalczaniu inwazji Acarapis woodi oraz Varroa destructor . W grupie teŜ znalazła się

obecnie fumagilina, do niedawna powszechnie stosowana w terapii choroby sporowcowej.

Konsekwencją tych wymagań jakościowych dla miodu jako środka spoŜywczego jest

obecnie bardzo ograniczona liczba środków leczniczych moŜliwych do stosowania w

pasiekach bez obawy jego skaŜenia pozostałościami.

Aplikowanie leków u pszczół musi więc uwzględniać wymagania jakościowe dla

produktów pszczelich, głównie miodu, a takŜe uwarunkowania biologiczne wynikające z

trybu Ŝycia pszczoły modnej w zorganizowanej społeczności, jaką jest rodzina pszczela oraz z

warunków klimatycznych i związanego z nimi następstwa pór roku wyznaczających roczny

rytm aktywności Ŝyciowej pszczół.

Ustalone w naszym kraju najwyŜsze dopuszczalne poziomy pozostałości produktów

leczniczych weterynaryjnych reguluje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z

dnia 10 maja 2003 w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych poziomów pozostałości

zanieczyszczeń chemicznych, biologicznych, produktów leczniczych i skaŜeń

promieniotwórczych w roślinach, u zwierząt, w tkankach lub narządach zwierząt po uboju i w

środkach spoŜywczych pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Zgodnie z tym

Rozporządzeniem, z substancji z czynnych wchodzących w skład leków weterynaryjnych

stosowanych w pszczelarstwie, miód nie powinien zawierać Ŝadnej ilości antybiotyków,

sulfonamidów, poniewaŜ nie ustalono dla tych związków maksymalnych dopuszczalnych

limitów pozostałości.. Limity te dla miodu zostały jedynie ustalone dla amitrazy 0,2 mg/kg i

kumafosu – 0,1mg/kg Z substancji czynnych, które nie powinny się znajdować w

jakiejkolwiek ilości w miodzie ze względu na szkodliwość dla zdrowia ludzi, w

Rozporządzeniu wymienia się chloramfenikol oraz nitrofurany.

Środki lecznicze w rodzinie pszczelej mogą być stosowane w rozmaity sposób.

Droga pokarmowa :

Sposób ten polega na podawaniu środków leczniczych rozpuszczonych w syropie cukrowym

lub w wodzie. Syrop cukrowy jest pokarmem atrakcyjnym dla pszczół dzięki wysokiej

koncentracji sacharozy. Środek leczniczy pobrany z pokarmem przez pewną grupę pszczół

bardzo szybko dociera do wszystkich dorosłych osobników w rodzinie pszczelej dzięki

zjawisku trofalaksji.

Zjawisko trofalaksji wykorzystuje się przy stosowaniu systemicznych środków

warroabójczych nakrapiając pszczoły wodną zawiesiną względnie roztworem leku. Pszczoły

oczyszczając i osuszając się wzajemnie wprowadzają do swoich organizmów środek

leczniczy.

Obecnie droga pokarmowa w aplikowaniu leków u pszczół ma zastosowanie tylko przy

zwalczaniu inwazji Varroa destructor, poniewaŜ w praktycznie zaniechano chemioterapii

przy zwalczaniu zgnilca amerykańskiego, zgnilca europejskiego oraz grzybicy

otorbielakowej.

Podawanie pszczołom leków w pokarmie zwiększa ryzyko skaŜenia miodu, poniewaŜ

ewentualny nadmiar pokarmu jest przez pszczoły magazynowany w plastrach, a przy

nakrapianiu pszczół moŜe nawet bezpośrednio dostawać się do zasobów pokarmowych.

Odymianie

Jest to sposób stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor. Polega on na tym, Ŝe

z tlącego się paska bibuły lub z tlącej się, odpowiednio spreparowanej tabletki, wydziela się

wraz z dymem środek warroabójczy, który osadza się na ciele pszczół i na drodze

kontaktowej poraŜa znajdujące się tam pasoŜyty, które opadają na dno ula.

Sublimacja

Zjawisko to wykorzystuje się przy zwalczaniu inwazji Varroa destructor , Acarapis woodi ,

ewentualnie Braula coeca , a takŜe przy niszczeniu szkodników suszu woskowego w

magazynach pszczelarskich. JeŜeli środek sublimujący, występujący pod postacią kryształów,

umieszcza się wewnątrz ula, konieczne jest zasiatkowanie pojemnika, aby pszczoły nie

wyniosły zawartości na zewnątrz.

Parowanie

Ten sposób aplikacji leków stosuje się przy zwalczaniu inwazji Varroa destructor ,

ewentualnie przy leczeniu grzybicy otorbielakowej. Zazwyczaj jest w tym celu uŜywany kwas

mrówkowy parujący ze specjalnych pojemniczków lub odpowiednio spreparowanych mat

celulozowych. Przy stosowaniu kwasu mrówkowego naleŜy zachować szczególną ostroŜność,

poniewaŜ w wyŜszych stęŜeniach wykazuje on toksyczne właściwości dla pszczół i czerwiu.

Środki ostroŜności konieczne są równieŜ przy aplikowaniu pszczołom kwasu szczawiowego.

Droga kontaktowa z wykorzystaniem nośników z tworzywa sztucznego

Ten sposób aplikowania leków ma zastosowanie w zwalczaniu inwazji Varroa destructor .

W tym przypadku substancje warroabójcze są inkorporowane do specjalnie preparowanych

nośników (pasków) z tworzyw sztucznych lub nanoszone na ich powierzchnię. Paski takie

umieszcza się wewnątrz ula, między plastrami. Pszczoły przemieszczając się między

plastrami roznoszą na swoich odnóŜach substancje warroabójcze w całym środowisku

ulowym, dzięki czemu substancje te znajdując się na ciałach pszczół, na plastrach, drogą

kontaktową działają zabójczo na roztocze Varroa destructor

4.3. str 47 Zwalczanie chorób pszczół w świetle przepisów o zwalczaniu zakaźnych

chorób zwierząt

Pszczoła miodna jako owad uŜytkowy, w sensie prawnym uznana jest jako zwierzę

gospodarskie i w związku z tym nadzór nad prowadzeniem gospodarstwa pasiecznego, w

którym są utrzymywane pszczoły, w zakresie ich stanu zdrowotnego, a takŜe nad produkcją

produktów pszczelarskich, podlega Inspekcji Weterynaryjnej (Ustawa z dnia 29 stycznia 2004

r. – „O Inspekcji Weterynaryjnej”).

Obecnie w Polsce ustawowy obowiązek zgłaszania i zwalczania dotyczy tylko jednej

jednostki chorobowej u pszczół, a mianowicie zgnilca amerykańskiego – American foulbrood

(zwanego równieŜ zgnilcem złośliwym). Podstawą prawną takiego postępowania jest ustawa

z dnia 11 marca 2004 o „Ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych

zwierząt”, załącznik nr 2, poz. 22) z późniejszymi zmianami.

W przypadku chorób pszczół trzy inne ich jednostki chorobowe, a mianowicie zgnilec

europejski (Euroropean foulbrood), warroza (Varroosis) oraz choroba roztoczowa (Acariosis of

bees), wymienione w załączniku nr 3 Ustawy z dnia 11 marca 2004 poz. 37, 38 i 39, są objęte

jedynie obowiązkiem rejestracji.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 kwietnia 2004 w sprawie

powiadamiania o chorobach zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi notyfikacji w

Unii Europejskiej rozszerza w wypadku pszczół obowiązek notyfikacji o dwie choroby a

mianowicie :

-inwazję małego chrząszcza ulowego Aethina tumida

-inwazję roztocza Tropilaelaps clareae

Taki stan prawny odpowiada wymaganiom w zakresie przystosowywania naszego

ustawodawstwa weterynaryjnego do wymogów prawnych UE i jest zgodny z Rozporządzeniem

Komisji UE z dnia 5 sierpnia 2003 (EC1398/2003) rozszerzającym Aneks A Dyrektywy

92/65/EEC o dwie wzmiankowane wyŜej choroby.

Aktem wykonawczym regulującym postępowanie lekarzy weterynarii przy

podejrzeniu zgnilca amerykańskiego pszczół jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi z dnia 14 września 2005 w sprawie zwalczania zgnilca amerykańskiego pszczół.

Przedstawione normy prawne w zakresie zwalczania zakaźnych chorób pszczół w

Polsce są zgodne z zaleceniami Międzynarodowego Urzędu do Spraw Epizootii (Office

International des Epizooties, w skrócie OIE). Organizacja ta zajmuje się nie tylko rejestracją

zaraźliwych chorób zwierząt, ale takŜe opracowuje wytyczne odnośnie metod ich

diagnozowania, zwalczania oraz zasad wydawania certyfikatów dotyczących

międzynarodowego obrotu zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego (OIE Manual

Standards for Diagnosis, Tests and Vaccines)

Opinie i zalecenia OIE dotyczą takŜe pszczół, poniewaŜ pięć jednostek chorobowych tego

gatunku zaliczono do kategorii „Choroby pszczół”. W aktualnym wykazie chorób zaraźliwych

zwierząt (OIE Terrriestral Animal Code, edition 2006) znajdują się następujące jednostki

chorobowe pszczół:

- zgnilec amerykański (American foulbrood of honey bees)

- zgnilec europejski (European foulbrood of honey bees)

- choroba roztoczowa (Acarapidosis of honey bees

- warroza (Varroosis)

- inwazja małego chrząszcza ulowego Aethina tumida (Small hive beetle infestation)

- inwazja roztoczy Tropilaelaps sp . ( Tropilaelaps infestation).

Nosemoza pszczół

Str. 61 Rozdział „Leczenie i zapobieganie”

Informacje dotyczące leczenia są nieaktualne, poniewaŜ wycofano z uŜycia Fumagillinę.

Pozostają aktualne informacje dotyczące zwalczania choroby, zapobiegania oraz odkaŜania

Choroba pełzakowa str 63

Nieaktualna jest informacja na temat uŜywania Fumagilliny

Choroba roztoczowa str 66

Obecnie przy ewentualnym leczeniu akarapidozy moŜliwe jest jedynie stosowanie tymolu wg

wskazań podanych na str 67

Absolutnie zabronione jest stosowanie Folbexu VA zaprzestano równieŜ jego produkcji) z

uwagi na jego powinowactwo i wyjątkowe moŜliwości kumulowania się w wosku, co wiąŜe się

z przedostawaniem do miodu.

Mimo, Ŝe akarapidoza nie jest obecnie notowana w Polsce, znajduje się w wykazie nr 3 Ustawy

jako choroba podlegająca obowiązkowi rejestracji.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: