Choroby kolkowe koni cz. II.pdf

KONIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

prof. dr hab. Eligiusz Madej, dr n. wet. Tomasz Riha

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie

kolkowe koni

OGÓLNA DIAGNOSTYKA KLINICZNA

I LABORATORYJNA – CZ. II

Streszczenie

Wczesne rozpoznanie choroby kolko-

wej jest czynnością szczególnie ważną,

ponieważ decyduje o kierunku dalszego

postępowania lekarskiego. Większość

obecnie występujących kolek ma prze-

bieg ostry z szybko narastającymi zabu-

rzeniami w stanie ogólnym. Każda godzi-

na zwłoki z podjęciem leczenia pogłębia

zmiany miejscowe i pogarsza stan ogól-

ny, a tym samym zmniejsza szanse na po-

myślny wynik leczenia. Względnie wcze-

sne i poprawne rozpoznanie pozwala na

podjęcie ważnej decyzji, czy pacjent kwa-

liﬁkuje się do leczenia zachowawczego,

czy też wymaga interwencji chirurgicz-

nej (3, 6, 12). U zwierząt wymagających

zabiegu chirurgicznego szybko powstają

zmiany nieodwracalne, których stopień

nasilenia warunkuje pomyślność zabie-

gu i efekt dalszego leczenia.

W rozpoznaniu i prognozowaniu po-

winno się uwzględnić wszystkie dostępne

metody diagnostyczne od wywiadu, ba-

dania ﬁzykalnego, ze szczególnym zwró-

ceniem uwagi na przewód pokarmowy,

do badań instrumentalnych, analiz la-

boratoryjnych, a nawet reakcji zwierzę-

cia na preparaty spazmolityczne i son-

dowanie żołądka (3, 4, 12, 15, 16, 17, 18,

19, 20). Wykluczyć należy także różne

choroby z objawami niepokoju, a na-

wet z bólami brzucha, a nie wynikające

ze zmian w przewodzie pokarmowym,

m.in. kamicę nerkową i wątrobową, skręt

macicy, zapalenie otrzewnej, opłucnej

i trzustki (11).

W YWIAD

Poza standardowymi pytaniami, co do

czasu trwania, rodzaju objawów, prze-

biegu i domniemanej przyczyny choro-

by, szczególnie ważne są pytania doty-

czące żywienia i użytkowania konia oraz

ewentualnych zmian w tym zakresie

w ostatnich dniach przed zachorowa-

niem. Istotne są także informacje o wcze-

śniejszych zachorowaniach z podobnymi

objawami, co sugeruje możliwość istnie-

nia morfologicznych zmian w przewodzie

pokarmowym (zrosty, guzy) lub skłon-

ności osobniczej ujawniającej się w wa-

runkach konkretnego sposobu żywienia

i użytkowania. Warto również zwrócić

uwagę na szybkość pojawienia się i na-

rastania objawów. Nagłe pojawienie się

silnego bólu, ale bez znacznych zmian

ogólnych, wskazuje na kolkę spastyczną,

a gdy równocześnie występują duże zabu-

rzenia w układzie krążenia i stały niepo-

kój, należy podejrzewać groźną dla życia

niedrożność strangulacyjną.

Przeprowadzając wywiad, powinno się

uwzględnić możliwość zatajenia przez

właściciela, a szczególnie opiekuna, pew-

nych wstydliwych faktów, np. podania na

zapas dużej ilości paszy treściwej lub sto-

sowania znachorskich metod leczenia.

B ADANIE KLINICZNE ( FIZYKALNE )

Jest to najważniejsza czynność lekarska,

ponieważ metody instrumentalne i labo-

ratoryjne w przypadku kolek mają ogra-

niczone znaczenie. Diagnostyczne efekty

badania klinicznego zależą w znacznym

stopniu od doświadczenia badającego,

szczególnie w odniesieniu do badania rek-

talnego oraz oceny nasilenia i charakte-

ru niepokoju. Jeszcze większe znaczenie

ma dokładność przeprowadzenia bada-

nia, czyli realizacji całości planu badania

klinicznego, ze szczególnym uwzględnie-

niem stanu ogólnego, układu pokarmowe-

go i krążenia. Szybkość rozwoju i nasilenie

zmian w stanie ogólnym zależą od rodza-

ju schorzenia, a konkretnie od nasilenia

endotoksemii, odwodnienia, zaburzeń

w układzie krążenia i niedotlenienia na-

rządów. Szybkie pogorszenie stanu ogól-

nego, objawiające się czerwonosinym za-

barwieniem błon śluzowych, oziębieniem

obwodowych powłok ciała, dużym przy-

spieszeniem i pogorszeniem jakości tętna

oraz przyspieszeniem i pogłębieniem od-

dechów jest zwykle następstwem zaawan-

sowanego wzdęcia żołądka i jelit, ostre-

go zapalenia z endotoksemią, a przede

Duża różnorodność chorób kolkowych

powoduje, że ich rozpoznawanie jest

trudne i wymaga indywidualnego po-

stępowania. Powodzenie zapewniają do-

kładne badanie kliniczne i zastosowanie

możliwie szerokiego wachlarza badań

laboratoryjnych i obrazowych. Pierwszym

i nadrzędnym celem postępowania dia-

gnostycznego jest ustalenie, czy pacjent

może być leczony zachowawczo, czy też

wymaga zabiegu chirurgicznego i jakie

są jego szanse przeżycia.

Słowa kluczowe

konie, kolki, diagnostyka

Abstract

A great variety of colic diseases makes

their diagnosis difﬁcult and requires

individual treatment. The successful

medical care is enabled by clinic exami-

nation and application of possibly wide

range of laboratory and picturesque re-

search. The ﬁrst and top aim of the di-

agnostic procedure is ﬁnding out if the

patient can be cured by medical due to

therapy or whether he requires a surgi-

cal intervention, and what his chance

of survival is.

Key words

horses, colics, diagnosis

MAJ-CZERWIEC • 3/2008

www.weterynaria.elamed.pl

Choroby

KONIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

wszystkim przerwania ich ciągłości lub

niedrożności mechanicznych ze strangu-

lacją. W dwóch ostatnich przypadkach

ważne jest potwierdzenie rozpoznania po-

przez analizę zmian instrumentalno-labo-

ratoryjnych. W szczegółowym badaniu

klinicznym należy zwrócić uwagę na ro-

dzaj i nasilenie niepokoju oraz na ewentu-

alne zmiany stwierdzane podczas badania

rektalnego i sondowania żołądka. Stopień

nasilenia niepokoju często nie odzwiercie-

dla ciężkości schorzenia. Może być du-

żego stopnia przy niegroźnych zaburze-

niach czynnościowo-trawiennych (ostre

rozszerzenie żołądka, kolka spastyczna)

i małego stopnia w końcowej fazie często

„śmiertelnych” niedrożności strangulacyj-

nych (skręty dużych odcinków jelit, prze-

rwanie ciągłości ścian żołądka lub jelita).

Większą wartość diagnostyczną mają ro-

dzaj niepokoju i przyjmowane przy tym

pozycje i postawy. Bardziej szczegółową

przydatność analizy niepokoju pokazuje

tabela 1 (s. 86). Tabela prezentuje tylko

częściej występujące i względnie charak-

terystyczne zachowania chorych zwie-

rząt. W rzeczywistości wachlarz zmian jest

znacznie szerszy i zróżnicowany.

B ADANIE REKTALNE

i jakość zalegającego kału, stan błony ślu-

zowej prostnicy oraz różne odstępstwa od

normy w postaci obecności śluzu, krwi,

robaków i napięcia ścian jelita. Nie bez

znaczenia jest także badanie jakości kału.

Ten pozornie mało ważny fragment ba-

dania często istotnie ułatwia rozpozna-

nie. Obecność znacznej ilości kału zwykle

wyklucza wszelkiego rodzaju niedrożno-

ści, obecność gęstego śluzu sugeruje za-

tkania kałowe, głównie w okrężnicy ma-

łej i w zagięciu żołądkowanym okrężnicy

dużej, a brak parcia jest następstwem po-

rażenia jelit, często w drugiej fazie nie-

drożności strangulacyjnych. Natomiast

wzmożone parcie z częstym oddawaniem

papkowatego kału jest charakterystyczne

dla kolki spastycznej. W następnym eta-

pie penetruje się jamę miedniczą i tylną

część jamy brzusznej, łącznie z kanała-

mi pachwinowymi i tylną częścią krez-

ki. W jamie miedniczej można spotkać

wzdęte lub przepełnione kałem zagię-

cie miednicze okrężnicy dużej. Wzdęcie

zagięcia jest zwykle następstwem nie-

drożności (skrętu lub zatkania kałowe-

go) okrężnicy małej i skrętu w zagięciu

przeponowym lewych pokładów okręż-

nicy dużej.

U zdrowych koni w lewej części jamy

brzusznej znajdują się lewe pokłady

okrężnicy dużej nieznacznie wypełnio-

ne treścią, które chorobowo mogą być

nadmiernie przeładowane lub wzdęte.

Utrzymujące się dłużej mierne wypeł-

nienie kałem i wzdęcie są dość charak-

terystyczne dla przemieszczeń okręż-

nicy dużej bez strangulacji. Ten rodzaj

przemieszczeń jest często utożsamiany

z prostym zaleganiem kału, ponieważ

nie przebiega z tak dużymi zaburzenia-

mi ogólnymi, jak niedrożności strangu-

lacyjne. W przeciwieństwie do zalegań

nie poddają się leczeniu zachowawcze-

mu i konieczny jest zabieg chirurgiczny,

najlepiej w początkowym okresie cho-

roby (20). Spośród przemieszczeń bez

strangulacji okrężnicy dużej szczególnie

łatwe do rozpoznania jest przemieszcze-

nie lewych podkładów na więzadło śle-

dzionowo-nerkowe. Tylko w tym przy-

padku śledziona jest wyraźnie odsunięta

od ściany powłok, a jej koniec skierowa-

ny dośrodkowo. W przedniej środkowej

części jamy brzusznej z trudem można

napotkać przeładowane rozszerzenie żo-

łądkowane okrężnicy dużej i zatkane tre-

ścią lub zapętlone jelita cienkie. Rozsze-

rzenie żołądkowane jest rzadko osiągalne

(tylko u małych koni), a niedrożności je-

lita czczego mogą być w różnych miej-

scach i zwykle dolne ze względu na dłu-

gą krezkę. Stosunkowo łatwiej dostępne

jest jelito biodrowe, które w przypadku

zatkania przebiega w postaci kiełbaso-

watego tworu przebiegającego ukośnie

z lewej strony na prawo do głowy jeli-

ta ślepego. Niedrożności jelita biodro-

wego towarzyszą zawsze wzdęcie jelit

cienkich przed zatkaniem i wtórne roz-

szerzenie żołądka. W tylno-środkowej

części jamy brzusznej, niekiedy po lewej

lub prawej stronie, napotykamy okręż-

nicę małą. Normalnie wyczuwamy po-

jedyncze grudki uformowanego kału.

W przypadkach zatkań kałowych są to

duże czopy lub walcowate twory, spada-

jące ku dołowi na napiętej krezce. Przy

skrętach wzdęte odcinki jelita z charak-

terystycznymi kieszonkami wypełnia-

ją znaczną część jamy brzusznej. Przy-

datna diagnostycznie jest także ocena

stanu napięcia krezki. Duże jej napięcie

występuje w przypadku przemieszczeń

ze wzdęciem i zatkań kałowych. Kieru-

nek jej przebiegu pozwala zlokalizować

zmianę, co jest ważne w przypadku jelit

posiadających długą krezkę (jelita cien-

kie, okrężnica mała). Podobnie przydatne

diagnostycznie jest stwierdzenie obrzęku

krezki i zajętej części jelita. Jest to cha-

rakterystyczne dla niedrożności stran-

gulacyjnych w związku z zastojem krwi

i rozwojem zmian wstecznych.

W prawej części jamy brzusznej w oko-

licy ostatniego żebra, tuż przy ścianie po-

włok, znajduje się jelito ślepe. Normal-

nie prawie niewyczuwalne może ulegać

tak dużemu powiększeniu wskutek na-

gromadzenia treści lub gazu, że zajmuje

większość prawej połowy jamy brzusznej

i jest prawie w całości wyczuwalne. Przy

miernym powiększeniu treścią wyczu-

walna jest tylko głowa, a trzon i wierz-

chołek przy wzdęciach na tle przemiesz-

czeń. Badanie rektalne należy wykonywać

każdego dnia, nawet co kilka godzin, gdyż

jego wyniki wraz z parametrami stanu

ogólnego ukazują rzeczywisty przebieg

procesu chorobowego w kierunku po-

prawy lub pogorszenia (8).

MAJ-CZERWIEC • 3/2008

www.weterynaria.elamed.pl

I SONDOWANIE ŻOŁĄDKA

Badanie rektalne bardzo często rozstrzy-

ga o szczegółowym rozpoznaniu, przy-

najmniej w odniesieniu do zmian umiej-

scowionych w tylnej i środkowej części

jamy brzusznej. Powinno się go prze-

prowadzać po uprzednim podaniu leków

przeciwbólowych i spazmolitycznych,

a niekiedy po znieczuleniu epiduralnym

w przypadku dużego stopnia niepokoju

i silnego parcia przy próbie eksploracji.

Wstępną, ale konieczną czynnością jest

także usunięcie kału z prostnicy i uży-

cie środków poślizgowych na rękawice

i do prostnicy. Zgodnie z ogólną zasadą

w pierwszej kolejności ocenia się ilość

KONIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

S ONDOWANIE ŻOŁĄDKA

Sondowanie żołądka ma aspekt diagno-

styczny i równocześnie leczniczy. Po-

winno być wykonywane jak najwcze-

śniej, gdy jest podejrzenie jakichkolwiek

zmian, przebiegających z rozszerzeniem

żołądka. Przeprowadza się je po uprzed-

nim podaniu preparatu przeciwbólowe-

go i spazmolitycznego, np. Biovetalgin

(40-60 ml i.v.), co ułatwia przeprowa-

dzenie zabiegu. Zabieg sondowania, po-

dobnie jak badanie rektalne, wymaga

pewnego doświadczenia i prawidłowe-

go doboru odpowiedniej sondy, co do jej

średnicy i elastyczności. Przy zaawanso-

wanym wzdęciu żołądka występują trud-

ności w pokonaniu wpustu zamknięte-

go przez nacisk gazów. Poza podaniem

preparatu spazmolitycznego pomocne

jest wlanie do światła sondy małej ilo-

ści (100-200 ml) ciepłej wody lub wy-

waru z siemienia lnianego. Jeszcze bar-

dziej skuteczne jest podanie przez sondę

40-60 ml 2% roztworu Lignocainum hy-

drochloricum . Obecność sondy w żołąd-

ku koni sygnalizuje normalnie ujście ma-

łej ilości gazu o aromatycznym zapachu

i rytmiczne szmery przypominające „wy-

żymanie ścierki”. W pierwotnym rozsze-

rzeniu żołądka gaz ulatnia się z szumem

i dość często wypływa papkowata treść

o kwaśnym zapachu. Treści jest zwykle

dużo i całkowite jej wypłukanie wymaga

kilkukrotnego wlewania wody i lewaro-

wania upłynnionej treści. Przy zaawan-

sowanym rozszerzeniu żołądka charak-

terystyczny jest brak szmerów, które

pojawiają się zwykle dopiero po jego

opróżnieniu lub po wlaniu zimnej wody.

We wtórnym rozszerzeniu na tle niedroż-

ności przedniego odcinka jelit treść jest

wodnista, żółtobrązowa i o mdłym, czę-

sto kałowym zapachu i zwykle samoist-

nie wypływa. W rozszerzeniu na tle ostre-

go zapalenia oraz owrzodzeń żołądka

i jelit cienkich treść jest mętna, niekiedy

KRWI I PŁYNU OTRZEWNOWEGO

Wyniki tych badań mają często istotną

wartość diagnostyczną, a przede wszyst-

kim prognostyczną, co do przebiegu cho-

roby i szans przeżycia po ewentualnym

zabiegu chirurgicznym. Jest to ważne dla

właściciela zwierzęcia, który musi mieć

świadomość rzeczywistego stanu zdro-

wia i ryzyka dalszego leczenia. Pozwa-

lają także na ukierunkowanie leczenia

ogólnego i oceny jego efektów. W mia-

rę możliwości powinny być wykonywa-

ne każdego dnia w jak najszerszym za-

kresie. We krwi oznacza się najczęściej

podstawowe parametry hematologiczne

(Ht, Hb, liczba leukocytów i ich obraz),

wskaźniki równowagi kwasowo-zasa-

dowej (pH, pO 2 , HCO 3 , BE) oraz stężenie

Nasilenie

niepokoju

Rodzaj

niepokoju

Postawa i pozycje

Rodzaje chorób kolkowych

Ciągły

Stojąca

Przerwanie ściany jelit lub żołądka i końcowe

stadium niedrożności strangulacyjnych

Małego

stopnia

Z krótkimi

przerwami

Zwykle stojąca, okresowo zmiana pozycji

J.w. oraz ostre zapalenie żołądka i jelit

Zwykle stojąca

Pozycja obserwatora lub wahadłowa

Pozycja „kozła do piłowania drzewa”

Owrzodzenie żołądka, colitis x

Zaleganie w j. ślepym

Zaleganie w pokładach okrężnicy dużej

Z długimi

przerwami

Ciągły

Częsta zmiana postawy i pozycji

Niedrożności kałowe jelit cienkich, niektóre

niedrożności strangulacyjne

Średniego

stopnia

Z krótkimi

przerwami

Stojąca lub leżąca

Leżenie na grzbiecie

Kolka spastyczna, wzdęcie żołądka i jelit

Zatkanie okrężnicy małej i zagięcia przeponowego

okrężnicy dużej

Z długimi

przerwami

Zwykle stojąca

Zleganie w zagięciu miedniczym okrężnicy dużej

Ciągły

Stojąca z krótkotrwałymi zmianami pozycji

Niedrożności strangulacyjne, głównie okrężnicy

dużej

Dużego

stopnia

Z krótkimi

przerwami

Częsta zmiana postawy

Pozycja siedzącego psa

Jw. oraz kolka spastyczna

Ostre wzdęcie żołądka i jelit

Z długimi

przerwami

Stojąca, okresowa zmiana pozycji

Kamienie jelitowe i dróg moczowych, bezoary

Tabela 1. Nasilenie i rodzaj niepokoju w chorobach kolkowych koni

Typ kolki

Barwa

Przejrzystość

Erytrocyty

w tys./μl

Leukocyty

w tys./μl

Białko

g/dl

Mleczany

mmol/L

Norma

Jasnożółta

Klarowna

< 1

< 5

< 2,5

< 2,0

Niedrożności kałowe

Jasnożółta

Klarowna

< 1-2

< 5

2,0-3,0

< 2,5

Przemieszczenie bez

strangulacji

Żółta

Dość klarowna

5-10

5-8

2,0-3,0

< 3,0

Przemieszczenie

strangulacyjne

1. faza

Pomarańczowo-

krwista

Mętna

20-50

>10

2,0-3,0

3,0-6,0

Przemieszczenie

strangulacyjne

2. faza

Brązowokrwista Mętna i kłaczkowata

100-150

10-20

> 3,5

> 8,0

Zapalenie jelit

Żółta

Dość klarowna

2-10

5-10

2,0-3,0

Zapalenie otrzewnej

Żółtokrwista

Mętna krwisto-ropna

5-50

50-100

2,5-3,5

Tabela 2. Zmiany w płynie otrzewnowym w różnych typach kolek

MAJ-CZERWIEC • 3/2008

www.weterynaria.elamed.pl

krwista, zawiera domieszki śluzu i strzę-

pów błony śluzowej i ma nieprzyjemny,

cuchnący zapach.

B ADANIA LABORATORYJNE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

KONIE

elektrolitów (Na, Cl, K, Ca), mleczanów,

azotu, mocznika i bilirubiny, glukozy

i aktywności transaminazy asparagino-

wej. Przydatne jest także oznaczanie wy-

branych wskaźników krzepnięcia krwi

i ﬁbrynolizy – liczby płytek, stężenia ﬁ-

brynogenu, czasu trombinowego i pro-

duktów rozpadu ﬁbryny.

Badania krwi dostarczają bardzo róż-

nych i często cennych informacji. Wyso-

ki hematokryt orientuje ogólnie o stop-

niu odwodnienia, leukocytoza o rozwoju

procesów zapalno-martwiczych, zmiany

w stężeniu elektrolitów i we wskaźnikach

równowagi kwasowo-zasadowej o zabu-

rzeniach w tym zakresie decydujących

w dużym stopniu o stanie ogólnym zwie-

rzęcia, natomiast wysokie stężenie biliru-

biny, azotu mocznika i wzrost aktywno-

ści transaminazy o stopniu uszkodzenia

wątroby i nerek, a zmiany we wskaźni-

kach krzepnięcia i ﬁbrynolizy o ewen-

tualnej przyczynie zaburzeń w krążeniu

krwi i niedotlenienia.

Dużo informacji dostarcza także badanie

płynu otrzewnowego, któremu poświęca

się szczególnie dużo uwagi (1, 13, 22).

Bada się go najczęściej pod względem

ilości, właściwości ﬁzycznych, liczby

erytrocytów i leukocytów oraz stężenia

mleczanów, białka i aktywności fosfatazy

zasadowej. Zmiany w płynie otrzewno-

wym w różnych typach kolek na podsta-

wie piśmiennictwa i obserwacji własnych

autor przedstawił w tabeli 2. Badanie pły-

nu otrzewnowego pozwala m.in. na od-

różnienie kolek możliwych do wylecze-

nia postępowaniem zachowawczym od

wymagających zabiegu chirurgicznego.

W przypadku tych pierwszych zmia-

ny są porównawczo niewielkie, naj-

częściej w granicach normy, natomiast

u wymagających zabiegu dość duże, co

ukazuje tabela 2. U tych ostatnich cha-

rakterystyczne jest zwiększenie ilości

mętno-krwistego płynu z dużą liczbą

elementów morfologicznych krwi, ze

znacznym podwyższeniem stężenia mle-

czanów, białka i aktywności fosfatazy

zasadowej. Sugeruje się (2, 10, 13), że

stężenie mleczanów w płynie otrzew-

nowym, podobnie jak we krwi, jest do-

brym wskaźnikiem zaburzeń w krążeniu

krwi odpowiedzialnych za rozwój zmian

zwyrodnieniowo-martwiczych poprze-

dzających zejście śmiertelne. Wczesne

rozpoznanie niedotlenienia umożliwia

przeciwdziałanie tym groźnym następ-

stwom. Na materiale 189 kolkowych

pacjentów wykazano 4-krotnie wyższe

stężenie mleczanów w plazmie i w pły-

nie otrzewnowym u koni z niedrożno-

ściami strangulacyjnymi w porównaniu

z innymi przypadkami bez istotnych za-

burzeń w krążeniu ogólnym i miejscowej

( OBRAZOWANIA )

Metody obrazowania zyskują coraz to

większe znaczenie diagnostyczne, szcze-

gólnie ultrasonograﬁa i laparoskopia,

a w pewnym stopniu także radiograﬁa

i nieinwazyjna endoskopia (5, 12). Ba-

danie ultrasonograﬁczne (USG) można

wykonywać przez skórę lub rektalnie

przez ścianę prostnicy. Przydatne są apa-

raty o niskiej częstotliwości (3,5 MHz)

z możliwością penetracji na głębokość

24 cm. USG jest szczególnie przydatne

u źrebiąt, u których niemożliwe jest ba-

danie rektalne, a także u dorosłych koni

do diagnozowania zmian w przedniej

części jamy brzusznej. Umożliwia roz-

poznawanie morfologicznych nieprawi-

dłowości w jelitach cienkich i w jelicie

ślepym, ilość i naturę płynu otrzewno-

wego, obecność zrostów i stopnia nasi-

lenia perystaltyki. Jest przydatne także

do diagnozowania przemieszczeń jelit

grubych, szczególnie wgłobienia śle-

po-ślepego, ślepo-okrężniczego i prze-

mieszczenia lewych pokładów okrężni-

cy za więzadło nerkowo-śledzionowe.

Badanie USG jest znacznie utrudnio-

ne w przypadkach dużej ilości gazów

w żołądku, jelitach i w płucach, które

ograniczają głębokość penetracji i oce-

nę obrazu, głównie w środkowej części

jamy brzusznej.

Dużą i różnorodną wartość diagno-

styczną ma także laparoskopia. Pozwala

na szczegółową penetrację jamy brzusz-

nej i jest znacznie mniej inwazyjna niż

tradycyjna laparotomia. Szczególnie

przydatna jest do diagnozowania chro-

nicznych kolek powstałych na tle zro-

stów, ropni, różnego rodzaju guzów

i zmian narządowych oraz stanów róż-

nych ostrych przebiegających z uszko-

dzeniem ścian jelit i naczyń. Umożliwia

także pobranie bioptatów z narządów

jamy brzusznej i wykonanie drobnych

zabiegów korekcyjnych. Nieinwazyj-

na endoskopia ma zastosowanie przede

wszystkim do diagnozowania wrzo-

dów żołądka i dwunastnicy oraz rza-

dziej do oceny zmian w prostnicy. Bada-

nie musi być poprzedzone przynajmniej

24-godzinną głodówką i usunięciem

jak największej ilości treści pokarmo-

wej. Radiograﬁa jest stosowana głównie

w diagnozowaniu zmian w przednim od-

cinku przewodu pokarmowego u źrebiąt.

U dorosłych pozwala na wykrycie prze-

pukliny przeponowej oraz obecności ciał

obcych enterolitów i piasku. Oczywiście

możliwe jest to przy użyciu odpowied-

nich aparatów generujących napięcie

150 kV i natężenie 250-300 mA.

P ODSUMOWANIE

Wszystkie metody postępowania dia-

gnostycznego służą w pierwszej kolej-

ności do uzyskania odpowiedzi na 2 za-

sadnicze pytania – czy pacjent ma szanse

na przeżycie, a o ile tak, to czy może być

leczony zachowawczo, czy też koniecz-

ny jest zabieg operacyjny. Od pewnego

czasu szuka się odpowiedniego zesta-

wu metod, technik i prób, które dały-

by odpowiedź na te pytania. Propozycje

są różne, ale najczęściej za istotne uwa-

ża się zmiany ze strony układu krąże-

nia (liczba i jakość tętna, ciśnienie krwi,

barwa i czas wypełnienia kapilar błon

śluzowych), stopień i rodzaj niepokoju,

nasilenie depresji, zmiany stwierdzane

badaniem rektalnym i podczas sondo-

wania oraz wartość hematokrytu, liczbę

leukocytów, stężenie w surowicy azo-

tu mocznika, D-dimeru i elektrolitów,

a także właściwości ﬁzycznych i wybra-

nych chemicznych (stężenie mleczanów)

płynu otrzewnowego (15, 16, 17, 20, 21).

Oczywiście najlepszym rozwiązaniem

jest wykonanie jak najszerszego zesta-

wu technik diagnostycznych.

Piśmiennictwo dostępne w redakcji.

prof. dr hab. Eligiusz Madej

Katedra i Klinika

Chorób Wewnętrznych Zwierząt

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

20-612 Lublin, ul. Głęboka 30

e-mail: maria.blamowska@ar.lublin.pl

MAJ-CZERWIEC • 3/2008

www.weterynaria.elamed.pl

sekwestracji krwi (10). Do rozpoznawa-

nia głębokich zmian w jelitach wyma-

gających resekcji i grożących zejściem

śmiertelnym ma służyć oznaczanie fosfo-

ranów organicznych w plazmie lub w pły-

nie otrzewnowym. Wzrost w płynie po-

nad 3,6 mg/dl sugeruje obecność takich

zmian (1). Cenne diagnostycznie i pro-

gnostycznie jest również oznaczanie wy-

branych wskaźników krzepliwości krwi

i ﬁbrynolizy (7, 9, 11, 14, 20). Wykazano

różny stopień zaburzeń u większości koni

z objawami kolek. Duże i prognostycznie

niekorzystne zmiany wystąpiły u koni

z colitis i z ostrą biegunką, umiarkowane

w przebiegu niedrożności strangulacyj-

nych i porównawczo niewielkie w przy-

padkach zatkań i zalegań (9). Najbardziej

przydatne jest oznaczanie liczby płytek,

stężenia ﬁbrynogenu czasu trombinowe-

go i protrombinowego oraz rozpuszczal-

nych monomerów ﬁbryny. Wzrost stęże-

nia produktów degradacji ﬁbryny przede

wszystkim D-dimeru (ponad 700 mg/ml)

świadczy o obecności zaawansowanego

procesu zakrzepowo-zatorowego powo-

dującego znaczne niedokrwienia i nie-

dotlenienie.

D IAGNOSTYKA INSTRUMENTALNA

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: