Planeta karłowata.pdf
(
92 KB
)
Pobierz
(anonymous)
Planeta karłowata
1
Planeta karłowata
Planeta karłowata
–
rodzaj
obiektu astronomicznego,
pośredni między
planeta
mi a
małymi ciałami.
Termin ten został przyjęty podczas sympozjum
Międzynarodowej Unii Astronomicznej
(IAU) w
Pradze
24 sierpnia
2006 r
oku.
Planetą karłowatą jest obiekt, który:
• znajduje się na orbicie wokół
Słońca
,
• posiada wystarczającą masę, by własną grawitacją pokonać siły ciała sztywnego tak, aby wytworzyć kształt
odpowiadający
równowadze hydrostatycznej
(prawie kulisty),
• nie oczyścił sąsiedztwa swojej orbity z innych względnie dużych obiektów,
• nie jest
satelitą p
lanety lub innego obiektu niegwiazdowego.
Planety karłowate, wbrew nazwie, nie zaliczają się do planet.
Termin "planeta karłowata" został zdefiniowany przez IAU jedynie dla
Układu Słonecznego,
jednak czasem jest
używany również dla obiektów pozasłonecznych. Jak dotąd nie potwierdzono odkrycia żadnej pozasłonecznej
planety karłowatej, choć o przynależność do tej kategorii bywa podejrzewany obiekt
PSR 1257+12 D.
Lista planet karłowatych
Jak dotąd za planety karłowate oficjalnie uznano 5 następujących
ciał niebieskich
:
•
Ceres (
planetoida
z
pasa głównego
)
•
Pluton (
obiekt
pasa Kuipera
, jeden z
plutonków)
•
Haumea (
obiekt z
pasa Kuipera
,
cubewano)
•
Makemake (
obiekt z
pasa Kuipera
,
cubewano)
•
Eris (
obiekt
dysku rozproszonego
)
Charakterystyka planet karłowatych
[1]
Planeta karłowata Średnica [km] Masa [kg]
Półoś wielka
*
[
j.a.]
Okres
orbitalny
*
[lata]
Inklinacja
[°]
Mimośród
Księżyce
Ceres
975
9,5 × 10
20
2,77
4,60
10,59
0,0791
0
Pluton
~2330
~1,305 × 10
22
39,45
247,74
17,09
0,2502
3
Haumea
~1150
~4,2 × 10
21
42,99
281,93
28,22
0,1981
2
Makemake
~1460
~4 × 10
21
45,34
305,34
29,00
0,1638
0
Eris
~2670
1,66 × 10
22
68,05
561,35
43,87
0,4336
1
*Miara względna w stosunku do Ziemi.
Potencjalne planety karłowate
Jest niemal pewne, że do grona planet karłowatych dołączą wkrótce także inne obiekty. Obecnie znanych jest
kilkadziesiąt
obiektów transneptunowych,
branych pod uwagę jako potencjalne planety karłowate. Nie jest znany ich
dokładny kształt, ale znając ich średnice można założyć (opierając się na obserwacji podobnych obiektów), że mają
wystarczającą masę, by osiągnąć prawie okrągły kształt. Dla obiektów skalistych minimalna średnica, przy której
ciało osiąga kształt odpowiadający równowadze hydrostatycznej, wynosi ok. 900 km, zaś dla obiektów składających
Planeta karłowata
2
się w dużej części z lodu ta granica może wynosić 200
–
400 km
[2]
.
Poniższa lista obejmuje obiekty transneptunowe o
absolutnej wielkości gwiazdowej
poniżej 4. Oszacowania
dotyczące rozmiaru obiektów są bardzo różne, ale większość z nich może mieć średnicę powyżej 700 km.
Najprawdopodobniej spełniają one kryterium równowagi hydrostatycznej.
Nazwa
H
(mag)
Kategoria
Średnica
(km)
Masa
(10
20
kg)
Półoś
wielka
(
j.a.)
Sedna
1,6
obiekt
dysku rozproszonego
1200
–
1700 km 8,3
–
70
519
(225088) 2007 OR
10
1,9
obiekt
dysku rozproszonego
875
–
1834 km ?
67,29
Orkus
2,3
plutonek
874
–
1020 km 7,0
–
11,1 39,17
Quaoar
2,7
cubewano
~890
[3] km
13
–
19
[3]
43,40
Iksjon
3,2
plutonek
430
–
910 km
3?
39,58
(55636) 2002 TX
300
3,2
cubewano
(
rodzina Haumei
)
~286
[3] km
1,6
–
3,7 43,50
2007 JJ
43
3,2
cubewano
~1008
[1] km
?
47,99
(55565) 2002 AW
197
3,3
cubewano
626
–
850 km
4,1?
47,03
2005 QU
182
3,4
obiekt
dysku rozproszonego
638
–
1425 km ?
114,09
(202421) 2005 UQ
513
3,4
cubewano
550
–
1240 km ?
43,53
(229762) 2007 UK
126
3,4
obiekt
dysku rozproszonego
440
–
1240 km ?
73,74
(55637) 2002 UX
25
3,6
cubewano
567
–
797 km
~3,3
–
7,9 42,81
(174567) 2003 MW
12
3,6
cubewano
500
–
1130 km 6,1?
45,88
Waruna
3,7
cubewano
~800 km
~5,9
42,85
2002 MS
4
3,8
obiekt
pasa Kuipera
603
–
849 km
0,8
–
1,8 41,89
(84522) 2002 TC
302
3,8
obiekt
dysku rozproszonego
800
–
1200 km 0,8
–
18
55,53
2006 QH
181
3,8
obiekt
dysku rozproszonego
460
–
1030 km ?
67,60
2010 EK
139
3,8
obiekt
dysku rozproszonego
~1000 km
?
69,35
(145452) 2005 RN
43
3,9
obiekt
pasa Kuipera
~730 km
?
41,77
(90568) 2004 GV
9
3,9
cubewano
607
–
747 km
?
41,91
(42301) 2001 UR
163
~3,97 obiekt
dysku rozproszonego
~636 km
2,7
51,91
(120178) 2003 OP
32
~3,98
cubewano
(
rodzina Haumei
) ~666 km
3,1
43,43
Status planety karłowatej mogłyby uzyskać ponadto trzy inne planetoidy pasa głównego (
Pallas
,
Westa i
Hygiea)
.
Jak dotąd jednak nie wykazano, że spełniają kryterium równowagi hydrostatycznej.
Planeta karłowata
3
Przypisy
[1] Średnice na podstawie: Wm. Robert Johnston: List of Known Trans-Neptunian Objects
(http:/
/
www.
johnstonsarchive.
net/
astro/
tnoslist.
html)
(
ang.
)
. Johnston's Archive, 2010-08-07. [dostęp 2010-08-30].
[2]
Michael E. Brown,
How many planets there are?
(http:/
/
www.
gps.
caltech.
edu/
~mbrown/
whatsaplanet/
howmanplanets.
html)
[3] ekonews069.pdf
(http:/
/
www.
boulder.
swri.
edu/
ekonews/
issues/
past/
n069/
ekonews069.
pdf)
, str. 11
Zobacz też
•
Plutoidy
•
Małe ciało Układu Słonecznego
•
Lista ciał planetarnych
•
Mezoplaneta
Źródła i autorzy artykułu
4
Źródła i autorzy artykułu
Planeta karłowata
Źródło
: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=23274254
Autorzy
: AWitek, ArchCarrier, Ataleh, Bladekiller, Elfhelm, Filemon, Ghalas, Gładka, John Belushi, Jojo,
Jotempe, Kauczuk, Kocio, Kokorik, Leinad, MatFizka, MesserWoland, Nikn, Purodha, SwPawel, Szczureq, TXiKi, Wiklol, Yenidai, 13 anonimowych edycji
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/
/
creativecommons.
org/
licenses/
by-sa/
3.
0/
Plik z chomika:
kasikw25
Inne pliki z tego folderu:
Ziemia.pdf
(3777 KB)
Wenus.pdf
(1213 KB)
Układ słoneczny.pdf
(4451 KB)
Ciało niebieskie.pdf
(532 KB)
Atmosfera.pdf
(207 KB)
Inne foldery tego chomika:
Cuda świata
Kraje świata
Unesco
Wody Ziemi
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin