­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

JĘZYK

ANGIELSKI

- GRAMATYKA -

Części mowy - wstęp.

Wyrazy języka angielskiego możemy podzielić na części mowy - parts of speech. Podział ten uwzględnia zarówno ich znaczenie, jak i ich odmianę.

Zasadniczo możemy podzielić cały zasób leksykalny języka polskiego na content words - wyrazy posiadające konkretną treść znaczeniową, oznaczające przedmioty, cechy, czynności itp. oraz structural words - wyrazy strukturalne, wyrażające jedynie relacje między content words. Content words są zwykle odmienne, natomiast structural words nie odmieniają się.

Możemy wyróżnić następujące części mowy: nouns - rzeczowniki, adjectives - przymiotniki, articles - przedimki, pronouns - zaimki, verbs - czasowniki, adverbs - przysłówki, prepositions - przyimki, conjunctions - spójniki, interjections - wykrzykniki.

Podział rzeczowników.

- rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne,

- imiona własne i rzeczowniki pospolite.

Rodzaj rzeczownika.

A. W języku angielskim przy określaniu rodzaju rzeczowników kierujemy się wyłącznie znaczeniem danego wyrazu.

Tak więc nazwy mężczyzn, chłopców oraz samców zwierząt są rodzaju męskiego (zastępujemy je zaimkiem he - on ), np.: man, boy, lad, ram.

Nazwy kobiet, dziewczyn oraz samic zwierząt są rodzaju żeńskiego (zastępujemy je zaimkiem she - ona), np.: woman, girl, lass, ewe.

Nazwy przedmiotów i wszelkich rzeczy nieożywionych, pojęcia abstrakcyjne, a także zwierzęta, których płci nie znamy i czasami dzieci są rodzaju nijakiego (zastępujemy je zaimkiem it - ono).

Niekiedy rodzaju żeńskiego są nazwy statków, czasami samochodów i innych pojazdów, a także nazwy krajów : ship, England.

B. W języku angielskim kategoria rodzaju ma dużo mniejsze znaczenie niż w języku polskim. Po formie wielu rzeczowników nie można poznać płci osoby wspominanej, np. : teacher - nauczyciel lub nauczycielka.

Nazwy istot płci żeńskiej niekiedy są całkowicie różnymi rzeczownikami od nazw istot płci męskiej:

Formy liczby mnogiej.

A. Liczba mnoga regularna.

W języku angielskim mamy niewiele końcówek. Najczęstszą spośród nich jest końcówka -s, używana m.in. do tworzenia liczby mnogiej rzeczowników. Ze względu na duże różnice między angielską pisownią a wymową, tworzenie liczby mnogiej w piśmie i w mowie trzeba omówić oddzielnie.

Wymowa końcówki -s:

[s] gdy rzeczownik kończy się w wymowie na spółgłoskę bezdźwięczną:

clocks, tops, mopes, cats, months, roofs

[z] gdy rzeczownik kończy się samogłoską lub spółgłoską dźwięczną:

dogs, tabs, gads, stoves, calls, teachers

[iz] gdy rzeczownik kończy się spółgłoską syczącą: dźwiękami [z], [s], [sz], [ż], [cz], [dż]:

gases, glasses, brushes, matches, batches, judges.

W pisowni dodajemy -s, natomiast po s, ss, sh, ch, x, z dodajemy -es:

lop - lops, tab - tabs, teacher - teachers, prince - princes, mope - mopes,

ale: gas - gases, boss - bosses, lash - lashes, batch - batches, match - matches, box - boxes.

Rzeczowniki zakończone na -y poprzedzone samogłoską otrzymują zwykłą końcówkę -s (plays, boys, journeys). Jeśli -y poprzedzone jest przez spółgłoskę, zmienia się przed dodaniem końcówki -s w -ie-: fly - flies, country - countries, sally - sallies.

Rzeczowniki zakończone na -o tworzą liczbę mnogą przez dodanie -es lub -s. Przez dodanie -es tworzą formę liczby mnogiej rzeczowniki często używane lub dawno zapożyczone: tomato - tomatoes, potato - potatoes, hero - heroes. Natomiast końcówkę -s przyjmują wyrazy obce lub skrócone: kilo - kilos, bamboo - bamboos. Duża grupa rzeczowników na -o może przyjmować obie końcówki.

B. Nieregularne formy liczby mnogiej:

1. Grupa rzeczowników zakończonych na -f oraz -fe tworzy liczbę mnogą

    przez zmianę tego zakończenia na -ves:

Kilka innych rzeczowników na -f, -fe może tworzyć liczbę mnogą nieregularnie lub regularnie:

dwarf - dwarves lub dwarfs

scarf - scarves lub scarfs             

Pozostałe rzeczowniki na -f lub -fe tworzą liczbę mnogą regularnie: roof - roofs.

2. Siedem rzeczowników tworzy liczbę mnoga przez zmianę samogłoski:

Należy tu dodać, że liczne złożenia z man oraz woman, jak salesman , saleswoman tworzą liczbę mnoga w ten sam sposób: salesmen, saleswomen.

3. Następujące rzeczowniki zachowały w liczbie mnogiej końcówkę -en:

              ox - oxen                                                        child – children

Rzeczownik brother tworzy liczbę mnogą na ogół regularnie: brothers. Jedynie na oznaczenie członków bractwa religijnego używa się jeszcze niekiedy starej formy liczby mnogiej: brethren.

4. Liczba mnoga naukowa:

              Wielka liczba rzeczowników obcego pochodzenia, słabo jeszcze zadomowionych w języku angielskim, zachowała formy liczby mnogiej języka macierzystego. Są to na ogół nazwy naukowe, bardzo rzadko używane w języku potocznym. Pochodzą na ogół z łaciny i greki, jednak zdarzają się w tej grupie rzeczowniki pochodzenia francuskiego:

Niektóre , jak plateau, mogą tworzyć liczbę mnogą regularną obok nieregularnej, niekiedy z różnicą znaczenia:

index - indexes (indeksy)

indices (palce wskazujące, wskaźniki w matematyce)

formula - formulae (wzory matematyczne) formulas (wszelkie formuły, wzory)

antenna - antennae (czułki) antennas (anteny)

genius - genii (geniusze w znaczeniu: nadnaturalne istoty) geniuses (geniusze jako bardzo inteligentni ludzie)

appendix - appendices lub appendixes (wyrostki robaczkowe) appendices (załączniki)

Dalsze przykłady liczby mnogiej naukowej:

basis - bases

hypothesis - hypotheses

parenthesis - parentheses

thesis - theses

...