Rozmowy z katem.doc

"Rozmowy z katem" - Kazimierz Moczarski.

Notka biograficzna.

Kazimierz Moczarski urodził się w roku 1907 w Warszawie, ukończył studia prawnicze i dziennikarskie. W latach 1934 – 1935 pracował w dość radykalnym dwutygodniku społeczno – politycznym „Płoń”. Należał do twórców Polskiego Klubu Demokratycznego, potem został członkiem Stronnictwa Demokratycznego. W lipcu 1937 roku Moczarski ożenił się z Zofią Płoską. Gdy wybuchła wojna, ewakuowano go z Warszawy, ponieważ był urzędnikiem państwowym, jednak powrócił on do stolicy. W czasie okupacji używał fałszywych dokumentów wystawionych na nazwisko Kazimierz Sankowski. Od 1940 roku aktywnie działał w konspiracji. Wstąpił do ZWZ, a potem do AK. W tym czasie posługiwał się pseudonimami: Rafał, Wolski a potem Maurycy. Po wybuchu powstania w stolicy, zajmował się informacją radiową. Pracował w tym charakterze do końca walk. Współredagował także powstańcze gazety. Za swój wkład w działalność polskiego ruchu oporu otrzymał we wrześniu 1944 roku Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami. Dnia 18 stycznia 1946 roku Moczarski został skazany na 10 lat więzienia. Sąd na mocy amnestii złagodził ten wyrok o połowę. W czasie pobytu w więzieniu przeprowadzono śledztwo przeciw Moczarskiemu. W jego trakcie był brutalnie torturowany, przez długi czas pozbawiany łączności ze światem zewnętrznym i możliwości odbywania spacerów. 2 marca 1949 Kazimierz Moczarski został przeniesiony do celi zajmowanej przez niemieckiego zbrodniarza, Jurgena Stroopa. Mieszkał z nim przez 255 dni. W 1952 roku Sąd Wojewódzki dla miasta Warszawy skazał byłego żołnierza Armii Krajowej na śmierć. Stalinowski wymiar \"sprawiedliwości\" nazwał Moczarskiego zdrajcą narodu. Jedenaście miesięcy później karę śmierci zamieniono na wyrok dożywotniego więzienia. Zainteresowany dowiedział się o tym dopiero 15 stycznia 1955 r. Tak więc przez 25 miesięcy żył ze świadomością, że każdego dnia może odbyć się jego egzekucja. 24 kwietnia 1956 autor „Rozmów z katem” opuścił więzienne mury, za którymi spędził 11 lat. Dwa lata później Moczarski został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Autor podjął jeszcze w swoim życiu pracę dziennikarską, którą zakończył w 1970 roku. Zmarł 27 września 1975 roku.

Okoliczności powstania utworu.

Osadzenie Kazimierza Moczarskiego w jednej celi ze zbrodniarzem wojennym - Stroopem miało być swego rodzaju torturą psychiczną. Autor „Rozmów z katem” założył jednak, że skoro jest zmuszony przebywać z tym człowiekiem w jednej celi, to wykorzysta ten czas na zgłębienie psychiki swojego wroga i dowiedzenie się jakim sposobem ukształtowano go na bezwzględnego mordercę innych nacji. Moczarski nie musiał rozmawiać na drażliwe tematy ze swoimi współwięźniami, a jednak czynił to. Co więcej – dokładnie zapamiętywał każde ich słowo, by po wyjściu z więzienia móc odtworzyć wszystkie rozmowy i dać nam opis kształtowania się charakteru oprawcy. Były żołnierz AK poddawał jednak wszelkiej wątpliwości słowa Stroopa. Podejrzewał go o koloryzowanie, przedstawianie niektórych faktów w innym świetle, by wypaść korzystniej w oczach Schielkego i Moczarskiego. Dlatego po zakończeniu notowania, autor „Rozmów...” postanowił sprawdzić, czy słowa Stroopa nie mijały się z prawdą. Z ulgą stwierdził, że SS - mann nie kłamał, tak więc powstała książka oparta na faktach, w której autentyczność nie mamy podstaw wątpić.

Po raz pierwszy mały fragment „Rozmów z katem” ukazał się w \"Polityce\" w 1968 roku. Jednak pisanie znanej nam dziś całości Moczarski rozpoczął w 1971. Między 1972 – 1974 rokiem dzieło to, w odcinkach ukazywało się w czasopiśmie literackim „Odra”. Składanie „Rozmów...” jako książki zakończono już po śmierci autora. W 1978 r. ukazało się niemieckie wydanie tej książki poprzedzone przedmową Andrzeja Szczypiorskiego , który samodzielnie przetłumaczył treść książki, uzupełniając ją o informacje dotyczące historii Polski w latach II wojny światowej. Dzieło Moczarskiego ukazało się w wielu wersjach językowych. Pierwszy raz w pełnej, nieocenzurowanej wersji Rozmowy z katem ukazały się dopiero w 1993 roku.

Streszczenie utworu - życiorys Jurgena Stroopa.

Jurgen Stroop urodził się 26 września 1895 roku w małym miasteczku Detmold w księstwie Lippe. Jego ojciec był policjantem i wpajał synowi poszanowanie dla władzy oraz posłuszeństwo. Matka Stroopa twardo rządziła domem. Była to typowo niemiecka kobieta, która ograniczała się do plotek, spraw kościoła i zajmowania się dziećmi. Stroop wychowywał się w ubogiej rodzinie, gdzie od dzieciństwa wpajano mu wierność do tradycji germańskiej. Swoją edukację zakończył na szkole podstawowej. Po wybuchu pierwszej wojny światowej zaciągnął się ochotniczo do piechoty. Na froncie we Francji został ranny i dzięki temu powrócił do rodzinnego Detmold jako bohater. Po rehabilitacji przebywał na tyłach armii, gdzie było znacznie bezpieczniej. Podczas pobytu stacjonarnego w Polsce, Stroop zakochał się w Lonie C., myślał nawet o małżeństwie, ale rodzina i przyjaciele odradzili mu ten związek. Patrząc z perspektywy czasu Stroop był zadowolony że nie ożenił się z Loną, bo wtedy nie mógłby zostać oficerem SS, gdyż jak mówił, jego dzieci byłyby mieszańcami. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej, w której państwo niemieckie poniosło porażkę, Stroop pragnął odwetu. Kiedy w kraju nasiliły się nastroje nacjonalistyczne, Stroop ożenił się z córką pastora, co sprawiło, że awansował w hierarchii społecznej. Po wojnie Stroop prężnie działał w organizacjach byłych żołnierzy. W 1932 roku zapisał się do Związku Urzędników Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP), a potem do SS, natomiast dopiero we wrześniu 1932 r. do NSDAP. Od tej pory Stroop jeździł na wiele kursów i szkoleń. W 1934 roku przeniósł się do Munster, gdzie urodził mu się syn Jurgen, który zmarł po kilku dniach. W Hamburgu urodził się jego drugi syn - Olaf. Stroop został oddelegowany z Hamburga do Liberca i Karlowych Varów w Czechosłowacji, później został przeniesiony do Rosji .Stacjonował na Kaukazie i Ukrainie.15 marca 1945 roku Jurgen Stroop został powołany do Polski aby zlikwidować tam getto warszawskie. Z jego rozkazu uśmiercono ok.71 tysięcy Żydów. Rozprawienie się z powstańcami, zarówno żydowskimi jak i polskimi w czasie trwania zamieszek w getcie warszawskim przysporzyło Stroopowi wiele kłopotu ,dlatego wkrótce sprowadził działa i czołgi. Gdy Niemcy wysadzili Wielką Synagogę zakończyła się wielka akcja Stroopa w getcie warszawskim, a on sam został oddelegowany do Grecji gdzie awansował na szefa policji. Wkrótce Stroop zastał aresztowany przez Amerykanów którzy obwinili go o niewinną śmierć kilku amerykańskich pilotów. Po krótkim czasie oddali oni Stroopa w ręce Polaków, którzy oskarżyli go o bezmiar zbrodni dokonanych na narodach podbitych przez Niemców, prześladowanie Żydów oraz likwidację getta warszawskiego. Na procesie Stroop nie poczuwał się do odpowiedzialności twierdząc że wykonywał jedynie zlecone mu rozkazy. Jurgen Stroop został skazany na karę śmierci przez powieszenie .Wyrok ten został wykonany 6 marca 1952 roku w Centralnym Wiezieniu Warszawa 1(Mokotów).

Problematyka.

Problematykę utworu można rozpatrzyć w kilku aspektach:

a) aspekt historyczny ,gdzie uwidacznia się martyrologia Żydów opisywanych przez oficera SS ,który był ich katem. Mamy tu do czynienia z faktami historycznymi ,gdyż Moczarski po wyjściu z więzienia sprawdził autentyczność wszystkich informacji uzyskanych od Stroopa.

b) aspekt psychologiczny - wpływ systemu totalitarnego na postawę i psychikę człowieka. Faszyzm usuwa wszelką wrażliwość i wszelkie uczucia ludzkie, wpaja posłuszeństwo, nietolerancję i okrucieństwo. Moczarski analizuje rozwój zła, które nie jest wrodzoną cechą człowieka, ale wytworem ideologii faszystowskiej, która wpaja je przez nacjonalistyczne mity i legendy już od lat dzieciństwa.