CHARAKTERYSTYKA STAWONOGÓW Budowa morfologiczna i układ ruchu n ciało otoczone sztywnym szkieletem zewnętrznym n posiadanie mięsni przyczepionych do wewnętrznych części szkieletu pełniących funkcję prostowników jak i zginaczy n posiadanie w różnych częściach ciała segmentów o odmiennej budowie i funkcjach n każdy segment otoczony twardymi płytami - sklerytami n skleryty dzielą się na: grzbietowy - tergit, brzuszny - sternit, boczne - pleuryty (tylko owady) n segmenty zlewają się tworząc tagmy n odnóża dwugałęziste przy czym u form bardziej zaawansowanych zanik gałęzi zewnętrznej Układ oddechowy SKORUPIAKOKSZTAŁTNE n skrzelodyszne n skrzela blaszkowate, u podstawy odnóży krocznych n u dziesięcionogów ukryte w jamach skrzelowych PAJĘCZAKI n systemy tchawkowe n w odwłoku wykształciły się płucotchawki (grzebykowate, spłaszczone rozgałęzienia pni tchawkowych omywane przez hemolimfę ) TCHAWKODYSZNE n ektodermalny system tchawkowy - rozgałęziona sieć rurek oplatająca ciało n przetchlinki - po bokach głównie w odwłoku n przetchlinki prowadzą do pni tchawkowych, te zaś rozgałęziają się na drobniejsze n tracheole - końcowe kapilarne odcinki zawierające płyn umożliwiający rozpuszczanie i dyfuzję tlenu do otaczających komórek Układ krążenia n otwarty n rurkowate serce po stronie grzbietowej, zamknięte w worku osierdziowym n krew tłoczona aortą w kierunku głowy wlewa się do jamy ciała w okolicy zwojów mózgowych , skąd zbierana jest przez żyły i płynie do narządów oddechowych, natleniona trafia do worka osierdziowego, a z niego przez specjalne otwory w komorach dostaje się do wnętrza serca n u owadów układ nie pełni funkcji oddechowych; serce wspomagane przez mięśnie skrzydlaste; 8 komór n hemolimfa tchawkodysznych jest bezbarwna n większe stawonogi posiada niebieską hemocyjaninę, rzadziej hemoglobinę Układ pokarmowy SKORUPIAKOKSZTAŁTNE n jelito przednie i tylne schitynizowane n żołądek podzielony na dwie części: żującą ze schitynizowanymi blaszkami rozcierającymi pokarm i pyloryczną z delikatnymi wyrostkami filtracyjnymi n do jelita środkowego uchodzą wyrostki wątrobowe PAJĘCZAKI n odżywiają się półpłynnym pokarmem n umięśniona gardziel n jelito środkowe posiada wyrostki zwiększające powierzchnię wchłaniania oraz tzw. Gruczoł wątrobowy, którego wydzielina wyrzucana na zewnątrz trawi ciało ofiary n brak aparatu do obróbki mechanicznej pokarmu OWADY n każdy rodzaj pokarmu n wykształcenie aparatów gębowych poprzez modyfikację części odnóży głowowych (gryzące; gryząco-liżące; kłująco-ssące; ssące; liżąco ssące) Układ wydalniczy n żyjące w wodzie wydalają głównie amoniak, przez pary zmodyfikowanych nefrydiów, zwanych gruczołami czułkowymi lub szczękowymi n stawonogi lądowe zmieniły strategię wydalania n wydalają kwas moczowy lub guaninę, które łatwo wytrącają się z wody n funkcje wydalnicze pełnią cewki Malpighiego - palczaste uchyłki leżące na granicy jelita środkowego i tylnego n nabłonki wydalnicze zbierają metabolity i wydalają do światła cewek; przesącz wędruje do jelita, w którym następuje resorpcja wody (duża oszczędność wody) Układ nerwowy n doskonale rozwinięte centra decyzyjne n dwa kierunki ewolucji n rozwój mózgu: zwoje nadgardzielowe osiągają znaczne rozmiary; podział mózgu na trzy części (przodomóżdże - ośrodki analizy wzrokowej; śródmóżdże - dotyk i węch; tyłomóżdże - funkcje wegetatywne) n u owadów społecznych znajdują się ciałka grzybkowate odpowiedzialne za ich zachowanie społeczne n u pajęczaków mózg składa się tylko z dwóch części n koncentracja elementów brzusznego łańcuszka nerwowego: zlewanie się lewej i prawej strony układu; koncentracja poszczególnych zwojów w tagmach Narządy zmysłów n sensyle - podstawa konstrukcji receptorów n oczy złożone z oczek prostych - omatidiów n narządy tympalne - odbiór wrażeń słuchowych rozmieszczone na odnóżach lub na odwłoku n narządy strydulacyjne - służą do wydawania dźwięków n niemal wszystkie stawonogi posiadają sensyle węchowe pozwalające na wykrycie samicy
Bozenka79