Chrystologia-JJ.pdf

Bp Jacek Jezierski

Chrystologia

------

Wydanie I – elektroniczne, poprawione, 2008

Wydanie I: Księgarnia Wydawnicza. Instytut Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II, Olsztyn

1991

Wydanie II: Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej „Hosianum”, Olsztyn 1996

(…) wiara jest znajomością Chrystusa. Z niej, jakby ze źródła, wypływa pewność i rozumienie

całego Pisma Świętego.

Z tego właśnie powodu niemożliwe jest, aby ktoś mógł zrozumieć Pismo, jeśliby wcześniej

nie miał w sobie wiary Chrystusa, jako światła, bramy oraz fundamentu całego Pisma.

św. Bonawentura, [ Breviloquium ,

Prolog. Liturgia Godzin

T. III, s. 142.]

Prawdziwą teologią jest sam Chrystus. Znajdujemy teologię w spotkaniu z Chrystusem, w

kontemplacji Jego Tajemnicy. W Chrystusie Bóg objawia nam swoje imię. To Imię nie jest

filozoficznym pojęciem; jest działaniem. Jezus znaczy: Bóg zbawia, Bóg uwalnia, Bóg objawia. Na

ten gest miłości bez granic możemy odpowiedzieć jedynie uwielbieniem i analogicznie pokorną

postawą wobec bliźnich (…)

Atenagoras I - prawosławny patriarcha Konstantynopola

[„Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościola Prawosławnego” 1972 nr 2.]

Głęboko wierzę, że prawdy wiary chrześcijańskiej, a przede wszystkim jej dogmat o wcieleniu Boga,

Jezusa Chrystusa, mogą być przyjęte przez wszystkich ludzi, ale droga ku temu musi uwzględnić

fakt, że prawdy się nie posiada, ale że się ją nieustannie odkrywa.

Hans Georg Gadamer, [ Rozum na właściwym miejscu. Rozmowa z Klemensem Baranowskim.

„Znak” R. XLII 1990 nr 422-423 (7-8), s. 127-134.]

ZAGADNIENIA WSTĘPNE

Chrystologia jest częścią teologii dogmatycznej, która zajmuje się osobą Syna Bożego oraz

Jego dziełem. Współcześnie mianem chrystologii obejmuje się tradycyjny traktat o Wcieleniu oraz

traktat o zbawieniu (soteriologię). W XI i XII wieku doszło do oddzielenia nauki o Wcieleniu od

doktryny o zbawieniu. Współcześnie przeważa tendencja, aby łącznie rozpatrywać osobę

Odkupiciela i Jego czyn zbawczy.

[Zob. Władysław Łydka, Andrzej Zuberbier, Chrystologia . „Encyklopedia

Katolicka” Tom III. Lublin 1979 kol. 307-308.]

Jezus Chrystus w centrum wiary i teologii

Osoba Jezusa Chrystusa, Jego tajemnica, człowieczeństwo, działalność historyczna, a

szczególnie Pascha stanowią centrum zainteresowania i zarazem istotny wątek całej współczesnej

teologii chrześcijańskiej, a nie tylko dogmatyki. Świadomość ta dojrzała już przed Soborem

Watykańskim II, który tę refleksję uznał i asymilował. W teologii katolickiej uświadomiono sobie

potrzebę „chrystologicznej koncentracji”, „chrystocentrycznej tendencji”, „chrystocentrycznej

korektury”, chrystocentryzmu w myśleniu teologicznym. Nie chodzi tu o redukcję innych działów

teologii do teologii dogmatycznej, ani poszczególnych traktatów dogmatycznych (np. eschatologii)

do chrystologii. Dziś, bardziej niż poprzednio, teologowie uświadamiają sobie, że refleksja

chrystologiczna stanowi zasadę strukturalną oraz metodologiczną całej teologii. Teologów

obowiązuje chrystocentryzm jako zasada - porządkująca wykład teologii, jako plan konstrukcyjny

systemu teologicznego, norma hierarchii wartości, ważności podejmowanych problemów.

Osoba i dzieło Jezusa Chrystusa są ostatecznym i rozstrzygającym kryterium wszelkiej

teologii chrześcijańskiej tak, jak są jej istotnym natchnieniem i źródłem.

[Por. Alfons Nossol, Teologia na usługach wiary . Opole 1978, s. 69 i 70].

Wyróżniamy:

1. Chrystocentryzm obiektywny (przedmiotowy) - Jezus Chrystus jest ośrodkiem wszystkich

zamysłów, słów i dzieł Bożych, stąd też stanowi główny przedmiot teologii chrześcijańskiej.

2. Chrystocentryzm podmiotowy (subiektywny) to wyciągnięcie we własnym życiu konsekwencji z

faktu chrystocentryzmu obiektywnego, czyli koncepcja ukierunkowania własnego życia na

Chrystusa, uczynienia Chrystusa centrum ludzkiej egzystencji (chrystocentryzm w duchowości).

3. Chrystocentryzm formalny to naukowa zasada, specyficzna metoda teologiczna w dogmatyce,

oryginalna wizja teologii dogmatycznej, gdzie podstawową kategorią i kryterium jest Jezus

Chrystus.

[Zob. Romuald Łukaszczyk, Chrystocentryzm . „Encyklopedia Katolicka” T. III.

Lublin 1979 kol. 296.]

Przesadny chrystocentryzm teologiczny spotkał się z krytyką i zarzutem „redukcji

chrystologicznej teologii”, „chrystologicznym zawężeniem teologii” oraz „chrystomonizmem”.

Zarzut ten dotknął „najkonsekwentniejszego chrystocentryka” Karla Bartha.

[Por. Alfons Nossol, Teologia … s. 71.]

I. PODSTAWY BIBLIJNE

We współczesnej biblistyce odróżnia się chrystologię bezpośrednią od pośredniej.

Chrystologia bezpośrednia wiąże się z przepowiadaniem popaschalnym. Dotyczy

zmartwychwstania i Zamartwychwstałego. Chrystologia pośrednia (jezusologia) odnosi się do

życia, działania i nauki ziemskiego Jezusa.

[Hugolin Langkammer, Chrystologia . „Encyklopedia Katolicka” Tom III. Lublin

1979, kol. 305.]

Chrystologia wywyższenia (ascendencji)

Chrystologiczna refleksja Kościoła posiadała za punkt wyjścia wydarzenie

zmartwychwstania. W nim bowiem objawiła się Boża moc i miłosierdzie za pośrednictwem

Chrystusa.

Tego właśnie Jezusa wskrzesił Bóg, a my wszyscy jesteśmy tego świadkami. Wyniesiony na

prawicę Boga, otrzymał od Ojca obietnicę Ducha Świętego i zesłał Go, jak to sami widzicie i

słyszycie. [Dz 2,32-34a]

Bóg wywyższył Go na prawicę swoją jako Władcę i Zbawiciela, aby dać Izraelowi nawrócenie

i odpuszczenie grzechów. [Dz 5,31]

Chrystologia uniżenia (descendencji)

W pismach Nowego Testamentu dostrzegamy tendencję do koncentrowania się na

opisywaniu uniżenia i cierpień Syna Bożego. Uniżenie dokonuje się już we Wcieleniu, a później w

całej ludzkiej egzystencji Jezusa. Szczególnie zaś w Jego męce i śmierci. Chrystologia dostrzega

fakt uniżenia (katabasis), wyniszczenia i ogołocenia (kenosis) Wcielonego Syna Bożego. W sumie

jednak daje syntetyczny obraz Jezusa Chrystusa uniżonego i wywyższonego.

Chrystologia Prologu Ewangelii św. Jana (J 1,1-17)

Punktem kulminacyjnym Pieśni o Logosie, z punktu widzenia chrystologii, jest wiersz 14 (J

1,14): verbum caro factum est . Rudolf Bultmann opowiadał się za niechrześcijańską genezą Pieśni

o Logosie. Krytykę tego poglądu przeprowadzili Ernst Käsemann (protestant) oraz Rudolf

Schnackenburg (katolik).

Współczesna biblistyka ustaliła, że wiersze 6-8, 12, 13, 15 nie należą do hymnu

przedewangelijnego, ale pochodzą od Autora Ewangelii i dotyczą Jana Chrzciciela.

Wiersz 1. opisuje praistnienie Słowa oraz relację Słowo - Bóg.

Wiersz 3. opisuje relację Słowo - świat.

Wiersz 4. Pojęcie życia i światła, opisuje działalność Słowa.

Wiersz 10. Słowo niepoznane.

Wiersz 11. Słowo odrzucone.

Wiersz 14 i 16. Dziękczynienie wspólnoty za dar Słowa.

Wiersz 17. Jezus Chrystus - Pośrednik.

[Zob. Hugolin Langkammer, U podstaw chrystologii Nowego Testamentu .

Wrocław 1976, s. 140-144.]

J 1,1-18 (wg Biblii Tynieckiej):

1 Na początku było Słowo,

a Słowo było u Boga,

i Bogiem było Słowo.

2 Ono było na początku u Boga.

3 Wszystko przez Nie się stało,

a bez Niego nic się nie stało,

co się stało.

4 W Nim było życie,

a życie było światłością ludzi,

5 a światłość w ciemności świeci

i ciemność jej nie ogarnęła (...)

9 Była światłość prawdziwa,

która oświeca każdego człowieka,

gdy na świat przychodzi.

10 Na świecie było [Słowo],

a świat stał się przez Nie,

lecz świat Go nie poznał.

11 Przyszło do swojej własności,

a swoi Go nie przyjęli.

12 Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli,

dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi,

tym, którzy wierzą w imię Jego -

13 którzy ani z krwi,

ani z żądzy ciała,

ani z woli męża,

ale z Boga się narodzili.

14 A Słowo stało się ciałem

i zamieszkało wśród nas.

I oglądaliśmy Jego chwałę,

chwałę jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca,

pełen łaski i prawdy. (...)

16 Z Jego pełności wszyscyśmy otrzymali - łaskę po łasce. 17 Podczas gdy Prawo zostało

nadane przez Mojżesza, łaska i prawda przyszły przez Jezusa Chrystusa. 18 Boga nikt nigdy nie

widział, Ten Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca [o Nim] pouczył.

W prologu Ewangelii janowej znajduje się starochrześcijańska pieśń o Słowie (Logos).

Wyraża ona przekonanie, że Logos jest osobą inną od Boga Ojca, posiadającą jednak byt Boży.

Pojęcie „słowa” (gr. logos = słowo, myśl, sens) było znane Biblii, a szczególnie filozofii

starożytnej. Słowo według hymnu z prologu Ewangelii istnieje odwiecznie wraz z Bogiem,

aczkolwiek od Boga Ojca pochodzi. Odwieczne istnienie Słowa przyjęło się nazywać

„preegzystencją”. Myśl chrześcijańska wyraża pochodzenie Syna od Ojca terminem „zrodzenie”.

Bóg z Boga, światłość ze światłości, Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego, zrodzony a nie

stworzony (...)

Logos jest pełen mocy. Bóg posługuje się Słowem stwarzając świat. Starochrześcijański

hymn, który św. Jan umieścił w prologu swojej Ewangelii wyraża przekonanie, że w pewnym

momencie czasu Logos wkroczył w dzieje świata i człowieka. Treść tę zawiera zdanie: A Słowo

ciałem się stało (J 1,14) . Myśl chrześcijańska określa wejście Logosu w historię terminem

„wcielenie” (łac. incarnatio, gr. sarkosis). Pieśń o Logosie jest hymnem ku czci Jezusa Syna

Bożego, który za sprawą Ducha Świętego, przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem

[Wyznanie wiary Soboru Nicejskiego (325) i Konstantynopolitańskiego I (381)]. Być może

szokującym jest użyte tutaj słowo „ciało” (gr. sarks, łac. caro). Zgodnie z mentalnością pierwszych

chrześcijan (pochodzących z judaizmu - judeochrześcijan) termin „ciało” jest „pars pro toto”, to

znaczy mówi o ludzkiej naturze Jezusa Syna Bożego. Hymn akcentuje realizm wcielenia wobec

nurtów kwestionujących ten fakt. „Słowo stało się ciałem”, to znaczy Syn Boży stał się

człowiekiem, to znaczy Słowo Boże przyjęło ludzką naturę, nie pozornie, ale naprawdę. Błędem

byłoby także myślenie, że Jezus tylko częściowo się „uczłowieczył”, przyjmując tylko ludzkie

ciało.

Przy czytaniu [wstępu do Ewangelii św. Jana] umysł mój przeszedł poza swoje naturalne

granice i nauczył się o Bogu więcej, niż przeczuwał. Zrozumiałem, że Stwórca mój jest Bogiem

zrodzonym z Boga. Nauczyłem się, że Słowo było Bogiem i u Boga od początku. Poznałem

Światłość świata, która na świecie mieszka, a której świat nie poznał. Nauczyłem się, że Syn

Boży przyszedł do swoich, a swoi Go nie przyjęli. Dowiedziałem się, że ci, którzy Go przyjmują

w wierze, stają się synami Bożymi nie na drodze cielesnej, ani poczęci są ze krwi i impulsu

[Wyznanie wiary. Sobór Nicejski 325.]

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: