SYSTEMY POLITYCZNE W EUROPIE 15.03.2010
Cechą systemu cammon law jest ukierunkowanie na rozstrzyganie, sposób i przywracanie zagrożonego lub zakłóconego spokoju. Przy osiąganiu tego celu wykorzystuje się raczej konkretne dane i reguły praktyczne. W systemie tym nie ufa się zasadom i uogólnieniom mającym charakter zbyt abstrakcyjny. Stąd też specyficznie kształtuje się przedmiot ustawy i mamy do czynienia z szerokim zakresem delegacji ustawodawczej. Jeśli chodzi o koncepcję prawa panującą w Europie kontynentalnej, skupia się ona na ustalaniu ogólnych zasad porządku społecznego, zakłada się wychowawczą rolę prawa – ma ono charakter uniwersalny i racjonalny, a nawet umoralniający. Ustawa zatem ma charakter normatywny, czyli ogólny, generalny i abstrakcyjny. Cechą ustawy ma być powtarzalność w procesie stosowania prawa. w ramach systemu kontynentalnego wyróżnia się dwie koncepcje:
· Francuską
· Niemiecką
W kontekście prawno-porównawczym istotne są w tych systemach odmienne podstawy teoretyczne. W Niemczech kultywowana jest teoria państwa prawnego. Państwo ma być traktowane na kształt osoby fizycznej. W koncepcji francuskiej dominuje pojęcie państwa praworządnego oraz teoria suwerenności ludu. Niezależnie od tych różnic ustawa zawsze traktowana jest jak wytwór woli państwowej. W doktrynie francuskiej państwo jest prawną personifikacją narodu, jest utożsamiane z tym narodem. Ciało ustawodawcze z istoty swej posiada pełnię władzy ustawodawczej. Tą pełnię władzy czerpie z przedstawicielskiego charakteru i z zasady suwerenności ludu. Ustawa jest określana jako wyraz woli powszechnej. Cechą charakterystyczną systemu prawa określonego w konstytucji V Republiki z 1958 roku stał się brak monopolu parlamentu w zakresie ustawodawstwa, pojawiła się możliwość stanowienia prawa o randze i materii ustawy przez organy egzekutywy. Wyrazem tego jest rewizja konstytucji z 23 lipca 2008, w której to wyraźnie przypisano funkcję ustawodawczą parlamentowi, czyli ten podział materii nie można restrykcyjnie wykładać. Jeśli chodzi o doktrynę niemiecką ustawa traktowana jest jako wytwór woli państwowej z tym, że państwo traktowano na początku jako byt samoistny wyobcowany ze społeczeństwa, stojący ponad społeczeństwem i obdarzony własną wolą.
DZIAŁALNOŚĆ PRAWOTWÓRCZA W WIELKIEJ BRYTANII – podstawową zasadą brytyjskiego systemu konstytucyjnego jest suwerenność parlamentu. Zgodnie z tą regułą parlament posiada nadrzędną rolę w państwie. Mówimy o supremacji tego podmiotu, czyli wyższej pozycji w stosunku do innych organów państwa. Przynajmniej w wymiarze funkcjonalnym mamy podział działalności państwa na ustawodawstwo, wykonawstwo i sądownictwo. Istotą podziału jest zmieszanie funkcji. Jeśli chodzi o prawny punkt widzenia mamy trójelementową strukturę legislatywy. Jeśli chodzi o suwerenność parlamentu mówimy o suwerenności w ujęciu:
· politycznym – zwierzchnikiem jest ogól wyborców
· prawnym – suwerenność jest atrybutem parlamentu.
Parlament traktuje się jako ucieleśnienie całego narodu. Pełni on funkcję ustawodawczą w interesie narodowym. Ta funkcja musi być wykonywana w sposób demokratyczny. W zakresie tworzenia prawa parlament osiągnął pozycję niczym nieograniczoną. Zgodnie z zasadą supremacji parlamentu jest on jedynym organem uprawnionym do stanowienia ustaw. Nie jest on organiczny w zakresie materii ustawowych i abstrakcyjnego czy ogólnego charakteru unormowania. Jako ustawę parlamentu brytyjskiego traktujemy ustanowienie w akcje tego organu reguł postępowania. Mogą one mieć charakter generalny lub indywidualny , mogą dotyczyć dowolnej materii, stopień szczegółowości regulacji może być różny. Akt ten może dotyczyć dowolnych podmiotów, a procedurę uchwala tego aktu ustala sam parlament. Mogą być również akty mieszane. Parlament posiada pełnię kompetencji ustawodawczych, które może swobodnie delegować na inne podmioty. Nie jest tu ograniczony typem czy zakresem delegowanych uprawnień, ani też rodzajem podmiotu, który ma zostać wyposażony w kompetencję prawodawczą. Podmioty te, na które została przekazana kompetencja stanowią wówczas akty, które czerpią moc prawną z upoważnienia ze strony parlamentu. Co do zasady bowiem rząd nie posiada własnej kompetencji prawodawczej nawet o charakterze wykonawczym. Kompetencja ustawy powinna zawierać wyraźne upoważnienia. Delegacja uprawień prawodawczych polega na ustawowym upoważnieniu odpowiednich organów do stanowienia norm prawnych stosowanie do zadań określonych daną ustawą i w zakresie określonym ustawowymi pełnomocnictwami. Uprawnienia wykonawcze przyznawane są na mocy konkretnej ustawy, konkretnym organom i w zakresie ściśle określonych spraw. Ustawy nie mogą być ramowe i nie ma pełnomocnictw generalnych. Nie identyfikuje się również ścisłego podziału materii na ustawową i taką, która może zostać delegowana. Przyjmuje się tradycyjnie, że parlamentu nie będzie delegował uprawnień w zakresie nakładania podatków i zmiany ustaw. Delegacja posiada co do zasady charakter szczegółowy przez zamieszczenie upoważnienia w poszczególnych ustawach. Upoważnienia zawierają wskazanie celów i zadań, które ma spełnić administracja, planu i realizacji i mechanizmu, który ma je realizować oraz reguł określających tryb działania aparatu w celu realizacji planu ustawowego. Na straży delegacji stoją sądy, które konkretnych sprawach rozstrzygają czy nie doszło do przekroczenia delegacji.
*W Polsce nie ma łączności między władzą, która należy do narodu a podziałem władzy. Państwowe jest dobrem wspólnym ale w większości przepisów odrywa się od państwa.
1
umkc