Zmiennocieplne zwierzęta kręgowe, przeważnie typowo lądowe. Obserwujemy szereg przystosowań i modyfikacji umożliwiających gadom życie i rozmnażanie na lądzie bez udziału wody.
Skóra jest sucha, zwykle nie zawiera gruczołów śluzowych, natomiast zaopatrzona jest w rogowe łuski i płytki, dobrze chroniące ciało przed utratą wody. W związku ze zrogowaceniem naskórka oddychanie za pomocą skóry stało się u gadów niemożliwe. Gady oddychają tylko płucami, które są znacznie lepiej rozwinięte niż u płazów.
Układy: pokarmowy, wydalniczy, nerwowy i krwionośny są lepiej rozwinięte niż u płazów. Serce gadów składa się z 2 przedsionków i 1 komory, niezupełnie przedzielonej przegrodą międzykomorową na dwie części. Wyjątek stanowią krokodyle, które mają serce o 2 komorach całkowicie oddzielonych od siebie.
Gady są rozdzielnopłciowe. Rozmnażają się na lądzie. Zapłodnienie u nich jest wewnętrzne. Przeważnie są jajorodne, niektóre zaś jajożyworodne. Rozwój gadów jest prosty. Młode są podobne do rodziców i mogą żyć samodzielnie.
Większość ich żyje w krajach ciepłych lub gorących, występując w bardzo różnych środowiskach ( lasy, bagna, wody morskie i słodkie ). Gady występujące w krajach chłodnych lub klimatu umiarkowanego zapadają w sen zimowy. Większość gadów jest mięsożerna, niektóre są roślinożerne lub zjadają karmę mieszaną.
RZĄD ŁUSKONOŚNE
Najliczniejszy rząd obecnie żyjących gadów łuskonośnych zgrupowany w 2 podrzędach: jaszczurki i węże. Budowa i wygląd zewnętrzny form należących do tych rzędów są bardzo różne. Najbardziej ich charakterystycznymi cechami są:
- rogowe łuski i tarczki pokrywające skórę ( łuskonośne)
- ruchoma kość kwadratowa łącząca mózgoczaszkę ze szczęką dolną
- otwór odbytowy poprzecznie ustawiony
- parzyste narządy kopulacyjne u samców.
Łuskonośne co pewien czas zrzucają „starą” warstwę rogowego naskórka(linieją).
Jaszczurki mają ciało wydłużone o długim ogonie. Kończyny u większości gatunków są dobrze rozwinięte. Niektóre formy ( np. padalec ) są ich pozbawione i kształtem ciała przypominają węże. Wiele gatunków potrafi w niebezpieczeństwie odrzucić część ogona.
Ma ciało wydłużone. Z wyglądu podobna do płaza ogoniastego ( np. salamandry lub traszki ), od którego różni się smuklejszym ciałem, wyodrębnioną i wyraźnie dość długą ruchliwą szyją, dłuższymi i silniejszymi kończynami, dłuższym obłym ogonem, a także suchą skórą, nie zawierającą gruczołów, pokrytą rogowymi łuskami.
Pospolita w całym kraju. Występuje w miejscach dość suchych i silnie nasłonecznionych. Chroni się w opuszczonych norach myszowatych gryzoni lub wygrzebanych przez siebie. Na zimę zapada w sen zimowy.
W porze godowej u samców występuje intensywne, jasnozielone ubarwienie.
Pożywieniem są dżdżownice, nagie ślimaki i owady.
Przypomina małego węża. Jest zupełnie pozbawiony kończyn. Głowę ma małą i słabo odgraniczoną od reszty ciała. Ubarwienie od brunatnego do jasnoszarego. Żyje przeważnie w lasach. Pędzi przeważnie nocny tryb życia. W dni pochmurne i deszczowe wychodzi z ukrycia. Nie jest jadowity. Podstawowym pożywieniem padalca są dżdżownice, nagie ślimaki, larwy owadów. Zimują w podziemnych norach.
Bardzo wyspecjalizowana grupa gadów zamieszkujących przeważnie lądy, rzadziej wody słodki i morskie. Ciało mają silnie wydłużone, całkowicie pozbawione kończyn. Szczątki tylnych kończyn i pasa barkowego jedynie u nielicznych form żyjących w krajach gorących (np. boa dusiciel ). Ciało pokryte łuskami i tarczkami rogowymi. Wyróżniamy 3 odcinki: głowę, tułów, odwłok.
Czaszka węża- wysoki stopień redukcji kości oraz specjalizacji. Kości są cieńsze, ale mocniejsze. Ruchomo i luźno zestawione kości czaszki umożliwiają wielką rozciągliwość paszczy i połykanie dużej zdobyczy. Cienkie i ostre zęby zagięte ku tyłowi. U gatunków jadowitych w szczęce górnej mieszczą się zęby jadowe połączone z gruczołami jadowymi. Język jest długi, ruchliwy i rozwidlony. Służy jako narząd dotyku.
Kręgosłup bardzo giętki. Wszystkie kręgi tułowiowe połączone ruchomo z żebrami. Końce żeber są wolne. Mostka, pasa barkowego i miednicowego brak. Narządy wewnętrzne wykazują tendencję do asymetrii.
Odżywiają się wyłącznie żywym pokarmem zwierzęcym. Są jajorodne lub żyworodne. Występują we wszystkich częściach świata, a najliczniej w gorących.
Zaskroniec zwyczajny
Wierzch ciała brunatny z licznymi plamkami, układającymi się w podłużne szeregi. Może być również bez plam. Na tyle głowy widoczne dwa duże półksiężycowate, żółte, lub pomarańczowożółte plamy czarno obrzeżone. Spód ciała ciemnoszary z ciemnymi plamami. Dł. do 150cm. Występuje w Europie, północno-zachodniej części Azji i północnej Afryce. U nas – najpospolitszy wąż krajowy.
Zamieszkuje przeważnie obrzeża lasów oraz wilgotne, krzewiaste łąki i zarośla nad wodami, w których chętnie się kąpie lub chroni w razie niebezpieczeństwa. Bardzo dobrze pływa i nurkuje. Na drzewa wspinać się nie umie.
Zimę przesypia gromadnie pod ziemią w jamach. Żywi się żabami, traszkami, wyjątkowo rybami. Zdobycz połyka żywą. Gatunek chroniony.
Żmija zygzakowata
Ubarwienie zmienne w 3 typach:
- szare z wyraźnym czarnym zygzakiem biegnącym od karku do końca ogona, strona brzuszna ciemnoszara z ciemnymi plamami,
- od brunatnego do rdzawego z czarnym zygzakiem na grzbiecie, brzuch ciemny, prawie czarny,
- czarne na całym ciele
W Polsce dość pospolity gatunek. Występuje w dużych lasach, na obrzeżach polan, na torfowiskach. W górach często spotykana. W lasach w słoneczne dni chętnie wygrzewa się na piasku. Zimuje w podziemnych kryjówkach, często w dużych gromadach.
Mało płochliwa i ruchliwa, mimo, że w ataku porusza się bardzo szybko. Poluje przeważnie w nocy. Leżąc zwinięta czatuje na ofiarę, przeważnie na myszowate gryzonie. Gdy zwierzę zbliży się, żmija błyskawicznym ruchem wyrzuca głowę i zębami rani zdobycz. Na człowieka nie napada. Reaguje tylko, gdy się broni. Ukąszenia niebezpieczne dla dzieci i ludzi z osłabionym sercem.
RZAD ŻÓŁWIE
Najbardziej wyspecjalizowana grupa gadów współczesnych, wodnych lub lądowych, drapieżnych lub roślinożernych. Ciało ich składa się z głowy, szyi, silnie skróconego tułowia ( z 4 kończynami ) i ogona.
Główną cechą tych zwierząt jest pancerz kostny pochodzenia skórnego, otaczający tułów, pod którego krawędziami żółw może ukryć głowę, kończyny i ogon (obrona bierna). Pancerz składa się z części górnej – puklerza ( carapax), oraz z tarczy brzusznej ( plastron).
U znacznej większości gatunków pancerz kostny pokryty jest z zewnątrz płytkami rogowymi ( wytwory skóry )
Ruchome odcinki kręgosłupa tworzy część szyjna i ogonowa. Zębów u żółwi brak. Kończyny silnie rozwinięte. U żółwi morskich często przekształcone w płetwy.
Płuca rozwinięte. Żebra są nieruchome. Oddychanie odbywa się za pomocą jamy gębowej pełniącej rolę pompy i obu par kończyn, których ruch powoduje nacisk na płuca i wypychanie powietrza.
Występują na wszystkich kontynentach, najliczniej – w krajach gorących. Są jajorodne. Jaja składają w piasek lub ziemię. Żółwie wodne są drapieżne, lądowe – przeważnie roślinożerne.
Żółw błotny
Jedyny krajowy gatunek wodny. Słabo uwypuklony puklerza ubarwienie brunatne, a tarcza brzuszna – jaśniejsza. Palce połączone błoną pławną, zakończone ostrymi pazurami. Występuje na terenie całego kraju, ale jest bardzo rzadki .Występuje nad zarośniętymi, bagnistymi brzegami stawów i jezior lub leniwie płynących rzek. Żywi się płazami, kijankami, ślimakami i owadami, rzadziej rybami. Jaja składa samica zagrzebując w piasek. W sen zimowy zapada jesienią. Gatunek chroniony.
anicia88