60 rocznica zakończenia II wojny światowej.pdf

Monety emisji 2005

Narodowy Bank Polski

Monety

nomina∏

200 z∏

nomina∏

2 z∏

– 60. ROCZNICA ZAKO¡CZENIA

II WOJNY ÂWIATOWEJ –

metal

900/1000Au

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

lustrzany

stempel

zwyk∏y

Êrednica

27,00 mm

Êrednica

27,00 mm

masa

15,50 g

masa

8,15 g

wielkoÊç emisji (nak∏ad)

4.400 szt.

wielkoÊç emisji (nak∏ad)

1.000.000 szt.

Awers: Z prawej strony wizerunek or∏a ustalony dla god∏a

Rzeczypospolitej Polskiej, poni˝ej oznaczenie roku emisji: 2005

oraz napis: 200 Z¸. Z lewej strony pó∏kolem napis

RZECZPOSPOLITA POLSKA. U do∏u z lewej strony stylizowane:

go∏àb z ga∏àzkà oliwnà w dziobie oraz siatka kartograficzna.

Pod lewà ∏apà or∏a znak mennicy: .

Rewers: Wokó∏ napis 60. ROCZNICA ZAKO¡CZENIA II WOJNY

ÂWIATOWEJ. Centralnie stylizowane: kula ziemska oraz sylwetki

samolotów bioràcych udzia∏ w II wojnie Êwiatowej, w Êrodku

napis: 1945. Poni˝ej stylizowana mapa Polski.

– w

Awers::Wizerunek or∏a ustalony dla god∏a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or∏a oznaczenie roku emisji: 20-05, pod

or∏em napis: Z¸ 2 Z¸, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA,

poprzedzony oraz zakoƒczony szeÊcioma pere∏kami. Pod lewà

∏apà or∏a znak mennicy: .

Rewers: Na tle stylizowanego wizerunku Krzy˝a Walecznych

stylizowane: he∏m bojowy wz. 40 umieszczony na karabinku

automatycznym SWT–40, poni˝ej he∏m angielski Mk II

umieszczony na pistolecie maszynowym STEN. Na lufie

pistoletu go∏àb z ga∏àzkà oliwnà w dziobie. U góry stylizowana

siatka kartograficzna, poni˝ej pó∏kolem napis: 60. ROCZNICA

ZAKO¡CZENIA / II, u do∏u napis: WOJNY / ÂWIATOWEJ.

Na boku: OÊmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi

odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

nomina∏

10 z∏

metal

925/1000 Ag

oraz zielona farba

W dniu 6 maja 2005 r. Narodowy

Bank Polski wprowadza do obiegu

monety upami´tniajàce 60. rocznic´

zakoƒczenia II wojny Êwiatowej,

o nast´pujàcych nomina∏ach:

w dotychczasowych dziejach cywili-

zowanego Êwiata. By∏ to konflikt

globalny, który poza terytorium

Europy objà∏ tak˝e Afryk´, Azj´

iOceani´ oraz prawie wszystkie

morza i oceany. W dzia∏aniach wo-

jennych w latach 1939-1945 uczest-

niczy∏o 61 spoÊród 67 istniejàcych

wówczas paƒstw. BezpoÊrednio lub

poÊrednio w wojnie wzi´∏o udzia∏

1,7 mld ludnoÊci, czyli niemal 80%

populacji zamieszkujàcej kul´ ziem-

skà. Walki toczono na terytoriach

ponad 40 paƒstw; szacunkowà licz-

b´ osób zmobilizowanych ocenia

si´ na 100-110 milionów m´˝czyzn

ikobiet.

stempel

lustrzany

Êrednica

32,00 mm

masa

14,14 g

wielkoÊç emisji (nak∏ad)

70.000 szt.

• 200 z∏ - wykonanà stemplem lustrza-

nym w z∏ocie;

• 10 z∏ - wykonanà stemplem lustrza-

nym w srebrze;

• 2 z∏ - wykonanà stemplem zwy-

k∏ym w stopie Nordic Gold.

Awers: U góry pó∏kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA,

poni˝ej wizerunek or∏a ustalony dla god∏a Rzeczypospolitej

Polskiej. Poni˝ej stylizowane sylwetki ˝o∏nierzy z ró˝nych

formacji wojskowych. U do∏u oznaczenie roku emisji: 2005 oraz

poni˝ej napis: 10 Z¸. Pod lewà ∏apà or∏a znak mennicy: .

Rewers: U góry pó∏kolem napis: 60. ROCZNICA ZAKO¡CZENIA

poni˝ej II WOJNY / ÂWIATOWEJ. Poni˝ej stylizowane: ruiny i go∏àb

z ga∏àzkà oliwnà w dziobie. Z lewej strony napis: 1945.

Projektant monet: Ewa Tyc-Karpiƒska

– w

Monety zosta∏y wyprodukowane w Mennicy Paƒstwowej SA

w Warszawie.

Druga wojna Êwiatowa, zapoczàtko-

wana 1 wrzeÊnia 1939 r. agresjà

Niemiec na Polsk´, zapisa∏a si´ jako

najwi´kszy i najkrwawszy kataklizm

Sk∏ad i druk: Drukarnia NBP

– w

Monety emisji 2005

OdpowiedzialnoÊç za wywo∏anie wojny i jej eskalacj´ ponosi∏y

przede wszystkim nazistowskie Niemcy oraz sprzymierzone

znimi faszystowskie W∏ochy i militarystyczna Japonia, dà˝àce

do panowania nad Êwiatem. Stosujàc w tym celu wszelkie

dost´pne im Êrodki i metody, rzàdy tych paƒstw nie zawaha∏y

si´ przed narzucaniem swojej woli poprzez zbrojnà agresj´

imasowe ludobójstwo. Wojna przynios∏a wielu narodom nie

tylko utrat´ niepodleg∏ego bytu, ale równie˝ groêb´ zag∏ady

biologicznej. W obronie najszczytniejszych wartoÊci, wolnoÊci

i godnoÊci, walk´ wraz z Polskà podj´∏a szeroka koalicja

paƒstw demokratycznych, wÊród których g∏ównà rol´

odgrywa∏y poczàtkowo Francja i Wielka Brytania, a od grudnia

1941 r. Stany Zjednoczone.

Od czerwca 1941 r. kraje demokratyczne wspiera∏ równie˝

zaatakowany przez Niemcy Zwiàzek Sowiecki. Nale˝y jednak

pami´taç, ˝e do momentu agresji Niemiec paƒstwo to ÊciÊle

wspó∏dzia∏a∏o z III Rzeszà.

Wpierwszych latach drugiej wojny Êwiatowej wojska niemiec-

kie wielokrotnie odnosi∏y zwyci´stwa militarne. Dopiero latem

1943 r. w walkach na terenie Europy nastàpi∏ wyraêny prze∏om

iWehrmacht zosta∏ zepchni´ty do defensywy. Od tego momen-

tu inicjatywa strategiczna nale˝a∏a do si∏ alianckich. We wrze-

Êniu 1943 r. skapitulowa∏y W∏ochy, jednak dzia∏ania wojenne

w Europie dobieg∏y koƒca dopiero w maju 1945 r., kiedy osta-

tecznie z∏amano opór si∏ zbrojnych III Rzeszy.

7 maja 1945 r. w Reims, w kwaterze g∏ównej genera∏a Dwighta

Eisenhowera, przedstawiciele niemieckich si∏ zbrojnych: genera∏

Alfred Jodl i admira∏ Hans von Friedeburg, podpisali akt bezwarun-

kowej kapitulacji Niemiec. Dzia∏ania wojenne mia∏y zostaç zakoƒ-

czone 8 maja o godzinie 23.01 czasu Êrodkowoeuropejskiego.

Przy podpisywaniu dokumentu byli obecni przedstawiciele Wiel-

kiej Brytanii, Francji i Zwiàzku Sowieckiego. Jednak na ˝àdanie Sta-

lina ceremoni´ kapitulacji powtórzono, tym razem pod przewod-

nictwem sowieckiego marsza∏ka Georgija ˚ukowa, w nocy z 8 na 9

maja w Karlhorst na przedmieÊciu Berlina. Stron´ niemieckà repre-

zentowa∏ marsza∏ek Wilhelm Keitel. W momencie podpisywania

dokumentu w Moskwie dochodzi∏a ju˝ godzina 2 dnia 9 maja 1945 r.

Dlatego w Zwiàzku Sowieckim i podporzàdkowanych mu

krajach tzw. demokracji ludowej dzieƒ zwyci´stwa obchodzono

w∏aÊnie 9, a nie 8 maja.Warto podkreÊliç, ˝e choç 8 maja 1945 r.

zakoƒczy∏y si´ dzia∏ania wojenne w Europie, w Azji wojna trwa-

∏a dalej. Cesarska armia japoƒska stawia∏a zaciek∏y opór jesz-

cze przez kilka miesi´cy. Dopiero 2 wrzeÊnia 1945 r., po podpi-

saniu przez Japoni´ aktu kapitulacji, druga wojna Êwiatowa do-

bieg∏a koƒca.

Bilans strat, jakie przynios∏a druga wojna Êwiatowa, przera˝a

do dzisiaj. Dzia∏aniom wojennym towarzyszy∏y: masowy terror,

mordy i deportacje, przesiedlenia ca∏ych grup ludnoÊci. Ze

wzgl´du na niespotykanà liczb´ ofiar mo˝na tylko w przybli˝e-

niu obliczyç, ile istnieƒ ludzkich poch∏on´∏a wojna. Ocenia si´,

˝e zgin´∏o lub zosta∏o zamordowanych ponad 50 mln ludzi,

wtym 20 mln ˝o∏nierzy. 35 mln innych osób zosta∏o trwale oka-

leczonych lub rannych.

Szacowane straty ludzkie g∏ównych paƒstw alianckich, poza

Polskà, przedstawia∏y si´ nast´pujàco:

Zwiàzek Sowiecki: 20 mln (11,7% ludnoÊci)

Chiny: 2,2 mln (liczba ta obejmuje tylko pole-

g∏ych ˝o∏nierzy)

Jugos∏awia: 1,7 mln (11,03% ludnoÊci)

Wielka Brytania: 0,6 mln (1,27% ludnoÊci)

Francja: 0,5 mln (1,19% ludnoÊci)

Stany Zjednoczone: 0,3 mln (0,23% ludnoÊci)

pie pozostawa∏a aktywnym uczestnikiem tej koalicji. Wysi∏ek

zbrojny Polski zapoczàtkowany w czasie wojny obronnej 1939 r.

to równie˝ walka w konspiracji na okupowanych ziemiach

polskich oraz dzia∏ania regularnych jednostek Polskich

Si∏ Zbrojnych na Zachodzie i jednostek Wojska Polskiego

na froncie wschodnim.

We wrzeÊniu 1939 r. w obronie Ojczyzny stan´∏o 950 tysi´cy

polskich ˝o∏nierzy. Okupowanie Polski przez hitlerowskie Niemcy

i ZSRR nie oznacza∏o z∏o˝enia broni przez naród polski, który

natychmiast przystàpi∏ do odbudowy swoich si∏ zbrojnych

w postaci ruchu oporu w kraju oraz wojsk regularnych

na emigracji. Na podstawie umów sojuszniczych z Francjà

iWielkà Brytanià sformowano Polskie Si∏y Zbrojne na obczyê-

nie, rozlokowane w tych krajach oraz na Bliskim Wschodzie.

Po agresji Niemiec na ZSRR powsta∏a mo˝liwoÊç formowania

polskich oddzia∏ów tak˝e w tym kraju. Dowodzona przez ge-

nera∏a W∏adys∏awa Andersa, liczàca ok. 100 000 ludzi, Armia

Polska w ZSRR – w wyniku nieprzychylnej postawy i dzia∏aƒ

w∏adz sowieckich – zosta∏a ewakuowana na Bliski Wschód.

Po ujawnieniu zbrodni katyƒskiej ZSRR zerwa∏ stosunki

z rzàdem polskim i rozpoczà∏ formowanie polskich oddzia∏ów

uboku Armii Radzieckiej. Ich pierwszym dowódcà by∏ pu∏kow-

nik Zygmunt Berling. LiczebnoÊç regularnych jednostek Wojska

Polskiego odtwarzanych u boku aliantów stopniowo ros∏a

iwkoƒcowym okresie wojny w walkach na frontach zachodnim

iwschodnim bra∏o udzia∏ blisko 600 tysi´cy naszych ˝o∏nierzy.

Warto podkreÊliç, ˝e Polska by∏a jedynym okupowanym krajem

w Europie, w którym powsta∏y pe∏ne struktury paƒstwa

podziemnego, z w∏asnym aparatem w∏adzy, administracjà,

sàdownictwem, tajnym nauczaniem oraz w∏asnym wojskiem –

konspiracyjnà Armià Krajowà, która w szczytowym okresie

swojego rozwoju w 1944 r. liczy∏a 380 tysi´cy ˝o∏nierzy!

Nie sposób wymieniç wszystkich bitew stoczonych przez

˝o∏nierzy polskich. Wspomnijmy przyk∏adowo tylko kilka z nich:

Westerplatte, bitw´ nad Bzurà, Narwik, Tobruk, Monte Cassino,

Falaise, Arnhem, akcj´ „Burza”, Powstanie Warszawskie, Lenino,

Studzianki, Wa∏ Pomorski, Ko∏obrzeg, Budziszyn czy wspó∏-

udzia∏ w zdobyciu Berlina. Nale˝y pami´taç, ˝e w latach 1939-

1945 poleg∏o ponad 120 tysi´cy polskich ˝o∏nierzy. Wysi∏ek

zbrojny ca∏ego spo∏eczeƒstwa sprawi∏, ˝e polski wk∏ad w osta-

teczne zwyci´stwo w drugiej wojnie Êwiatowej nale˝y uznaç

za najwi´kszy po wielkich mocarstwach: Stanach Zjednoczonych,

Wielkiej Brytanii, Francji i Zwiàzku Sowieckim.

Przybli˝one straty ludzkie Niemiec, W∏och i Japonii przedsta-

wia∏y si´ nast´pujàco:

Niemcy:

9,7 mln (12,31% ludnoÊci)

Japonia:

1,5 mln (liczba ta obejmuje tylko pole-

g∏ych ˝o∏nierzy)

W∏ochy:

0,9 mln (2,06% ludnoÊci)

Wojna przynios∏a równie˝ olbrzymie straty materialne. Tylko

wkrajach europejskich zniszczeniu uleg∏y dobra materialne

oówczesnej wartoÊci 260-300 mld dolarów. Paƒstwa zaanga-

˝owane w konflikt Êwiatowy musia∏y przeznaczyç oko∏o 70%

dochodu narodowego na rozbudow´ i utrzymywanie ogrom-

nych si∏ zbrojnych. BezpoÊrednie wydatki na dzia∏ania wojenne

szacuje si´ na astronomicznà wówczas kwot´ 1,2 bln dolarów.

SpoÊród paƒstw uczestniczàcych w wojnie wyjàtkowo bolesne

straty ponios∏a Polska. W 1938 r. nasze paƒstwo liczy∏o 34,8 mln

ludnoÊci i zajmowa∏o obszar 388.566 km 2 , natomiast w 1945

roku, nie tylko w wyniku dzia∏aƒ wojennych, ale i w konsekwen-

cji narzuconych Polsce zmian terytorialnych, liczba ludnoÊci

spad∏a do 24 mln, a powierzchnia ca∏kowita do 312.677 km 2 .

Wed∏ug szacunkowych danych og∏oszonych w 1947 r. przez Biuro

Odszkodowaƒ Wojennych przy Prezydium Rady Ministrów,

w czasie wojny zgin´∏o ponad 6 mln obywateli Polski. Wymowa

tych liczb jest wstrzàsajàca, Êmierç ponios∏o oko∏o 20% miesz-

kaƒców Polski.

Polska by∏a pierwszym krajem, na który dokonano zbrojnej

agresji w II wojnie Êwiatowej. 1 wrzeÊnia 1939 r. naszà Ojczy-

zn´ zaatakowa∏y si∏y zbrojne III Rzeszy, a 17 wrzeÊnia 1939 r.

wojska Zwiàzku Sowieckiego. Dysponujàc ogromnà przewagà

si∏, agresorzy zdo∏ali z∏amaç opór Wojska Polskiego i zajàç nasz

kraj. Wed∏ug szacunkowych danych, ofiarà masowego terroru

i eksterminacji ze strony w∏adz niemieckich pad∏o przesz∏o

5 mln obywateli polskich. W wyniku represji ze strony w∏adz

sowieckich, w masowych rozstrzeliwaniach, w wi´zieniach

i∏agrach, w czasie deportacji utraci∏o ˝ycie co najmniej 500 tys.

polskich obywateli. Ponadto w nast´pstwie dzia∏aƒ wojennych

zgin´∏o oko∏o 600 tysi´cy ludzi. Wojna i okupacja sprawi∏y

ponadto, ˝e a˝ 800 tys. osób uleg∏o trwa∏emu inwalidztwu.

Mniej bolesne w wymiarze ogólnoludzkim, ale dotkliwe, wp∏y-

wajàce na codzienny byt milionów pozosta∏ych przy ˝yciu, by∏y

straty materialne. W wyniku dzia∏aƒ wojennych i planowej

polityki w∏adz okupacyjnych majàtek narodowy Polski uleg∏

zniszczeniu w 39%.

Polska odegra∏a znaczàcà rol´ polityczno-militarnà w czasie

drugiej wojny Êwiatowej. Jej walka w obronie niepodleg∏oÊci

we wrzeÊniu 1939 r. zapoczàtkowa∏a proces tworzenia szero-

kiej koalicji antyfaszystowskiej. Przez ca∏y okres walk w Euro-

Witold G∏´bowicz

Muzeum Wojska Polskiego

wWarszawie

Wszystkie monety emitowane przez NBP sà prawnym

Êrodkiem p∏atniczym w Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: