( klasy I – III gimn.) czas: 45 min.
Zapoznanie uczniów z nowym kierunkiem muzycznym XX wieku - impresjonizmem. Omówienie nowej stylistyki i wskazanie jej charakterystycznych elementów. Porównanie impresjonizmu występującego w sztuce plastycznej i muzycznej. Omówienie najważniejszych faktów z życia i twórczości Claude’a Debussy’ego oraz wskazanie elementów impresjonistycznych, występujących w jego utworach. Wysłuchanie utworu Morze. Wskazanie w dziele cech impresjonistycznych.
Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić pojęcie impresjonizmu muzycznego.
2. Wskazać pochodzenie słowa impresjonizm.
3. Wskazać cechy charakterystyczne dla impresjonizmu muzycznego.
4. Wskazać przedstawicieli, kompozytorów tworzących utwory w stylu impresjonistycznym.
5. Przedstawić podobieństwo występujące między impresjonizmem plastycznym a muzycznym.
6. Omówić życie i twórczość Claude’a Debussy’ego.
7. Na podstawie wysłuchanego utworu Morze Claude’a Debussy’ego, omówić stylistyczne cechy charakterystyczne dla impresjonizmu.
Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna.
1. Podręcznik - Ulrich Michels, Atlas muzyki, T. 2, Wyd. Prószyński i S-ka S.A., Warszawa 2003
2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
3. Nagranie utworu Morze Claude’a Debussy’ego.
4. Partytura utworu Morze.
5. Replika obrazu Impresja Moneta.
6. Karta pracy ucznia.
i. Sprawdzenie obecności.
ii. Sprawdzenie zadania domowego.
iii. Przypomnienie wiadomości z trzech ostatnich lekcji poprzez odpytanie dwóch uczniów. (10 min)
i. Metodą opisu, przedstawienie nowego kierunku stylistycznego nawiązującego zarówno do sztuk plastycznych, jak i muzycznych, czyli impresjonizmu. Wyjaśnienie pochodzenia pojęcia. Wskazanie przedstawicieli impresjonizmu muzycznego i plastycznego. Przedstawienie obrazu Impresja Moneta i wskazanie malarskich cech charakterystycznych dla tego dzieła.
· Notatka:
Impresjonizm – styl w muzyce współczesnej, niekiedy zaliczany do okresu późnego romantyzmu. Impresjonizm muzyczny, związany głównie z kulturą muzyczną Francji, lecz mający swe wpływy również w innych krajach, jest odbiciem założeń impresjonizmu sztuk malarskich. Zamierzeniem impresjonistów było oddanie ulotnych wrażeń powstających wskutek kontaktu człowieka z przyrodą oraz opisanie fenomenów natury za pomocą środków muzycznych. Były one osiągane głównie poprzez harmonię, zmienność dynamiczną oraz innowacyjną orkiestrację. Impresjonizm, podobnie jak ekspresjonizm, uświadomił kompozytorom ograniczoną przydatność tradycyjnej tonalności krępującej środki artystycznego wyrazu.
Do najwybitniejszych twórców impresjonistycznych należeli:
· Claude Debussy
· Maurice Ravel
· Manuel de Falla
ii. Metodą opisu, scharakteryzowanie postaci Claude’a Debussy’ego i wskazanie jego najwybitniejszych dzieł wykonanych w stylistyce impresjonistycznej.
Claude Debussy (urodzony 22 sierpnia 1862 roku w St-Germain-en-Laye, zmarł 25 marca 1918 roku w Paryżu) - wybitny francuski kompozytor, przedstawiciel impresjonizmu muzycznego. Debussy był "cudownym dzieckiem". Naukę w konserwatorium, w klasie fortepianu rozpoczął w wieku 11 lat. W tym czasie zainteresowała się nim Nadieżda Filaretowna von Meck, bogata mecenas sztuki, która umożliwiła młodemu Debussy'emu nie tylko wstęp do muzycznych salonów, lecz także zapoznała go z modnymi w tym czasie trendami muzyki rosyjskiej, głównie muzyki Musorgskiego i Borodina. Wsparcie finansowe pozwoliło mu także odbyć szereg podróży, między innymi do Bayreuth. Wizyta ta wzbudziła w nim niechęć do Wagnera i jego muzyki. W 1880 roku Debussy rozpoczął naukę kompozycji, i już w 1884 roku zdobył prestiżową nagrodę Prix de Rome, która pozwoliła mu przedłużyć studia muzyczne o kolejne dwa lata, spędzone w Rzymie. Już w czasie swych studiów Debussy rozpoczął pełną sukcesów karierę kompozytorską. Okazał się jednakowo sprawny w formach orkiestralnych - Prélude à l'après-midi d'un faune (Popołudnie fauna) i La Mer (Morze), miniaturach fortepianowych - preludia i etiudy, formach wokalnych wykorzystujących francuską poezję swej epoki, oraz w formach na małe zespoły instrumentalne - Sonata na flet, altówkę i harfę. Debussy był także eksperymentatorem wprowadzającym do swoich kompozycji nowości formalne lub dawno niestosowane techniki. Używał na przykład archaicznych skal antycznych i kościelnych oraz nowatorskiej skali całotonowej.
iii. Wysłuchanie dzieła Morze Claude’a Debussy’ego. Metodą pogadanki, wskazanie stylistycznych cech charakterystycznych dla twórczości tego kompozytora. Porównanie dzieła muzycznego Morze z obrazem Impresja Moneta. Dokonanie analizy muzycznej arcydzieła orkiestrowego.
Cechy stylistyczne muzyki Debussy’ego:
- gęsta faktura
- żywa kolorystyka
- wyraźny wpływ orientalnych kultur muzycznych
- zastosowaniem niekonwencjonalnych skal muzycznych i systemów tonacji.
(30 min)
i. Zapisanie notatki do zeszytu. Dokonanie analizy muzycznej utworu Morze.
· Notatka;
Morze jest arcydziełem orkiestrowym Debussy’ego. Dzieło składa się z trzech części, a każda z nich oddaje obraz morza w innym nastroju. Pierwsza część pt. Od świtu do południa na morzu oddaje obraz spokojnego morza. Muzyka rozwija się stopniowo z nadejściem dnia. Druga część pt. Gra fal jest ruchliwa. Szczególnie ważną rolę odgrywa w niej rytm. Trzecia część pt. Rozmowa wiatru z morzem wywołuje wzrost napięcia. (5 min)
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. Poetyckie impresje Claude’a Debussy’ego.
kandr