koszty.doc

Koszty – wyrażone wartościowo zużycie środków pracy (śr. trwałych, wn i pr), przedmiotów pracy (materiałów), usług obcych, samej pracy (w wysokości wynagrodzeń oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia (np. podatki i opłaty dotyczące normalnej działalności przedsiębiorstwa. Do kosztów nie zalicza się strat nadzywaczajnych.

Koszt – wydatek – każdy koszt był, jest lub będzie się wiązał z wydatkiem, natomiast nie każdy wydatek będzie się wiązał z kosztem.

Klasyfikacja

1.     według rodzajów kosztów:

·        amortyzacja,

·        zużycie materiałów i energii,

·        usługi obce,

·        podatki i opłaty,

·        wynagrodzenia,

·        ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,

·        pozostałe koszty rodzajowe.

2.     według rodzajów działalności:

·        koszty działalności produkcyjnej (wytwórczej),

·        koszty działalności usługowej,

·        koszty działalności handlowej,

3.     według struktury wewnętrznej kosztów:

·        koszty proste,

·        koszty złożone.

4.     według miejsc powstania kosztów:

·        koszty wydziałów podstawowych,

·        koszty wydziałów pomocniczych,

·        koszty zakupu,

·        koszty sprzedaży,

·        koszty zarządu,

5.     według związku kosztów z procesem produkcji:

·        koszty podstawowe,

·        koszty ogólne,

6.     według związku kosztów z przedmiotem odniesienia np. z produktami:

·        koszty bezpośrednie,

·        koszty pośrednie

7.     według okresu, którego dotyczą:

·        koszty okresu bieżącego,

·        koszty innych okresów (rozliczane w czasie),

8.     według reakcji kosztów na zmianę rozmiarów działalności:

·        koszty stałe,

·        koszty zmienne,

9.     według istotności przy podejmowaniu decyzji:

·        koszty istotne (decyzyjne),

·        koszty nieistotne (niedecyzyjne),

10. według możliwości kontroli;

·        koszty kontrolowane,

·        koszty niekontrolowane,

11. według działalności operacyjnej i finansowej:

·        koszty normalnej działalności operacyjnej (koszty działalności podstawowej, pomocniczej, ogólnego zarządu)

·        pozostałe koszty operacyjne,

·        koszty operacji finansowych,

12. związek kosztów z osiągniętymi przychodami:

·        koszty uzyskania przychodów,

·        koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów.

Rachunek kosztów – ogół czynności zmierzających do ustalenia wysokości nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej poniesionych w przedsięb. w określonym czasie i z określonym przeznaczeniem.

Etapy(rozwinięty):

1.     ewidencja kosztów według rodzajów,

2.     rozliczanie kosztów według rodzajów na miejsca powstania z uwzględnieniem rozliczeń międzyokresowych, kosztów zakupu i kosztów sprzedaży,

3.     przeniesienie rozliczeń międzyokresowych części kosztów przypadających na bieżący okres sprawozdawczy,

4.     rozliczanie innych kosztów, ustalenie kosztów produkcji i kosztów zarządu

5.     obliczanie kosztów jednostkowych

6.     sprawozdawczość z dziedziny kosztów.

Uproszczony wariant rachunku kosztów - ujęcie kosztów zwykłej działalności operacyjnej tylko na kontach kosztów rodzajowych, bez ich dalszego rozliczenia na inne układy kosztów i na produkty

Warianty ewidencji kosztów:

1.     ewidencja jedynie w układzie według rodzajów na kontach zespołu 4 „Koszty według rodzajów” – dostarcza ograniczoną ilość informacji o kosztach (znana jest tylko suma kosztów oraz ich struktura rodzajowa),

Może być stosowana w podmiotach:

·        prowadzących jednorodną działalność handlową, usługową, a nawet produkcyjną (ale o niewielkich rozmiarach),

·        o nie rozbudowanej strukturze organizacyjnej (gdy nie ma potrzeby kontroli kosztów według miejsc ich powstania),

2.     ewidencja jedynie w układzie według miejsc powstawania i produktów na kontach zespołu 5 „Koszty według typów działalności”

Konta zespołu „5” powinny być prowadzone gdy:

·        przedmiotem działalności danego podmiotu są różne jej typy: produkcja przemysłowa, budowlana, usługowa, handlowa,

·        dany typ działalności podmiotu wymaga ustalenia struktury kosztów dla potrzeb kalkulacji kosztów odmian wyrobów lub usług,

·        przy danym typie działalności nie występują problemy kalkulacji lecz na skutek rozbudowanej struktury organizacyjnej zachodzi potrzeba kontroli kosztów według miejsc ich powstania,

3.     grupowanie kosztów działalności w układzie według rodzajów na kontach zespołu „4”, a następnie ich rozliczanie na konta zespołu „5” według typów działalności. Ewidencja kosztów na kontach zespołu „4” stanowi punkt wyjścia do ich rozliczenia na konta zespołu „5”. Rozliczenia tego dokonuje się za pośrednictwem konta rozliczeniowego „Rozliczenie kosztów”. Suma poniesionych kosztów w danym okresie ujętych wstępnie na kontach kosztów według rodzajów jest rozliczana ze strony Ct konta „Rozliczenie kosztów” na odpowiednie konta kosztów według miejsc ich powstania i  nośników.

                                                         Koszty według

                            Koszty według                                  typów

Różne konta           rodzajów          Rozliczenie         działalności

                                Zespoł 4            kosztów                Zespół 5

                       1                                                    2

1)     ewidencja według rodzajów

2)     rozliczanie na miejsca powstania i nośniki

Kalkulacja kosztów – polega na obliczeniu ogólnej sumy oraz poszczególnych pozycji kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji

W zależności od czasu sporządzania kalkulacji rozróżnia się:

1.     kalkulację wstępną – przeprowadzaną przed rozpoczęciem produkcji:

·        kalkulacja ofertowa (oparta o wielkości szacunkowe),

·        kalkulacja planowana (oparta o planowane poziomy zużycia czynników produkcji),

·        kalkulacja normatywna (wykorzystująca techniczne uzasadnienie normy zużycia czynników produkcji)

2.     kalkulację wynikową, czyli kalkulację kosztu rzeczywistego w danym okresie sprawozdawczym w oparciu o dane zarejestrowane w ewidencji księgowej.

Metody kalkulacji:

1.     kalkulacja podziałowa – polega na ustaleniu kosztu jednostkowego przy masowej produkcji jednego rodzaju wyrobów (kalkulacja podziałowa prosta) lub przy produkcji asortymentu podobnych wyrobów (kalkulacja podziałowa ze współczynnikami) w sposób ciągły i w dużych ilościach,

2.     kalkulacja doliczeniowa – stosuje się przy produkcji seryjnej i jednostkowej wielu różnych asortymentów produktów, której odmiany zależą od zdefiniowania zakresu nośników kosztów:

·        asortymentowa, gdy nośnikiem kosztów jest asortyment lub grupa asortymentowa produktów wytworzonych w danym okresie sprawozdawczym (miesiącu),

·        zleceniowa, gdy nośnikiem kosztów jest wyrób lub ich grupa objęta jednym zleceniem produkcyjnym (koszt jednostkowy ustala się po zakończeni zlecenia)

Kalkulacja doliczeniowa polega na tym, że koszty bezpośrednie ustala się z dokumentów źródłowych wprost dla danego nośnika, a koszty pośrednie dolicza się do nich za pomocą odpowiednich kluczy doliczeniowych.

Rachunek kosztów działań ABC – kosztów działań (kalkulacja ABC) służy do dokładnego ustalenia wielkości kosztów pośrednich przypada­jących na dany produkt. Zgodnie z koncepcją ABC koszty pośrednie rozli­cza się na produkty w przekroju działań i procesów generujących te koszty, a nie w przekroju podmiotów produkcyjnych (np. wydziałów). Zgodnie z nią koszty po­średnie są rozliczane na produkty za pomocą wielu różnych podstaw rozli­czeń (cost drivers). Niektóre z nich mogą być proporcjonalne do wielkości produkcji, inne zaś nie muszą pozostawać w bezpośrednim związku przyczy­nowo-skutkowym z ilością wytworzonych produktów. Podstawy rozliczenia kosztów służą do rozdzielania kosztów pośrednich na produkty, spowodo­wanych różnymi wewnętrznymi działaniami lub procesami (activities), nie­zbędnymi do wytworzenia i sprzedaży określonych produktów znajdujących się w programie produkcyjnym przedsiębiorstwa. Podstawy te służą jedno­cześnie do pomiaru rozmiarów określonych działań. Powinny one być proporcjonalne do kosztów generowanych przez określone działania, których koszty podlegają rozliczeniu. W praktyce można zdefiniować dużą liczbę procesów gospodarczych prowadzących do powstania produktu na "wyjściu", poczynając od działań ogólnych, a kończąc na działaniach w mikroskali. Kalkulacja typu ABC, określana jako kalkulacja oparta na działaniach lub elementarnych procesach, jest przeciwstawną metodą w stosunku do tra­dycyjnych systemów kalkulacji kosztów.

Etapy rachunku kosztów działań:

Podobnie jak przy stosowaniu tradycyjnych metod, rachunek kosztów w systemie ABC przebiega dwuetapowo. Pierwszy etap rozpoczyna się od zdefiniowania zasobów przedsiębior­stwa (resources). Natomiast drugi etap polega na wycenie konkretnych obiektów kosztowych.

Założenia rachunku kosztów działań:

Koncepcja ABC opiera się na czterech założeniach:

·         Koszty wyrażają wydatki ponoszone na pozyskiwanie rozmaitych zasobów niezbędnych do działania przedsiębiorstwa,

·         Różne działania prowadzą do zużycia tych zasobów,

·         Określona liczba działań jest wyrażona za pomocą odpowiedniej jednost­ki miary tego działania,

·         Koszty są najpierw pogrupowane w przekroju działań, a następnie rozli­czane na poszczególne produkty według jednostkowych kosztów przypa­dających na każdą jednostkę miary działania.

Fazy rachunku kosztów działań:

Koncepcji ABC podporządkowana jest, zatem struktura systemu rachun­ku kosztów, którą tworzą następujące fazy:

1. identyfikacja istotnych działań, (activities) występujących w podmiocie gospodarczym,
2. określenie jednostki pomiaru wolumenu każdego działania (cost driver),
3. ustalenie kosztów każdego wyodrębnionego działania (cost pool),
4. rozliczenie kosztów pośrednich poszczególnych działań na rodzaje wytwa­rzanych produktów,
5. ustalenie kosztów jednostkowych produktów,
6. rozliczenie kosztów pośrednich (pogrupowa­nych w obszarach aktywności) pomiędzy produkty pracy. W tym celu nale­ży ogół obszarów aktywności podzielić na dwie grupy, które obejmują:

·         koszty pośrednie podwyższające wartość produktów pracy, reprezentują­ce rzeczywiste zużycie czynników produkcji (value-added activity),

·         koszty pośrednie nie zwiększające wartości, będące kosztami utrzymania zdolności produkcyjnych w gotowości do działań (non value-added activi­ty)

W systemie ABC są wyraźnie odróżniane zasoby nabyte od zasobów zu­żytych w procesie gospodarczym. System ABC mierzy zmiany w poziomie zużycia zasobów. Koszty w ostatecznym efekcie są ponoszone na wytwarza­ne produkty. Nie produkty bezpośrednio, lecz działania są przyczyną ich po­wstawania.

Rachunek kosztów docelowych (target costing) - definiuje się jako "pakiet metod zarządzania i instrumentów wspomagających formułowanie i realizację celów dotyczących kosztów w fazie koncepcyjno-rozwojowej nowego produktu, dla ustalenia podstawy odniesienia dla kontroli kosztów w fazie realizacji i dla zapewnienia realizacji celów dotyczących zysków w całym cyklu życia produktu" Jest metodą rachunkową i odnosi się do ustalenia kosztów docelowych, które są funkcją oczekiwań klienta oraz technicznych parametrów procesu projektowania produktu. Postrzegany jest jako instrument strategicznego zarządzania kosztami.
Jest wykorzystywany do sterowania kosztami i dotyczy głównie fazy planowania i projektowania wyrobów wprowadzanych do produkcji, jak również może być stosowany do unowocześniania produktów. Punktem startowym jest cena sprzedaży możliwa do osiągnięcia i zawierająca pożądaną marżę zysku. Celem rachunku kosztów docelowych jest ustalenie, poprzez stopniową redukcję, kwoty kosztów po jakich musi być wytworzony produkt. Czyli dąży on do ustalenia kosztów, jakie należy ponieść, aby udostępnić produkt zaspokajający potrzeby klientów. ...