Budowa komórki
Prokariota
Eukariota
Otoczka
zew. element strukturalny osłaniający komórkę przed nadmierną utratą wody i szkodliwym wpływem czynników środowiska.
-
Ściana komórkowa
Martwa substancja wydzielona przez komórkę; ochrania kom. przed niekorzystnymi warunkami zew.; posiada liczne pory (umożliwiają przenikanie do wnętrza kom. związków wielkocząstecz.) Budowa: kwas muraminowy i glukozamina, peptydy, białka, polisacharydy.
Zbudowana z celulozy (u grzybów jeszcze chityna). Nie mają jej zwierzęta.
Błona kom. (cytoplazmatyczna)
Połączenia białkowo- lipidowe. Główny mechanizm wymiany składników chem. między środowiskiem a wnętrzem kom.
Zbudowana z białek i lipidów, żywa część kom.
Cytoplazma
Żywa część kom. wypełniająca jej wnętrze; w niej zawieszone organelle kom.; substancja koloidalna i półprzepuszczalna; skład: woda, węglowodany, białka, tłuszcze, sole min., wit., subst. wzrostowe.
Wypełnia wnętrze; cała pozajądrowa część;
Retikulum endoplazmatyczne
Szereg błon à sieć kanałów penetrujące wnętrze cytoplazmy; wchodzi w kontakt z błonami plazmatycznymi (zbudowane z białek i lipidów +enzymy) wszystkich organelli
Wakuole (wodniczki)
Utrzymują jędrność komórki, gromadzą substancje zapasowe, wydzieliny.
Rybosomy
Organelle zbudowane z kwasu RNA i białek; tu zachodzi synteza białek.
Ziarnistości z białek i RNA; f. synteza białek!
Układ Golgiego
f. wydzielnicze.
Mitochondria
Ziarnistości; w nich RNA, enzymy łańcucha oddechowego, elektrolity organiczne; f.: przemiana materii à procesy oddechowe, transformacja energii (powstają związki wysokoenergetyczne)
Plastydy
Chloroplasty (u roślin).
Mezozomy
Centra energetyczne i rola w podziale komórki
Ciałka chromatoforowe
Zawierają bakteriochlorofil, karotenoidy, białka, lipisy.
Jądro komórkowe
NUKLEOID – długa spirala DNA, zwinięta i splątana w kulisty twór. Nic kwasu DNA zawiera pełną info. gen. kom. i leży swobodnie w cytoplazmie; nie jest ochraniany przez osłonkę jądra.
Kulisty twór otoczony dwuwarstwową błoną jądrową; zawiera jąderko (w nim RNA) i siateczkę nici chromatynowych (w czasie podziału wyodrębnić można chromosomy – ciałka zbudowane z białek i DNA warunkują cechy genetyczne;
Rzęski
Delikatne, długie nitki (zwinięte) zbudowane z białek, ułatwiają poruszanie
Długie plazmatyczne nici na pow. kom. umożliwiają jej ruch.
Przetrwalniki
Endospory – powstają wew. kom. odporne na działanie szkodliwych warunków; tworzą się w centrum lub biegunie kom.; w tym miejscy kom. jest zwykle napęczniała
Fimbrie
Wypustki cytoplazmatyczne
Chromoplasty
Zawierają barwniki
Podział bakterii ze względu na kształt komórki
Kuliste:
Spiralne
Cylindryczne
Dwoinki – dwie koliste komórki leżące obok siebie
Przecinkowce
pałeczki
Paciorkowce (Streptococcus) – formy kuliste ułożone w łańcuszki
Śrobowce
Laseczki
Czworniaki – cztery kuliste kom. leżące obok siebie
Krętki
łańcuszki
Gronkowce (Staphylococcus) - formy kuliste u łożone bezładnie
Formy pałeczkowate ułożone obok siebie
Ze względu na budowę ściany komórkowej można bakterie odróżnić na podstawie barwienia. Kiedy zalejemy bakterię barwnikiem zabarwia się a kiedy wypłuczemy alkoholem u jednych barwnik pozostaje u innych się wypłukuje.
Bakterie G-
Bakterie G+
Barwnik daje się wypłukać; kolor fioletowy odbarwia pod wpływem alkoholu i znowu zabarwia za pomocą różowego
Barwnik nie daje się wypłukać - fiolet
Otoczka może występować ale nie musi, występuje u charakterystycznej bakterii K. pneumoniae
Otoczka – charakter. u b. chorobotwórczych, zbudowana z polisacharydów i białek, np. B.anthracis, S.pneumoniae
Ściana kom. zbudowana z większej ilości warstw – mają przestrzeń dwubłonową: błona zew. – białka OMP, lipoproteidy LP, lipopolisacharydy, peptydoglikan – stanowi rusztowanie b., jeśli zostanie zniszczony to kom. pęka! Budowa pg.: NAG (N-acetyloglukozamina), NAM (kwas N-muraminowy). NAG-NAM-NAG-NAM a pomiędzy nimi pentapeptyd àmiejsce działania antyb.
Ściana kom.: podstawowy skł. Peptydoglikan, zawiera również: kwasy tejchojowe (duże ilości fosforu w nich, brak tego pierwiastka nie pozwala na syntezę tych związków. Wytwarzane są wtedy kwasy tejchuronowe, złożone z utlenionych form cukrów. Niektóre gatunki bakterii nie potrafią wytwarzać obu rodzajów kwasów: produkowane są wtedy albo kwasy tejchojowe, albo tejchuronowe. Kwasy tejchojowe i tejchuronowe przechodzą w poprzek ściany komórkowej - są "wplecione" w murenę. Nie występuje pentapeptyd!
tully_15