BADANIE W DZIAŁANIU:
Koncepcję badań w działaniu stworzył K. Lewin nazywając badanie cykliczną spiralą. Idea jest ta wywodzi się z tzw. Koła hermeneutycznego, gdzie każdy cykl spirali zawiera kolejne fazy:
1. Pojawienie się / dostrzeżenie problemu
2. Rozpoznanie go (zebranie informacji)
3. Stworzenie głównego planu działania
4. Wprowadzenie planu w życie
5. Ewaluacja
6. Ewentualne stworzenie planu naprawy
•Badanie w działaniu polega na diagnozie sytuacji społecznej, w której znajduje się badacz oraz na próbie zmiany, ulepszenia danej sytuacji w trakcie trwania badania.
•Istotny jest fakt, że badacz jest aktywnym uczestnikiem, który dostrzega możliwości poprawy sytuacji na lepsze, właśnie przy jego udziale. Nie uczestniczy tylko w danej sytuacji, ale próbuje ją przekształcić.
•Badanie w działaniu charakteryzuje się tym, że badana sytuacja ma znaczenie dla badacza. Jego zadaniem nie jest tylko opisanie i rejestracja zjawiska, ale wyraźnie wywołanie zmian. Efektem tego staje się refleksja nad własnym działaniem i jego skutkami.
•Ten rodzaj badań ma za zadanie lepsze zrozumienie praktyki poprzez działanie, a nie potwierdzenie teorii praktyką (badania ilościowe)
•Przedmiotem tych badań są zależności między zjawiskiem a obserwowanymi zmianami, zachodzącymi w toku zamierzonej aktywności badacza. Daje to satysfakcję badaczowi, że działania pozostawiają zmiany w danym środowisku zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu.
•Porównując badanie w działaniu i obserwację uczestniczącą można zauważyć, że badanie w działaniu poza aktywnym uczestnictwem w danej sytuacji, ma wpływ na kształtowanie tej sytuacji. Widoczny jest tutaj podwójny cel poznawczy: w trakcie badania uczy się zarówno badacz jak i badany.
• Według S. Kemnisa w spirali autorefleksyjnego cyklu najistotniejszymi, powtarzającymi się sekwencjami kolejnych kroków w badaniu są fazy:
-planowania zmian
- wprowadzenie zmian
- faza refleksji nad obserwowanymi zjawiskami
- powtórnego planowania
•Fazy te są usystematyzowaniem przebiegu badania w działaniu, jednak w rzeczywistości proces ten jest dość płynny i każdy etap badania nie jest pozbawiony refleksji badacza.
•Cechy badania w działaniu:
- jest to proces społeczny, dotyczy relacji międzyludzkich albo działań jednostkowych
- aktywne uczestnictwo badacza
- udoskonalenie relacji z ludźmi, co pozwala wytworzyć nowe jakości w praktyce
- jest to badanie krytyczne ponieważ pozwala badaczowi spojrzeć na siebie i dostrzec swoje ograniczenia
- jest to badanie refleksyjne, ponieważ zmusza do rozważań, ciągłych zmian i ulepszeń.
OBSERWACJA UCZSTNICZĄCA:
• badanie społeczności z pozycji jej uczestnika
•stopień aktywności badacza zależny jest od specyfiki zjawiska i miejsca gdzie prowadzone są badania
• Trzy stopnie aktywności:
1. Pełnoprawny uczestnik -> badanie przez wspólne doświadczenie
-przeżywa emocje
- zapiski robi po zakończeniu obserwacji
- obserwator nawiązuje bezpośrednią osobistą relację z badanymi
- konsultuje z nimi swoje spostrzeżenia
2. Uczestnik jako obserwator
- badacz i obserwowani świadomi są swojej roli
- badacz wchodzi do środowiska jako osoba z zewnątrz
3. Obserwator jako uczestnik
- badacz jest obcym uczestnikiem
- zaznacza swą rolę, jest bardziej obserwatorem niż uczestnikiem
- rzadko wchodzi w interakcji z członkami grupy
-> W badaniu ilościowym : badacz nie wchodzi w interakcji z obiektem, uczestniczy w zjawisku wyłącznie poprzez swoja obecność
• Obserwujący nie dzieli badanej rzeczywistości na siebie i świat zewnętrzny
•świadomie sytuuje się wewnątrz zjawiska
•swoją obecnością wpływa na sytuację, w której się znajduje
•stopnie aktywności mogą być traktowane jako etapy wchodzenia w grupę w obserwacji uczestniczącej
• Im pełniejsze zaangażowanie tym:
- wnikliwsza obserwacja chwytająca jego istotę
- lepsze rozumienie poznawanego wycinka rzeczywistości
- mniejszy obiektywizm
- rosnąca rola emocji
- bardziej wybiórcze spostrzeganie
• obserwacja uczestnicząca ze względu na identyfikację z obserwowanymi nie zakłada tworzenie szczegółowego kwestionariusza obserwacji
•społeczna interakcja badacza, interpretacja zjawiska
•rozumienie i wyjaśnianie odbywa się w trakcie obserwacji
• Na co zwracać uwagę (wg S. Lamnek’a)
- jak zachowują się uczestnicy w określonej stuacji
- wzajemne wpływy jakie wywierają na siebie
- częstotliwość społecznych interakcji
- relacje współuczestników na błędne działania jednostki
- różnice pomiędzy słowem a czynem
• opis zjawiska bezpośrednio po zakończonej obserwacji
•obserwacja uczestnicząca ma ograniczenie przestrzenne i czasowe
• możliwość dokonywania zmian -> otwartość obserwacji
•Trudność w obserwacji uczestniczącej:
1. Zdobycie zaufania badanych, okazywanie i życzliwości
2. Dorosły w świecie dziecka- obcy w świecie dorosłego – równy
3. Wyjaśnienie braku zainteresowania osobami, które nie są objęte obserwacją
4. Świadomość badanych, że nie próbuje się ich oceniać i porównywać ze wzorcami
5. Badacz musi być dyskretny. Tajność notatek
6. Unikanie chodzenia z ołówkiem i notatnikiem, jeśli nie chce się podkreślać roli obserwatora
7. Badacz pozostaje neutralny wobec konfliktu
8. Okazywanie pozytywnych emocji badanym, próba ich zrozumienia, postawa empatii.
klejarka