zzsk.pdf
(
173 KB
)
Pobierz
Microsoft Word - reumatologia3.doc
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
ZESZTYWNIAJ
ġ
CE ZAPALENIE STAWÓW KR
Ħ
GOSŁUPA -
ZZSK
Zesztywniaj
Ģ
ce zapalenie stawów kr
ħ
gosłupa (choroba Betchereda, spondyloartritis
dycylopoetica) jest procesem zapalnym, przewlekłym, post
ħ
puj
Ģ
cym z okresami zaostrze
ı
i
długotrwałych remisji, rozpoczyna si
ħ
na ogół zmianami stawów krzy
Ň
owo – biodrowych,
nast
ħ
pnie obejmuje drobne stawy kr
ħ
gosłupa, pier
Ļ
cienie włókniste, wi
ħ
zadła kr
ħ
gosłupa
prowadz
Ģ
c do ograniczenia ruchomo
Ļ
ci a nast
ħ
pnie do całkowitego ich zesztywnienia.
Choroba wyst
ħ
puje 9 razy cz
ħĻ
ciej u m
ħŇ
czyzn ni
Ň
u kobiet. Choroba najcz
ħĻ
ciej rozpoczyna
si
ħ
mi
ħ
dzy 20 – 30 rokiem
Ň
ycia.
Etiologia
Etiologia choroby jest nieznana. Uwa
Ň
a si
ħ
,
Ň
e jest predysponowana genetycznie.
Jednocze
Ļ
nie nale
Ň
y doda
ę
,
Ň
e jest brany tak
Ň
e pod uwag
ħ
czynnik infekcyjny zwłaszcza tych,
które przebiegaj
Ģ
z zaka
Ň
eniem dróg moczowych.
Patogeneza
Patogeneza choroby jak do tej pory nie jest wyja
Ļ
niona. Wiadomo,
Ň
e proces zapalny dotyczy
pocz
Ģ
tkowo przyczepów
Ļ
ci
ħ
gnistych gdzie powstaje ziarnina. W miejscach zmienionych
chorobowo szybko dochodzi do odkładania si
ħ
soli wapnia, nast
ħ
pnie do kostnienia.
Kostnienie pier
Ļ
cieni włóknistych, stawów mi
ħ
dzykr
ħ
gowych i wi
ħ
zadeł kr
ħ
gosłupa prowadzi
do jego zesztywnienia. Tworz
Ģ
si
ħ
mostki kostne ł
Ģ
cz
Ģ
ce ze sob
Ģ
s
Ģ
siednie kr
ħ
gi zw.
sydesmofitami pocz
Ģ
tkowo w odcinku l
ħ
d
Ņ
wiowym a potem stopniowo obejmuj
Ģ
kr
ħ
gosłup
piersiowy. Kr
ħ
gosłup przybiera wygl
Ģ
d kija bambusowego. W trzonach kr
ħ
gów powstaje
zanik kostny, niekiedy znaczny. Stan zapalny toczy si
ħ
tak
Ň
e w stawach biodrowych, w
samych ko
Ļ
ciach, w okostnej, w
Ļ
ci
ħ
gnach w miejscu ich przyczepu do ko
Ļ
ci (gł. w
Achillesie), w tkankach okołostawowych. Zesztywnienie stawów skroniowo –
Ň
uchwowych
utrudnia a nawet uniemo
Ň
liwia przyjmowanie pokarmów. Wyst
ħ
puj
Ģ
równie
Ň
zmiany w
mi
ħĻ
niach, których bóle powoduj
Ģ
odruchowy, obronny skurcz, który z czasem utrwala si
ħ
.
Pojawiaj
Ģ
si
ħ
zaniki mi
ħĻ
ni głównie przykr
ħ
gosłupowych i obr
ħ
czy ko
ı
czyn górnych.
Charakterystyczna jest tzw. sylwetka narciarza, któr
Ģ
chory przyjmuje dla równowagi.
- -
1
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Objawy
Pocz
Ģ
tek choroby jest niezauwa
Ň
alny.
Wczesne objawy choroby to:
•
T
ħ
py, gł
ħ
boki ból w okolicy l
ħ
d
Ņ
wiowej promieniuj
Ģ
cy do po
Ļ
ladków
•
Nasilanie bólów w nocy i nad ranem
•
Bóle obustronne i nasilaj
Ģ
ce si
ħ
w spoczynku
•
Sztywno
Ļę
kr
ħ
gosłupa nad ranem.
Wczesne objawy choroby towarzysz
Ģ
ce to:
•
Uczucie osłabienia
•
Stany podgor
Ģ
czkowe
•
Spadek masy ciała
•
Brak apetytu
•
M
ħ
czliwo
Ļę
W miar
ħ
rozwoju choroby doł
Ģ
czaj
Ģ
si
ħ
objawy:
•
Bóle kr
ħ
gosłupa i klatki piersiowej
•
Nasilanie bólu klatki piersiowej podczas oddychania, ból promieniuje od kr
ħ
gosłupa
wzdłu
Ň
Ň
eber
•
Zmiana toru oddechowego na brzuszny
•
Ograniczenie a potem unieruchomienie odcinka szyjnego kr
ħ
gosłupa
•
Zaj
ħ
cie stawów obwodowych w formie ostrego zapalenia pojedynczego stawu,
najcz
ħĻ
ciej biodrowego, kolanowego, skokowego
•
Ból i obrz
ħ
k okolicy stawów mostkowo – obojczykowych
•
Bóle pi
ħ
t.
W czasie zaostrze
ı
choroby pojawiaj
Ģ
si
ħ
zmiany ogólne.
W badaniu przedmiotowym stwierdza si
ħ
:
•
Zniesienie lordozy l
ħ
d
Ņ
wiowej
•
Pogł
ħ
bienie kifozy piersiowej
•
Bolesno
Ļę
w stawach krzy
Ň
owo biodrowych
•
Przesuni
ħ
cie łopatek i barków do przodu
•
Pogł
ħ
bienie lordozy szyjnej
•
Głowa przesuni
ħ
ta do przodu w skłonie w tył
•
Zaw
ħŇ
enie kr
ħ
gu widzenia na skutek ograniczenia ruchomo
Ļ
ci kr
ħ
gosłupa, chory
obraca si
ħ
całym ciałem
•
Klatka piersiowa spłaszczona
•
Tendencja do usztywnienia w pozycji skłonu w przód.
W badaniu laboratoryjnym stwierdza si
ħ
:
•
Obecno
Ļę
antygenu HLA – B 27
•
Wzrost OB.
•
Niedokrwisto
Ļę
•
Przesuni
ħ
cia w strukturach białkowych.
W badaniu RTG s
Ģ
widoczne charakterystyczne zmiany zarostowe w stawach krzy
Ň
owo –
biodrowych, w kr
ħ
gosłupie, w przyczepach
Ļ
ci
ħ
gien do miednicy i ko
Ļ
ci pi
ħ
towej. Zmiany w
- -
2
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
stawach krzy
Ň
owo – biodrowych s
Ģ
wczesne i symetryczne, szpara stawowa nierówna, zatarta
az do jej całkowitego zaro
Ļ
ni
ħ
cia. W kr
ħ
gosłupie widoczne sydesmofity i charakterystyczny
kij bambusowy.
U chorych na ZZSK s
Ģ
tak
Ň
e zmiany w narz
Ģ
dach wewn
ħ
trznych i w oku. Najcz
ħĻ
ciej s
Ģ
to
zaburzenia wentylacji płuc, cz
ħ
sto zapadaj
Ģ
na kamic
ħ
nerkow
Ģ
, cz
ħ
ste zapalenia t
ħ
czówki.
Postaci ZZSK
•
Klasyczna – zaj
ħ
cie stawów biodrowo – krzy
Ň
owych i kr
ħ
gosłupa
•
Zaj
ħ
te s
Ģ
stawy krzy
Ň
owo – biodrowe, stawy kr
ħ
gosłupa oraz stawy barkowe i
biodrowe
•
Zaj
ħ
te s
Ģ
stawy biodrowo – krzy
Ň
owe, stawy kr
ħ
gosłupa, stawy łokciowe, stawy
kolanowe, stawy nadgarstkowe i stawy skokowe
•
Skandynawska – obj
ħ
te s
Ģ
stawy biodrowo – krzy
Ň
owe, stawy biodrowe, stawy
kr
ħ
gosłupa, du
Ň
e stawy przykr
ħ
gosłupowe i drobne stawy r
Ģ
k i stóp.
Rzymskie kryteria diagnostyczne:
1.
ból i sztywno
Ļę
w obr
ħ
bie klatki piersiowej
2.
ograniczenie ruchomo
Ļ
ci odcinka l
ħ
d
Ņ
wiowego kr
ħ
gosłupa
3.
ból i sztywno
Ļę
okolicy l
ħ
d
Ņ
wiowej utrzymuj
Ģ
ca si
ħ
trwale powy
Ň
ej 3 miesi
ħ
cy
4.
ograniczenie ruchomo
Ļ
ci klatki piersiowej
5.
fakt przebycia w przeszło
Ļ
ci lub wyst
Ģ
pienie obecnie z objawów zapalenia t
ħ
czówki lub
jego nast
ħ
pstw
6.
objawy RTG obustronnych zmian stawów krzy
Ň
owo – biodrowych charakterystyczne dla
ZZSK
Nowojorskie kryteria diagnostyczne:
•
kryteria kliniczne:
1.
ograniczenie ruchomo
Ļ
ci odcinka l
ħ
d
Ņ
wiowego w 4 kierunkach
2.
wywiady dotycz
Ģ
ce bólu odcinka piersiowo – l
ħ
d
Ņ
wiowego, b
Ģ
d
Ņ
l
ħ
d
Ņ
wiowego
kr
ħ
gosłupa
3.
ograniczenie ruchomo
Ļ
ci oddechowej klatki piersiowej co najmniej do 2,5 cm
mierzone na poziomie 4 przestrzeni mi
ħ
dzy
Ň
ebrowej
kryteria radiologiczne zmian stawów krzy
Ň
owo – biodrowych:
0. bez zmian
1.
podejrzenie obecno
Ļ
ci zmian
2.
zmiany minimalne
3.
zmiany zaawansowane
4.
całkowite zesztywnienie
Pewne rozpoznanie stawiamy gdy:
•
gdy jest 3 lub 4 kryterium radiologiczne i jedno kliniczne
•
2 kryterium RTG i 1 kliniczne
•
2 kryterium RTG i 2 i 3 kliniczne
Prwdopodobne ZZSK jest gdy jest 3 lub 4 okres zmian RTG bez
Ň
adnego klinicznego.
Kryteria z Warszawskiego Instytutu Reumatologicznego wg Sadowskiej–Wróblewskiej:
1.
•
obustronne zmiany radiologiczne w stawach krzy
Ň
owych polegaj
Ģ
ce na obecno
Ļ
ci
nad
Ň
erek, nierównomiernej szeroko
Ļ
ci szpar z lub bez towzrysz
Ģ
cych odczynów
sklerotycznych w cz
ħĻ
ciach przystawowych
2.
obecno
Ļę
minimum 1 sydesmofitu
3.
ograniczenie ruchomo
Ļ
ci odcinka l
ħ
d
Ņ
wiowego poni
Ň
ej 3 cm
- -
3
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
ograniczenie rozszerzalno
Ļ
ci oddechowej klatki piersiowej poni
Ň
ej 2,5 cm
Rozpoznanie jest pewne, gdy spełnione jest kryterium 1 i jedno z pozostałych.
Przebieg choroby
Przebieg z okresami zaostrze
ı
i remisji. Mog
Ģ
by
ę
jednocze
Ļ
nie zaj
ħ
te ró
Ň
ne odcinki
kr
ħ
gosłupa. Nie mo
Ň
na przewidzie
ę
przebiegu choroby. Ró
Ň
ny jest post
ħ
p choroby. U kobiet
łagodniejszy przebieg. Ci
ĢŇ
a i poród nie maj
Ģ
wpływu na chorob
ħ
. Główn
Ģ
przyczyn
Ģ
inwalidztwa jest zesztywnienie stawów biodrowych, zaburzenia wentylacji płuc, obni
Ň
enie
ostro
Ļ
ci wzroku oraz wyj
Ģ
tkowo uszkodzenia rdzenia kr
ħ
gowego jako nast
ħ
pstwo
podwichni
ħ
cia lub zwichni
ħ
cia w stawie szczytowo – obrotowym.
Leczenie
Jest to leczenie kompleksowe obejmuj
Ģ
ce:
•
farmakologi
ħ
, przeciwbólow
Ģ
i przeciwzapaln
Ģ
•
fizykoterapi
ħ
, przeciwbólow
Ģ
i przeciwzapaln
Ģ
: ciepło,
Ļ
wiatłolecznictwo,
elektryzacj
ħ
(pr
Ģ
dy diadynamiczne i jontoforeza), balneologi
ħ
(gor
Ģ
ce zawijania
borowin
Ģ
, k
Ģ
piele siarczkowo – siarkowodorowe, k
Ģ
piele solankowe, k
Ģ
piele
radonowe. Wszystkie k
Ģ
piele musz
Ģ
mie
ę
temperature powy
Ň
ej 36
0
C za wyj
Ģ
tkiem
radonowej), w pierwszym okresie choroby du
Ň
e opó
Ņ
nienie w postepie daj
Ģ
ultrad
Ņ
wi
ħ
ki na stawy biodrowo – krzy
Ň
owe, ła
Ņ
nia parowa, gor
Ģ
ce k
Ģ
piele, parafina
na kr
ħ
gosłup, masa
Ň
r
ħ
czny i podwodny
•
operacyjne – korekta wtórnych zniekształce
ı
•
kinezyterapia: przeciwbólowa, rozlu
Ņ
niaj
Ģ
ca, odci
ĢŇ
aj
Ģ
ca
•
psychoterapia: u chorych cz
ħ
sto pojawia si
ħ
nerwica neurasteniczna, czasem depresja
co uzasadnia wprowadzenie psychoterapii ju
Ň
we wczesnym etapie ZZSK.
Cele kinezyterapii:
•
maksymalne opó
Ņ
nienie procesu zesztywnienia z ukierunkowaniem sztywnienia w
pozycji wyprostnej
•
zachowanie zdolno
Ļ
ci wentylacyjnych dla zapewnienia wydolno
Ļ
ci kr
ĢŇ
eniowo –
oddechowej
•
zachowanie samoobsługi i lokomocji
zapobieganie deformacjom, przykurczom i ich likwidacja
Stosuje si
ħ
:
•
- -
4.
4
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
gimnastyk
ħ
porann
Ģ
•
wła
Ļ
ciwe
ę
wiczenia lecznicze
•
ę
wiczenia w basenach
•
pływanie, głównie klasykiem na grzbiecie
•
gry sportowe
•
spacery na trasach o ró
Ň
nej długo
Ļ
ci i ró
Ň
nych k
Ģ
tach nachylenia.
Chorzy wymagaj
Ģ
zaopatrzenia ortopedycznego z chwil
Ģ
pojawienia si
ħ
zmian zapalnych i
zesztywnienia jednego lub obu stawów biodrowych. Dla odci
ĢŇ
enia stosuje si
ħ
:
•
chodzenie przy balkoniku
•
kule pachowe
kule łokciowe
•
laski.
Niektórzy zalecaj
Ģ
noszenie gorsetów ortopedycznych do czasu wyga
Ļ
ni
ħ
cia choroby lub do
zako
ı
czenia sztywnienia kr
ħ
gosłupa, zdejmuj
Ģ
c go kilkakrotnie w ci
Ģ
gu dnia do
ę
wicze
ı
.
Chory nosiłby taki gorset nawet kilkadziesi
Ģ
t lat co w praktyce si
ħ
nie zdarza. Jest wielu
przeciwników gorsetów, uwa
Ň
aj
Ģ
oni,
Ň
e gorset jest konieczny u tych chorych, u których
mimo
ę
wicze
ı
szybko post
ħ
puje choroba i zmiany w postawie.u pozostałych wystarczy
systematyczna gimnastyka. Gorset gipsowy jest konieczny po zabiegu operacyjnym.
Cz
ħ
sto prowadz
Ģ
c
ę
wiczenia dla zminejszenia bólów podaje si
ħ
leki przeciwbólowe. Dodaje
si
ħ
tak
Ň
e zabiegi fizykalne. W I okresie choroby nale
Ň
y utrzyma
ę
pełn
Ģ
ruchomo
Ļę
kr
ħ
gosłupa, stawów ko
ı
czyn i klatki piersiowej, wzmacniamy tak
Ň
e mi
ħĻ
nie. Du
Ň
y nacisk
kładziemy na
ę
wiczenia oddechowe i staramy si
ħ
przywróci
ę
ewentualnie utracony
Ň
ebrowy
tor oddychania.
Zapobiegaj
Ģ
c niekorzystnym zmianom w postawie ciała wprowadzamy
ę
wiczenia
wzmacniaj
Ģ
ce prostownik grzbietu oraz mi
ħĻ
nie cofajace barki. Je
Ļ
li pacjent jest młody
ę
wiczenia s
Ģ
intensywne. Nie wolno stosowa
ę
ę
wicze
ı
w postaci skoków i podskoków. U
starszych intensywno
Ļę
ę
wicze
ı
mniejsza ze wzgl
ħ
du na zaburzenia wentylacji i ewentualne
zmiany w układzie kr
ĢŇ
enia.
Rehabilitacja w stanie ostrym ZZSK
Chory le
Ň
y w łó
Ň
ku. W le
Ň
eniu na wznak konieczne jest umieszczenie wałeczka pod
odcinkiem l
ħ
d
Ņ
wiowym kr
ħ
gosłupa, a uło
Ň
enie ko
ı
czyn górnych nale
Ň
y cz
ħ
sto zmienia
ę
. 2 –
3 razy dziennie pacjent powinien le
Ň
e
ę
na brzuchu po 20 – 30 minut. S
Ģ
podawane leki
przeciwzapalne i przeciwbólowe. Koniecznie wykonujemy kilka razy dziennie
ę
wiczenia
oddechowe,
ę
wicze
ı
izometrycznych, prostych
ę
wicze
ı
czynnych w le
Ň
eniu. Przy bardzo
ostrym stanie zapalnym w stawie nale
Ň
y go unieruchomi
ę
na 4 – 5 dni.
Ę
wiczenia bierne s
Ģ
rzadko wykonywane u chorych na ZZSK, tylko u tych, którzy unikaj
Ģ
ruchów w obawie przed
bólem. Je
Ň
eli w danym stawie rozpoczyna si
ħ
stan zapalny to natychmiast musimy
przeciwdziała
ę
tworz
Ģ
cemu si
ħ
w nim przykurczowi poprzez odpowiednie uło
Ň
enie, wyci
Ģ
gi,
szyny korekcyjne, obci
ĢŇ
anie ko
ı
czyn woreczkami z piaskiem.
Czas przebywania w łó
Ň
ku skracamy do minimum. Brak aktywno
Ļ
ci ruchowej sprzyja
pogł
ħ
bianiu si
ħ
zmian. Fizykoterapia jest w tym czasie bardzo ograniczona, stosuje si
ħ
wła
Ļ
ciwie tylko krioterapi
ħ
, ewentualnie delikatny masa
Ň
bardzo napi
ħ
tych mi
ħĻ
ni zwłaszcza
przykr
ħ
gosłupowych.
Rehabilitacja w okresie remisji
Stosuje si
ħ
ę
wiczenia wolne, które zapobiegaj
Ģ
ograniczeniu ruchów kr
ħ
gosłupa, jego
zmianom w krzywiznach fizjologicznych, oraz zapobiegaj
Ģ
ograniczeniom zakresu ruchów w
stawach. Je
Ļ
li zmiany ju
Ň
istniej
Ģ
to
ę
wiczenia te powoduj
Ģ
ich zmniejszenie.
Ę
wiczenia te
- -
•
•
5
Plik z chomika:
efciafizjo
Inne pliki z tego folderu:
zzsk.pdf
(173 KB)
rehabilitacja_reki.pdf
(229 KB)
diagnoza_w_RZS.pdf
(35 KB)
Fizjoterapia w ZZSK(1).pdf
(117 KB)
Spondyloartropatie.ppt
(2104 KB)
Inne foldery tego chomika:
anatomia
EEG Biofeedback
fizjologia
fizykoterapia
kardiologia i pulmonologia
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin