OKRES WCZESNEGO DZIECIŃSTWA

OKRES NIEMOWLĘCY – 1 r. ż.

OKRES PONIEMOWLĘCY – 1 r.ż. – 2 r. ż. 

WIEK NIEMOWLĘCY

ZAUFANIE. BEZPIECZEŃSTWO
 

RELACJA PRZYWIĄZANIA

Prawidłowy rozwój człowieka zakłada uruchomienie umiejętności nawiązywania więzi emocjonalnej z innymi ludźmi.

PRZYWIĄZANIE TO:

n                    więź uczuciowa z opiekunem dająca dziecku poczucie bezpieczeństwa,

n                    relacja pozwalająca na odczucie wrażenia bezpieczeństwa i komfortu,

n                    druga osoba stanowi rodzaj bezpiecznej bazy, z której można wystartować na podbój świata.

Twórcą teorii rozwoju przywiązania jest John Bowlby

FAZY ROZWOJU PRZYWIĄZNIA

n                     I Niesprecyzowane ustosunkowania – dziecko przejawia zachowania „wywołujące bliskość”, kieruje je do wszystkich, uczy się w tym czasie odróżniać osoby bliskie.

n                     II Skupienie się na 1 lub większej liczbie osób – w wieku 3 miesięcy dziecko zaczyna wyróżniać te osoby, które często się nim zajmują (częściej się do nich uśmiecha), ale nadal nie boi się obcych.

n                     III Zachowanie oparte na bezpiecznej bazie – około 6/7 miesiąca życia dziecko przywiązuje się do wybranej osoby (osób).Jednocześnie pojawia się lęk przed obcymi.

PROCEDURA OBCEJ SYTUACJI
(każda faza ok. 3 min.)

n                    Dziecko eksploruje otoczenie, matka przygląda się.

n                    Wchodzi obca osoba, najpierw milczy, następnie rozmawia z matk, potem bawi się z dzieckiem;

n                    Matka wychodzi,obca osoba podejmuje kontakt z dzieckiem;

n                    Matka wraca i uspskaja dziecko, obcy wychodzi;

n                    Matka wychodzi, dziecko zostaje samo;

n                    Obcy wchodzi, podejmuje kontakt z dzieckiem;

n                    Matka wraca i uspakaja dziecko, obcy wychodzi.

za: Schaffer, 2006).

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WZORCE PRZYWIĄZANIA
wg Ainsworth

n                    Jakość opieki;

n                    Macierzyńska wrażliwość na sygnały i komunikaty ze strony dziecka (ich zauważanie [stałe ukierunkowanie na dziecko), interpretowanie (empatia) i reagowania (do 1 r.ż. – dostosowanie się do oczekiwań dziecka, po 1 r.ż. – stopniowe wprowadzanie standartów społecznej poprawności zachowań)].

n                    Respektowanie autonomii dziecka, kontakt cielesny, swoboda okazywania emocji.

RODZAJE PRZYWIĄZANIA

n                    Przywiązanie bezpieczne;

n                    Przywiązanie unikające;

n                    Przywiązanie ambiwalentne;

n                    Dezorganizacja przywiązania.

PRZYWIĄZANIE UNIKAJĄCE

n                    Arbitralność reakcji (mała skłonność dostosowania się do inicjatyw dziecka;

n                    Niezdolność do przyjmowania perspektywy dziecka;

n                    Nadmierna kontrola dziecka;

n                    Sztywność emocjonalna;

n                    Unikanie kontaktu cielesnego;

n                    Ignorowanie lub odtrącanie dziecka, gdy wyraża swoje emocje (szczególnie negatywne)

za:  T. Czub, 2004, [w:] A. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka.

PRZYWIĄZANIE AMBIWALENTNE

n                    Brak stałości, spójności i przewidywalności zachowań matki;

n                    Niska dostępność psychologiczna matki (skoncentrowana na sobie, zapomina o dziecku);

n                    Ignorowanie sygnałów od dziecka;

n                    Słaba skuteczność w uspakajaniu dziecka, wychodzenie z kontaktu, gdy dziecko doświadcza napięcia.

za:  T. Czub, 2004, [w:] A. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka.

DEZORGANIZACJA PRZYWIĄZANIA

n                    Otwarta wrogość wobec dziecka;

n                    Zadawanie fizycznego bólu;

n                    Celowe sprawianie krzywdy i cierpienia;

n                    Straszenie;

n                    Nietypowe zachowania: wpadanie w trans, w bezruch itp.

za:  T. Czub, 2004, [w:] A. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka.

W rozwoju przywiązania ważne są zarówno:

cechy dziecka (czynnik temperamentalny),

jak i cechy matki oraz sytuacji wychowawczej.