Litosfera – skorupa ziemska

Atmosfera – (toposfera, stratosf)

Hydrosfera – wody 73%

Pedosfera – gleba

Biosfera – fauna i flora

Środowisko geograficzne (przekształcone)- char.przyrodn., poszcz.komponenty uległy przeksz

w ponad 50% - pola uprawne, zagosp.przez czł. lasy,wody itp.

Środ.antropogeniczne (sztuczne)  jest nasycone element. wprowadz. przez człow. w ok.90% - np.miasto

Zasoby środowiska:

Wyczerpywalne: (nieodnawialne) bogactwa mineralne; (odnawialne) powietrze atmosferr., woda, gleba,

Świat rośl.i zwierz.; (b.trudno odnawialne) powierzchnia użytk.

Niewyczerpywalne: energia słoneczna, geotermiczna, wiatru, prądów morskich, pływów,

Nauki idiograficzne – zadaniem ich jest opis indywidualizujący

słowny i kartogr.opis, rej.faktów i zdarzeń, rej.różnych technol.pozys. użytków ze środ.geograficznego

Nauki nomologiczne – wykrywan. prawidłowości; uporządkow. opis zmien.charakt.powierzchni ziemi

Kryteria regionu powierzchn.:

Poz.uprzemysł., stopień urbaniz.

Geografia społ.ekonomiczna

Kier.regionalny – dostarcza uporządkowanego opisu zmien. charakteru powierzchni ziemi

Kier.ekologiczny – bada wzajemn oddz.śr.przyrod. i społeczeństwa

Kier.przestrzenny – przestrzenne strukt. i proc. oraz ich współzależn

Monitoring - system obserwacji, oceny i prog. stanów środow.czł.

Metody kartograficzne:

Kropkowa – ujęcie bezwzględne

Kartogram – ujęcie względne

Kartodiagram – może przedstaw. W ujęciu względn lub bezwzględn

Izarytmy – jeśli liczby odnoszą się do pow. to umieszczamy je w środku ciężkości jedostki adm. (stolicy powiatu, gminy, woj.itd.)

Metoda zasiegów - izolinie;

Izohiety – j.suma opadów

Izotermy – j.temperatura powietrza

Izobaty – j.głębokość

Izohipsy – j.wysokość

Izobary – j.ciśnienie atmosferycz.

Izochrony – j.odległość czasowa

Izodynamy – j.pole magnetyczne

Izodopany – j.koszt transportu

Ekwibistanta –j.odległość od konkretnych obiektów lub linii

Typy wsi: okolnica, owalnica, widlica, wielodrożnica, ulicówka, łańcuchów., samotnicze, przysiółki

Miasta portowe: Baton Rouge, Hamburg, Manaus, Hawr

Miasta górnicze: Kiruna, Cerro Boliwar, Krzywy Róg, Workuta

Konurbacja: kilka dużych ośrod. powiązanych infrastrukturą

Model koncentryczny: jeden duży ośr. i wiele mniejszych

Model sektorowy: układ dzielnic podobny do wieloramien.gwiazdy

Struktura aktywności zawodow.

I sektor – rolnictwo, II – przemysł, III – usługi

Megapolis: dł.1000  szer 200 km

Nazwa         miasto / zespół w mln.

Nowy York               7,4 / 18,4

Meksyk                            15 / 16,67

San Paulo                            9,8 / 16,58

Seul                            10 / 16,3

Los Angeles              3,6 / 15,8

Chung King              6 / 15,3

Bombaj                            9,9 / 15,09

Buenos Aires              3 / 11,3

Rio de Janeiro              5,6 / 10,2

Pekin                            7,3 / 12,3

Kalkuta                            4,3 / 11,7

Dżakarta                            9,3 / 11,5

Osaka                            2,6 / 10,6

Tokio                            8 / 11,8

Paryż                            2,1 / 10,6

Moskwa                            8,39 / 8,63

Kair                            6,8 / 9,9

Warszawa              1,64 / 2,14

Urbanizacja –

Świat – 43%, Polska - 62%

ponad 75% - Argent., Australia, Belgia, Brazylia, Chile, Czechy, Dania, Hiszpan., Holand., Kanada, Islandia, Izrael, Japonia, Libia, Norwegia, Słowacja, Szwecja, Urugwaj, USA, Wenezuela,

poniżej 50% Afganistan, Angola, Bangladesz, Bhutan, Botswana, Egipt, Etiopia, Gujana, Kambodża, Indie, Indonezja, Jemen, Namibia, Nepal, Nigeria, N.Gwinea, Oman, Pakistan, Portugal., Rwanda, Uganda, Zimbabwe,

Liczba ludności w czasie:

1 mld              1830 r.

2 mld              1930 r

3 mld              1960 r.

4 mld              1975 r.

5 mld              1986 r.

6 mld              1995 r.

Eksplozja demograficzna 1950 r.

Czas potrzebny na podwojenie liczby ludności:

Europa-175 lat (Europa Zach.i Płn. 700 lat); Ameryka Płn 70; Azja Wsch 50, Azja Płd 32; Ameryka Łacińska 28; Afryka 24

Typy społeczeństwa

Str.wieku; Me w.; dzieci; o.starsze

Progresywne

b.młode i mł; 15-24 ; >30%; <10%

Stacjonarne (zastojowe)

Starzejące; 25-34; 15-30%;10-20%

Regresywne

Stare i b.stare;  35 ;  <15%;  >20%

Ludność świata:

75% - Azja + Europa

25% - Indie + Korea

20% - Chiny

80% - 20-60o szer.geogr.pólnocnej

10% - półkula południowa

56% - na nizinach >200 m npm

  4% -  na obszarach <1000 m npm

27% - do 50 km od brzegu morza

9% - ponad 1000 km od brzegu m

Zaludnienie

Region  pow.   mln.osób  %     km2

Świat      135,6  5978   100,0   44,0

Afryka      30,3    767     12,8   25,3

Amer.Pd   17,8    341      5,7    19,1

Am.Pn.Śr  24,2    477     8,0    19,7

Azja b/Ros 31,8  3634  60,8  114,3

Eur.+Ros   23,0     729   12,2   31,7

Oceania       8,5      30      0,5     3,5

Najgęściej zaludnione rejony łącznie 45% ludności świata

Nizina Chińska, Płw.koreański, japońskie wypsy Honsiu i Kiusiu, państwa subkont. indyjskiego (Indie, Pakistan i Bangladesz)

Gęstość zaludnienia osób/km2

Ponad 200 osób/km2: Belgia, Bangladesz, Haiti, Holandia, Indie, Izrael, Japonia, Korea Płd, Liban, Mauritius, Niemcy, Rwanda, Salwador, Singapur, Sri Lanka, W.Brytania,

Poniżej 3 osób/km2: Australia, Botswana, Islandia, Kanada, Kazachtan, Libia, Mauretania, Mongolia, Surinam

Najludniejsze kraje świata

Chiny              1.238 mln                    21,5%

Indie                931  mln        16 %   

USA                 263 mln        4,6 %

Indonezja                  201 mln        3,5 %

Brazylia                   161 mln       2,8 %

Rosja                   150 mln       2,6 %

Pakistan                   135 mln       2,3 %

Bangladesz     128 mln      2,2 %

Najbogatsze państwa PKB/miesz

Luksemburg –                29.510 USD

USA                            24.750 USD

Szwajcaria                            23.620 USD

Zjed.Emiraty Arab.              23.390 USD

Katar                            22.910 USD

Japonia                            21.090 USD

Najbiedniejsze państwa

Etiopia                            120 USD

Bangladesz              170 USD

Czad                            190 USD

Uganda                            220 USD

Nigeria                            310 USD

Afganistan                            334 USD

Nigeria, Rwanda, Mozambik, Zair, Liberia

Najsilniejsze przemysłowo G-7

USA, Japonia, Niemcy, Francja, Włochy, W.Brytania, Kanada

Rezerwy surowców energetycz.

Węgiel kamienny –USA, Kanada, Ameryka Łac., kraje b.ZSRR

Węgiel brunatny – kraje b.ZSRR, Eur.Zach., Australia, Eur.Śr-Wsch.

Ropa naftowa – kraje OPEC 78%,

Kraje b.ZSRR

Produkcja energii elektrycznej kWh/1 mieszk. -świat – 2,2tys,

Powyżej: Norwegia 26,4; Kanada 18,8; Szwecja 16,5; Finlandia12,1; Szwajcaria 8; USA 11,7;Francja 8; Belgia 6,5;Niemcy 6,5;Austria 6,5; Słowenia 6,4;Rosja 5,9; Włochy 4;  Czechy 5,7; Korea Płd 4,2; Polska 3,5; Wegry 3,2; Wenezuela 3,4

Poniżej: Argentyna 1,9;Chiny 0,8; Indie 0,4; Meksyk 1,9;Brazylia 1,9 Hydroelektrownie – ponad 50%

Norwegia 100%, Szwajcaria 78%, Austria 63%, Szwecja 43%, Brazylia 93%, Kolumbia 75%, Wenezuela 56%, Kanada 67%

Geotermiczne elektrownie:

USA, Filipiny, Meksyk, Włochy, Japonia, Nowa Zelandia

Elektrownie jądrowe:

USA 30%, Francja 16%, WNP 10% światowej produkcji

Najwięksi  producenci en.el.:

USA 24,1%; Chiny 7,3%; Rosja 6,9%; Japonia 7,6%; Indie 3%; Brazylia 2,1%

Struktura pozyskiwania energii

Paliwa kopalne              64%

Energia wodna              21%

Energia jądrowa              15%

Przemysł  elektromaszynowy:

Metal.,maszyn.,precyz.,śr.transp., elektrotechniczny i elektroniczny

Przemysł lekki:

Włokien., odzieżowy, skórzany

Przem. paliwowo-energetyczny:

Węglowy, paliw, energetyczny

Przemysł metalurgiczny:

Hut.żelaza, hut.met.nieżelaznych

Przemysł mineralny:

Mat.bud., szklarski, ceramiki szl.