Słowianie – ogół ludności posługującej się językami słowiańskimi o wspólnych źródłach kulturowych, pochodzeniu, podobnych zwyczajach, obrzędach i wierzeniach. Stanowią najliczniejszą indoeuropejską grupę ludnościową w Europie. Zamieszkująca wschodnią, środkową oraz południową część tego kontynentu a także północną część Azji.
Podział Słowian
Do Słowian, obok ponad 140 pomniejszych grup, zalicza się:
Słowian zachodnich - Serbołużyczan, Polaków, Czechów, Słowaków
Słowian wschodnich - Białorusinów, Rosjan, Ukraińców, Łemków
Słowian południowych - Bośniaków, Bułgarów, Chorwatów, Czarnogórców, Macedończyków, Serbów, Słoweńców.
W przeszłości istniały również grupy:
Słowian dackich
Słowian panońskich
Słowian połabskich
Słowian karantańskich
Grupy językowe Słowian
Wszystkie języki słowiańskie mają wiele wspólnych cech oraz podobnie brzmiących słów i konstrukcji językowych. Językoznawcy uważają, że w przeszłości wszystkie dawne grupy Słowian miały wspólny prajęzyk tzw. Język prasłowiański[1]należący do rodziny języków indoeuropejskich, z którego później wykształciły się poszczególne języki słowiańskie. Za koniec istnienia wspólnego języka prasłowiańskiego uznaje się przełom V i VI wieku n.e. czyli początkowy okres tworzenia się państwowości plemion słowiańskich. Podział na osobne państwa oraz znaczne rozprzestrzenienie terytorialne Słowian spowodowało dalsze różnicowanie się mowy i wyodrębnienie języków narodowych w trzech grupach spowinowaconych ze sobą grup językowych:
języków zachodniosłowiańskich
języków wschodniosłowiańskich
języków południowosłowiańskich
Tereny zasiedlenia słowiańskiego
Obecnie Słowianie zasiedlają środkową, południową i wschodnią Europę. Stanowią większość populacji w krajach takich jak Czechy, Słowacja, Polska, Białoruś, Bułgaria, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Rosja, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Ukraina oraz Słowenia. Oprócz tego Słowianie stanowią znaczny odsetek populacji w takich krajach niesłowiańskich jak Turkmenistan (ok. 7%), Kirgistan (ok. 8%), Uzbekistan (ok. 9%), Litwa (ok. 15%), Mołdawia (bez Naddniestrza, ok. 16%), Kazachstan (ok. 26%), Estonia (ok. 29%), Łotwa (ok. 36%) oraz regionach o nieuregulowanym statusie międzynarodowym: Abchazja (ok. 11%), Naddniestrze (ok. 62%).
W VI wieku Słowianie połabscy należący do grupy plemion lechickich zasiedlali również tereny wschodnich Niemiec w trzech związkach plemiennych Obodrzytów, Wieletów oraz Serbołużyczan. Obecnie szczątkowo zachowała się tylko na Łużycach słowiańska populacja Serbów łużyckich, która stanowi obecnie mniejszość etniczną na terenach zasiedlonych wcześniej przez Słowian połabskich.
Słowianie zamieszkiwali także między VII a X wiekiem tereny Górnej Frankonii (okolice Bambergu), której tereny były określane jako "...ut in terra sclavorum, qui sedent inter Moinum et Radentiam fluvios, qui vocantur Moinvinidi et Radanzvinidi ..."[2] i północno wschodniej Bawarii i Górnego Palatynatu. Punkty celne pomiędzy terenami Franków i Słowian znajdowały się w Hallstadt, Forchheim, Premberg koło Burglengenfeld i Regensburgu.[3]. Granica zamieszkania Słowian opierała się o utworzony w roku 805 przez Karola Wielkiego Limes Sorabicus, a później Limes Saxoniae.
Słowianie na ziemiach polskich
Na ziemiach polskich początkowo podstawową komórką społeczną była rodzina wraz z krewnymi. Grupa rodzin z danego terytorium tworzyła małą społeczność zwaną opolem. Opola z poszczególnych terenów (zazwyczaj oddzielonych od siebie barierami naturalnymi jak rzeki, góry czy bory) tworzyły plemiona (np. Polanie, Wiślanie, Bobrzanie, Goplanie itp.). Na co dzień opolem zarządzał wiec plemienny, który w razie zagrożenia wybierał dowódcę (księcia lub wojewodę). Z czasem jednak tymczasowi wodzowie chcieli utrzymać władzę nad coraz liczniejszymi wspólnotami. Właśnie ich ambicje przyczyniły się do jednoczenia całych plemion we wspólnoty.
Na terenach Polski mieszkało wiele plemion słowiańskich, z których największe to Wiślanie (nad górną Wisłą), Polanie (nad Wartą), liczne plemiona śląskie, plemiona pomorskie, Mazowszanie (nad środkową Wisłą), Goplanie (na Kujawach), czy Lędzianie (nad Sanem i Wieprzem). Wiele z nich zapewne zaczęło się jednoczyć, lecz największy sukces odnieśli Polanie. Pierwszym udokumentowanym władcą państwa Polan był Mieszko I. Zgodnie z przekazem Galla Anonima przed Mieszkiem państwem Polan rządził "król" Popiel, a po nim kolejni potomkowie Piasta: Siemowit, Lestek i Siemomysł.
Za panowania Mieszka I, kiedy Polanie przyjęli chrzest zbiorowo, miało miejsce wiele buntów przeciw nowej wierze. Miały one swój największy wydźwięk w powstaniu za Mieszka II, lecz nawet wcześniej kapłani starej wiary obmywali wiernych ze chrztu w dawnych świętych miejscach, chcąc utrzymać jak najliczniejszą grupę zwolenników wśród niższych warstw społecznych.
peruna