raabe-wychowanie_w_przedszkolu-201103_demo.pdf

Zabawy

Zajęcia

Scenariusze

Laboratorium

przedszkolaka

Obserwacje, doświadczenia, eksperymenty, uprawy czy hodowle

prowadzone w kąciku przyrody zachęcają dzieci do stawiania pytań

i szukania na nie odpowiedzi, pobudzają do aktywności badawczej.

EDYTA ROSZYŃSKA

dziecka jest zapewnienie mu odpowiednie-

go stymulującego otoczenia. Przekonują nas

o tym Piaget, Montessori, Freinet. 1

Według nich znaczącą rolą nauczyciela

jest dostarczenie do przestrzeni dziecka mate-

riałów, które będą pobudzały jego ciekawość

i aktywność poznawczą. Aktywność dziecka

jest bowiem motorem procesu uczenia się.

Ztakiego sposobu myślenia „wyrastają” popu-

larne w metodyce nauczania małego dziecka

„kąciki zainteresowań”. Wśród nich można

wyróżnić m.in. kącik książki, kącik majsterko-

wania i kącik przyrody.

Kącik przyrodniczy powinien gromadzić

okazy przyrodnicze, sprzęt do ich poznawania

(np. lupy) oraz odpowiednie narzędzia po-

miaru (kalendarz obserwacji). Mogą się w nim

znajdować także środki zastępujące naturalne

okazy – modele i zdjęcia. 2 Nazywamy go ką-

cikiem przyrodniczo-naukowym i „laborato-

rium”, podkreślając jego znaczenie dla bada-

nia świata przyrody . Obserwacje, doś-

wiadczenia, eksperymenty, uprawy czy ho-

dowle prowadzone w takim kąciku zachęcają

Przedszkole nr 196 „Kraina Misiów” w Warszawie

1 O poglądach tych pedagogów można przeczytać w ich profilach umieszczonych w dwutomowej publikacji Myśliciele o wychowa-

niu pod redakcją Cz. Kupisiewicza.

2 E. i J. Frątczak, Kącik przyrody w wychowaniu przedszkolnym , WSiP, Warszawa 1991, s. 19.

Wychowanie w Przedszkolu nr 3

J ednym ze sposobów wspierania rozwoju

Zabawy

Zajęcia

Scenariusze

dzieci do stawiania pytań i szukania na nie

odpowiedzi, pobudzają do aktywności ba-

dawczej. Mają istotny wpływ na rozwój my-

ślenia i konstruowanie wiedzy o otaczającym

świecie.

Ponadto, jak zauważają E. i J. Frątczako-

wie, kącik powinien być miejscem łączenia

prac przyrodniczych z rozwijaniem wrażliwo-

ści estetycznej. 3 Niewątpliwie kącik przyrod-

niczo-naukowy ma też walory wychowawcze.

Pielęgnacja roślin i zwierząt uczy dzieci odpo-

wiedzialności i systematyczności.

Urządzenie kącika przyrodniczo-naukowe-

go jest oczywiście uzależnione od pory roku

i tematyki zajęć. Proponuję kilka ekspozycji

(i działań) w takim kąciku, w zależności od re-

alizowanego tematu. Są to tematy uniwersal-

ne. Z wymienionych propozycji można wy-

brać te elementy, które pasują do aktualnej

pory roku. Gromadzenie okazów warto połą-

czyć z zajęciami w terenie (w ogrodzie przed-

szkolnym) lub z wycieczką (do lasu, do sklepu

ogrodniczego). Część z proponowanych dzia-

łań może stać się również początkiem nowych

zwyczajów w grupie przedszkolnej (jak np.

pielęgnowanie kwiatów w sali).

Proponowane ekspozycje tematyczne należy

potraktować głównie jako inspirację do poszuki-

wania kolejnych, własnych, rozwiązań. Przecież

nikt tak trafnie, jak nauczyciel prowadzący gru-

pę, nie dobierze charakteru eksponatów i rodza-

ju działań odpowiednich dla „swoich” dzieci.

Kącik przyrodniczo-naukowy

(krok po kroku)

podlewania kwiatów, zmiany wody itp.

(można wprowadzić dyżury). Określ zasady

korzystania z kącika.

Wybierz miejsce odpowiednie na kącik

przyrodniczo-naukowy (w pobliżu okna,

niezbyt blisko kaloryfera).

Organizuj hodowle roślin i zwierząt.

Jeśli nie masz możliwości zorganizowania

stałej hodowli zwierzęcia (gryzoni, żółwia, ry-

bek akwariowych itp.), być może rozwiąza-

niem będzie hodowla okresowa (dżdżownicy,

żaby – ze skrzeku, motyla –zgąsienicy).

Hodowle dają dzieciom możliwość obser-

wowania rozwoju i trybu życia poszczegól-

nych okazów, pozwalają zapoznać się z wa-

runkami życia, jakie są im potrzebne. Są

świetną okazją do prowadzenia kalendarza

obserwacji.

Ustaw meble w taki sposób, by eksponaty

były dostępne dla oczu i rąk dzieci. Wstawie-

nie do kącika małego stolika ułatwi organizo-

wanie w nim zajęć opartych na doświadcze-

niach i eksperymentach. Stolik może też być

miejscem obserwowania okazów przyrody

przez lupę czy pod mikroskopem.

Zgromadź eksponaty związane z bieżącą

porą roku lub aktualną tematyką zajęć (aby

zgromadzony materiał był enklawą przyro-

dy w sali przedszkolnej).

Zmieniaj ekspozycję w kąciku.

Nawet najbardziej ciekawe eksponaty

po pewnym czasie się znudzą. Jeśli chcesz,

żeby dzieci często wracały do kącika przyrod-

niczo-naukowego, dbaj o to, by często poja-

wiały się w nim nowe elementy.

Zadbaj o odpowiedni sprzęt optyczny (lu-

py, mikroskop). Można też powiesić w ką-

ciku kalendarz pogody.

Zaproś dzieci do tworzenia kącika.

W miarę możliwości gromadź dzieci w ką-

ciku na zajęciach przeprowadzonych me-

todą doświadczeń i eksperymentów (jeśli

nie jest to możliwe z całą grupą, możesz

spróbować pracy w podziale na zespoły).

Wykorzystuj spacery i wycieczki jako oka-

zję do wspólnego gromadzenia materiału

przyrodniczego. Ustal z dziećmi, w jaki spo-

sób będziecie dbać o kącik – określ zasady

3Tamże, s. 21.

marzec 2011

Zabawy

Zajęcia

Scenariusze

Ekspozycje i działania w kąciku

przyrodniczo-naukowym

co się będzie działo z wodą nalaną do lej-

ka z piaskiem? Co z wodą nalaną do lejka

z gliną?) 4 .

różne rodzaje podłoża: ziemia ogrodowa,

piasek (nadbrzeżny), glina, torf – wyekspo-

nowane w płaskich pojemnikach; przed

każdym pojemnikiem leży preparat do

oglądania pod mikroskopem (na szkiełka

nakładamy niewielką ilość zgromadzonych

rodzajów podłoża); mikroskop;

Las blisko nas:

ściółka leśna – w płaskim pojemniku, lupa;

składniki runa: liść paproci, gałązka wrzosu

(wyeksponowane na sposób zielnikowy),

mech (w płaskim pojemniku lub na tacy);

korzenie (palowe i wiązkowe): wyrywamy

zkorzeniem oset, pokrzywę, koniczynę łą-

kową i kilka innych pospolitych roślin, a na-

stępnie (po oczyszczeniu korzenia z grudek

ziemi) umieszczamy je na dwóch tacach,

oddzielając rośliny z korzeniem palowym

od tych, które mają korzeń wiązkowy; ro-

śliny co jakiś czas spryskujemy wodą, żeby

nie zwiędły;

gałązki z drzew (krzewów) iglastych i liścia-

stych: gałązki ukośnie przycinamy, każdą

umieszczamy w osobnym przeźroczystym

naczyniu, naczynia grupujemy według ro-

dzaju (osobno gałęzie liściaste, osobno igla-

ste);

kawałki kory różnych drzew (sosna, brzoza,

dąb) – mogą być zestawione z fotografią

drzewa;

korzenie jadalne – spichrzowe (marchew,

pietruszka, burak) – na tacy;

huba – może być zestawiona z fotografią

huby pasożytującej na drzewie;

wodna hodowla fasoli: do litrowego słoika

nalewamy wodę, słoik przykrywamy gazą

tak, żeby dotykała powierzchni wody.

Na gazę kładziemy ziarno fasoli – dzieci

będą mogły obserwować kiełkowanie

i ukorzenianie się fasoli, należy zwrócić

uwagę na geotropizm korzenia (korzeń za-

wsze rośnie w dół);

liście drzew: suszymy i naklejamy na karto-

niki na sposób zielnikowy, eksponujemy je

grupując według kształtu (igiełkowaty,

okrągły, dłoniasty, jajowaty itp.) i/lub liczby

blaszek (pojedyncze/złożone; przykładem

liścia złożonego jest liść kasztanowca); na-

stępnie możemy poprosić dzieci o podob-

ną klasyfikację;

okresowa hodowla dżdżownicy: w płaskim

pojemniku umieszczamy ziemię ogrodową

wraz z dżdżownicami znalezionymi po

deszczu;

owoce lasu (szyszki różnych drzew, żołę-

dzie) – w płaskich pojemnikach;

doświadczenie „Higrometr 5 z szyszki”: zna-

lezioną w lesie szyszkę wkładamy do naczy-

nia z wodą – pod wpływem wilgoci łuski

nasienne szyszki powinny się zamknąć, na-

stępnie umieszczamy ją w pobliżu kaloryfe-

ra – wysuszone łuski znów się otworzą;

eksperyment – przepuszczalność piasku

i gliny: przygotowujemy dwa lejki, jeden

wypełniamy piaskiem, a drugi gliną;

do obu lejków kolejno nalewamy wodę

(swoje działania poprzedzamy pytaniami:

4 Tamże.

5Higrometr jest urządzeniem do badania poziomu wilgotności.

Wychowanie w Przedszkolu nr 3

Tajemnice ziemi:

Zabawy

Zajęcia

Scenariusze

Przedszkole nr 401 w Warszawie

uprawa drzewa z żołędzia: żołędzie prze-

chowujemy w suchym miejscu do wiosny,

wspólnie z dziećmi sadzimy w doniczce

z wilgotną ziemią i warstwą żwirku na dnie,

doniczkę przykrywamy nakłutą w kilku

miejscach folią spożywczą (zdejmujemy ją,

gdy pojawią się kiełki), roślinę podlewamy

co drugi dzień.

w przezroczystym naczyniu z wodą, sa-

dzonka w ciągu kilku dni powinna się uko-

rzenić – po tym czasie sadzimy roślinę

do doniczki;

doświadczenie „pogotowie dla roślin”: po-

kazujemy dzieciom liść pokryty mszycami,

pozwalamy go obejrzeć przez lupę, wyja-

śniamy, że widoczne czarne kropki to

mszyce; następnie wkładamy liść do duże-

go słoja ze znalezionymi w ogrodzie bie-

dronkami, słój przykrywamy gazą i prze-

wiązujemy sznurkiem – obserwacja

pozwoli dzieciom poznać znaczenie bie-

dronek w przyrodzie;

różne nasiona i cebulki (umieszczone

wpłaskich pojemnikach); lupa;

uprawa roślin z nasion i cebulek: przygotowu-

jemy dwie skrzynie z ziemią ogrodową; w jed-

nej przygotowujemy rozsady (wysiewamy

zgromadzone nasiona), w drugiej sadzimy ce-

bulki; przed skrzyniami stawiamy – odpo-

wiednio – pojemniki z nasionami i cebulkami;

pielęgnacja kwiatów: gromadzimy w kąci-

ku wszystkie kwiaty doniczkowe uprawia-

ne w sali; ustalamy ich nazwy i sposób pie-

lęgnowania (częstotliwość podlewania,

zapotrzebowanie na światło itp.); spraw-

dzamy, czy dotychczasowe miejsce zapew-

niało potrzebne im warunki, ewentualnie

przestawiamy roślinę w inne miejsce; usta-

lamy sposoby realizowania potrzebnych

działań pielęgnacyjnych (wszystko wyko-

nujemy z dziećmi).

wodna hodowla rośliny: do słoika wkłada-

my rulon papieru filtrowego (wypełniony

watą lub ligniną), nalewamy do niego wo-

dy pomiędzy słoikiem a rulonem umiesz-

czamy dowolne nasiona –pokilu dniach

nasiona się ukorzenią i wypuszczą kiełki 6 ;

uprawa rośliny z sadzonki: z rośliny poko-

jowej (pelargonia, begonia, hibiskus) upra-

wianej w kąciku przyrody pobieramy sa-

dzonkę wierzchołkową i umieszczamy ją

Edyta Roszyńska

Akademia Pedagogiki Specjalnej

Warszawa

6 Pomysł na tak zorganizowaną hodowlę rośliny pochodzi z książki dla dzieci F. Massa Moja szkoła ogrodnictwa, Wydawnictwo

PAPILON, 2004.

marzec 2011

Miniszkółka ogrodnicza:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: