Kosciol w Sokolnikach.pdf

Gnieźnieńska Wyższa Szkoła Humanistyczno – Menedżerska

Milenium

Wioletta Łubińska

Architektura i styl

drewnianego kościoła barokowego

p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika

w Sokolnikach

Praca dyplomowa

napisana na kierunku:

Pedagogika sztuki i wiedza o kulturze

na studiach podyplomowych

Gniezno 2004 roku

Spis treści

1. Wstęp ................................................................................................. 3

2. Rozdział I: Historia miejscowości ..................................................... 4

3. Rozdział II: Barok – charakterystyka ogólna .................................... 7

4. Rozdział III: Historia Kościoła ....................................................... 10

5. Rozdział IV: Styl i architektura Kościoła ....................................... 14

6. Rozdział V: Wnętrze kościoła ......................................................... 17

7. Zakończenie .................................................................................... 31

8. Bibliografia ...................................................................................... 32

Wstęp

Tasso w „Jerozolimie wyzwolonej” pisał:

„Zdawało się, jakoby natura

co sama matką sztuki,

tu sztukę kopiować chciała”.

Sądzę, że myśl ta doskonale odzwierciedla charakter epoki baroku.

Do takiego wniosku można dojść, obserwując charakter budowli w tymże

stylu. Szczególnie niebywałe wrażenie robi wnętrze kościołów

barokowych. Wchodząc do takiej świątyni, czujemy się, jak byśmy

wkraczali do bajkowego świata, w którym swoją rękę przyłożył do

ozdabiania mitologiczny król Midas, przemieniając sporą część elementów

tego świata w złoto.

Takie wrażenie wywołała we mnie wizyta w świątyni, którą pragnę

przedstawić w tej pracy. Nie pamiętam dokładnie kiedy, ale było to na

pewno bardzo, bardzo dawno temu, rodzice zabrali mnie do parafialnego

kościoła, z rodzinnych stron mojego ojca, w Sokolnikach. Wtedy zrobił on

na mnie niesamowite wrażenie. Rzeczywiście czułam się jak w innym

świecie. Nie rozumiałam wszystkich symboli związanych z religią, ale

byłam nim zauroczona, jego barwami i połyskującymi złotem zdobieniami.

Później, kiedy byłam trochę starsza, w kościele tym wprowadzano mnie w

kolejne tajemnice wiary chrześcijańskiej. Tu bowiem przyjęłam I Komunię

Świętą i tu byłam bierzmowana.

Kiedy więc pojawiła się możliwość poznania bliższej historii tej

świątyni, pomyślałam, że mam okazję „odwdzięczyć się” Jej nie tylko za te

niesamowite, wręcz bajkowe wrażenia z czasów wczesnego dzieciństwa,

ale i podziękować za to wszystko, czego się tam nauczyłam.

Rozdział I

Historia miejscowości

Kościół parafialny pod

wezwaniem świętego

Stanisława biskupa i

męczennika znajduje się we

wsi Sokolniki. Jest to

miejscowość należąca do

gminy Mieleszyn oddalona 5

km na wschód od miasteczka

Kłecko, dzisiejszej siedziby

dekanatu, do którego parafia

należy, oraz 13 km na

północny - zachód od

Gniezna, 1,5 km od drogi

prowadzącej z Gniezna do

Janowca Wlkp.

Dzisiejsze Sokolniki to 30 domostw, w których żyje 159

mieszkańców, z czego około 60 procent stanowią indywidualni rolnicy. Ich

gospodarstwa nastawione są głównie na hodowlę żywca oraz produkcję

zbóż.

Oprócz zabytkowego drewnianego kościoła parafialnego,

pochodzącego z przełomu XVII i XVIII wieku, wieś szczyci się także

posiadaniem zabytkowej kuźni.

Niebywałą ciekawostką

znajdującą się w okolicy jest

głaz narzutowy o obwodzie

około 17 metrów. Jak głosi

legenda, wypadł on z rąk diabła,

który przelatywał swego czasu

nad wsią, chcąc owym

potężnym kamieniem zniszczyć

kościół. Jednak gdy był już

całkiem blisko świątyni, zapiał

kogut i diabeł wypuścił głaz

jakieś 300 metrów przed

zamierzonym celem.

Z mniej odległej historii najważniejszym wydarzeniem jest pożar

ogromnej połaci lasów znajdujących się w pobliżu wsi. Wówczas to w

1991 roku spłonęło 150 hektarów drzew. Dziś na owym pogorzelisku

rośnie już młodnik.

Nazwa wsi – Sokolniki – pojawia się już w czasach średniowiecza.

Dostępne materiały źródłowe charakteryzują ten teren od XIII wieku. Jak

podaje ks. Kanonik Stanisław D. Kozierowski Sokolniki to „ ...na wschód

od Kłecka nad rzeką bez nazwy (może Borzątwą), pierwotnie osada ludzi

książęcych zajmujących się hodowlą sokołów myśliwskich, podzielona w

wiekach średnich na 3 części.” 1

Była to wieś typowo służebna. Jej nazwa pochodzi prawdopodobnie

od nałożonego na tutejszych mieszkańców obowiązku hodowli sokołów

wykorzystywanych przez władców do polowań. Historycznych śladów wsi

szukać można za czasów panowania Henryka Pobożnego, czyli w XIII

wieku. Pierwsze zapiski o niej pochodzą z lat 1221 – 1279. Wiadomo, że

władca ten nadał dziesięcinę z Sokolnik na rzecz kościoła Św. Jerzego w

Gnieźnie. Znany stąd z najdawniejszych czasów ziemianin to Stosz,

pochodzący ze znanej rodziny śląskiej, który właścicielem wsi został w

1284 roku. Po nim około roku 1360 następuje ród Awdańców – potomków

Popiela z błot nadobrzańskich, gdzie prawdopodobnie ich pradziadowie

schronili się przed gniewem pierwotnych Piastów. Dziedzicem był

Dobiesław z tegoż rodu.

Jako własność rodu Sokolnickich wieś występowała od końca XIV

do XVII wieku. Wspominany wcześniej ks. Kozierowski podaje

następujące wiadomości dotyczące właścicieli wsi: rok 1419 – 1435

Dobiesław, Dryje rok 1414 Wit i jego synowie Jan i Piotr ( obydwa te rody

miały swoją siedzibę w sąsiedniej Przysiece). Stąd wzięli swoje nazwisko

Nowinowie – z nich w roku 1470 bracia ze Sokolnik Jan i Andrzej.

Ks. Kanonik S. D. Kozierowski, Szematyzm Historyczny Ustrojów Parafialnych, dzisiejszej

Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Poznań 1934.

Ks. Kanonik.S. D. Kozierowski, ibidem.

Krzywosz – również dziedzic z Popowa.

W roku 1494 układ o Popowo – Ignacewo, Sokolniki i Podlesie Wysokie

(dziś wieś Popowo Podleśne) zawarli Jan Wincentowic z Popowa i Maciej

Wiechowic Popowski. W roku 1580 płacili tu pobór Krzysztof Sokolnicki,

Wojciech Popowski i Raczyńscy. 2

W późniejszych latach (około roku 1618) właścicielem Sokolnik był

Stanisław Sokolnicki, Stanisław Załuskowski a później Zasławski. W

XVIII wieku wieś należała do Gliszczyńskich, następnie Sokołowskich.

W XIX wieku przeszła w ręce Sawickich. Pod koniec tegoż stulecia

właścicielem był Franciszek Kruszyński, który sprzedał wieś, wraz z 340

ha. Komisji Kolonizacyjnej. Do czasu kolonizacji, około 1908 roku,

Sokolniki należały do rodziny Kalksteinów (spotykana również pisownia:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: