Europejskie ustawodawstwo aborcyjne- historia i współczesność
1. Czym jest aborcja?
Aborcja (łac. abortus lub abortio[1] – poronienie, wywołanie poronienia) – usunięcie ciąży[2]. Termin medyczny i potoczny, który stosuje się w przypadku zamierzonego, przedwczesnego zakończenia ciąży w wyniku interwencji zewnętrznej, np. działań lekarskich[3][4], w j. łacińskim abortus provocatus[5]. W efekcie dochodzi do śmierci[6] zarodka lub płodu[7] (łac. nasciturus).
a) Wykonywanie aborcji jest regulowane prawnie. Aborcja legalna, czyli wykonana w zgodzie z obowiązującymi w danym państwie ustawami i przez dyplomowanego lekarza nazywana jest po łacinie abortus provocatus lege artis
b) Aborcja nielegalna, czyli wykonana przez osobę nieuprawnioną lub niezgodnie z regulacjami prawnymi nosi nazwę abortus provocatus criminalis[8]. Ustawodawstwo w tym zakresie różni się od siebie w różnych krajach
2. Aborcja a poronienie
Aborcja nie jest tym samym co poronienie[4]. Samoistne, przedwczesne zakończenie ciąży nazywane jest poronieniem (jeśli ma miejsce do 22 tygodnia ciąży) lub porodem przedwczesnym (jeśli ma miejsce po 22 tygodniu ciąży)[14]. Płód, który nie ukończył 22 tygodnia życia nie jest w stanie przeżyć poza organizmem matki bez względu na podjęcie zaawansowanych czynności medycznych[4]. W przypadku niezupełnego poronienia samoistnego dokonuje się usunięcia obumarłego płodu lub resztek tkankowych, aby uniknąć powikłań zdrowotnych zagrażających życiu kobiety[4]. W przyrodzie występuje tylko poronienie[4]. Około 60% wszystkich poczęć kończy się samoistnie jeszcze przed zakończeniem pierwszego trymestru ciąży, z czego spora liczba jeszcze przed wystąpieniem opóźnionej miesiączki, co określa się terminem ciąża subkliniczna albo aborcja menstruacyjna[14].
Porównanie aborcji z poronieniem[4][15]
Aborcja
Poronienie
Charakter
proces sztuczny, celowy, wymuszony np. lekami
proces samoistny, spontaniczny, naturalny
Przyczyny
różne powody wykonywania, w tym medyczne (ciąża stanowi zagrożenie dla życia matki)
wady wrodzone zarodka lub płodu, choroba przyszłej matki, wypadek, przyczyna może pozostać nieznana
Różnice
ingerencja z zewnątrz (np. bezpośrednio do jamy macicy), aby zniszczyć i usunąć zarodek lub płód
wydalenie embrionu lub przedwczesne urodzenie poczętego dziecka; samoistne zakończenie ciąży przed 22 tygodniem jej trwania; dotyczy około 15% klinicznie zdiagnozowanych przypadków ciąży[14]
Zarodek/Płód
żyje w momencie przystąpienia do aborcji
uprzednio obumarły wewnątrz macicy
Nazewnictwo łacińskie
Abortus provocatus
Abortus
Nazewnictwo angielskie
Abortion
Miscarriage (określenie preferowane),
3.Etyka
Problematyka dopuszczalności i wykonywania aborcji jest wysoce kontrowersyjna w oczach części społeczeństwa i jest przedmiotem różnych ocen moralnych.
W przekonaniu takich religii jak katolicyzm, prawosławie, konserwatywny protestantyzm, buddyzm i hinduizm płód jest istotą ludzką, aborcja zaś jest niedopuszczalna. Opinię tę podzielają również ruchy pro-life (wyznające stanowisko przeciwne dopuszczalności przerywania ciąży i optujące za jego całkowitym zakazem), niektórzy etycy świeccy, środowiska konserwatywne i część centrum politycznego i ideologicznego (inne stanowisko dopuszcza aborcję jedynie pod pewnymi określonymi warunkami, jak ciąża w wyniku zgwałcenia, trudne warunki życiowe lub materialne kobiety, uszkodzenia lub wady genetyczne płodu).
Środowiska popierające swobodę decydowania o wykonaniu lub nie zabiegu aborcji (ruchy pro-choice) nie zgadzają się z tym stanowiskiem i sprzeciwiają się wprowadzaniu zakazu dokonywania aborcji. Jego argumentem jest prawo kobiety do swobodnego wyboru odnośnie swojego stanu ciąży[45].
Takie stanowisko jest podzielane przez współczesny ruch feministyczny – większość czołowych organizacji feministycznych opowiada się za całkowitą dopuszczalnością przerywania ciąży[46][47].
Wyraźny zakaz dokonywania aborcji znajdował się w Przysiędze Hipokratesa:
Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka poronnego.
W tekście Deklaracji genewskiej fragment ten został zastąpiony następującym zdaniem:
zachowam najwyższy szacunek dla życia ludzkiego.
W tekście Przyrzeczenia Lekarskiego, które jest dziś składane przez lekarzy w Polsce, odpowiedni fragment brzmi:
przyrzekam: (...) służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;
W Polsce problematyka warunków dopuszczalności aborcji jest od lat 90. XX wieku przedmiotem debaty publicznej. Istotny wpływ na społeczne postrzeganie aborcji ma stanowisko Kościoła katolickiego[45]. Problematyka aborcji wywołuje silne emocje, których wyrazem jest między innymi język debat, odnoszący się do "zabijania nienarodzonych" z jednej strony, a do "prawie kobiet do decydowania o swoim ciele" z drugiej. Kwestia aborcji podnoszona jednak bywa często w doraźnych celach politycznych.
3. Aspekty prawne
(...) Dyskusja nad właściwym statusem prawnym aborcji ogniskuje w sobie cały szereg fundamentalnych sporów etycznych, filozoficznych i prawnych. We współczesnych państwach demokratycznych zauważalna jest tendencja do uznawania dopuszczalności przerywania ciąży. Zakres tego prawa określany jest różnie. Wydaje się, iż prawo wolnego wyboru w sprawie narodzin czyni rodziców odpowiedzialnymi za taką prokreację, która nie przyniesie ze sobą cierpienia nowej osoby. Należy podkreślić, iż decyzja o aborcji jest zawsze wyborem dramatycznym. (...) Rolą systemów prawnych jest określenie momentu, od którego dokonanie aborcji staje się trudniejsze lub niedopuszczalne. Nie chodzi tu o podważenie samej zasady "wartości życia", ale o stopniowalność wartości różnych etapów rozwoju płodu, gdy dochodzi do konfliktu z innymi ważnymi wartościami, np. kiedy urodzenie się dziecka byłoby życiową tragedią matki, a w konsekwencji i samego dziecka[52].
Moralny i prawny niepokój wokół biotechnologii. Spór o granice badań naukowych w sferze medycyny a tożsamość oraz integralność człowieka jako podmiotu prawa
(...) Z faktu jednak, że przerwanie ciąży jest moralnie złe, ponieważ w każdym wypadku jest to unicestwienie potencjalności ludzkiej istoty, nie wynika jeszcze, że nigdy nie należy przerwać ciąży i że praktyka ta winna być zabroniona przez prawo. Jedyną racją usprawiedliwiającą unicestwienie poczętej istoty ludzkiej jest potencjalność innej, nie poczętej jeszcze lub istniejącej już istoty ludzkiej. Mocą tej zasady usprawiedliwia się moralnie wszelkie zabiegi przerywania ciąży wypływające ze wskazań lekarskich[52][53]. Etyka i przerywanie ciąży
4.
Aborcja w Polsce – Obecnie w Polsce aborcja jest zakazana prawnie z wyjątkiem trzech przypadków:
1. ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej (do momentu osiągnięcia przez przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej)[1]; wystąpienie tej okoliczności stwierdza lekarz inny niż przeprowadzający zabieg aborcyjny
2. badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej)[1]; wystąpienie tej okoliczności stwierdza lekarz inny niż przeprowadzający zabieg
3. zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (do 12 tygodni od poczęcia)
Występowanie okoliczności określonej w pkt. 3 stwierdza prokurator, pozostałe dwa lekarz inny niż przeprowadzający zabieg.
W przypadku kobiety małoletniej, bądź ubezwłasnowolnionej całkowicie konieczna jest zgoda jej rodziców bądź opiekunów prawnych, a w przypadku, gdy nie są w stanie jej wyrazić bądź matka ma mniej niż 13 lat także sądu rodzinnego[2].
1. ...
umkc