współpracę gospodarczš krajów członkowskich RWPG w powišzaniu z plana- mi rozwojowymi ZSRR. Rozpoczšł się okres umacniania procesów integracji krajów socjalistycznych, to znaczy cilejszego niż dotšd powišzania ich z ZSRR. We wrzeniu 1971 r. przywódcy NRD przebywali z rewizytš w Polsce (18 - 20), a w poczštku padziernika (1 - 2) do Polski przybyli przywódcy Czechosłowacji. 10 listopada przywódcy polscy bawili znów w Moskwie. W delegacji brali udział: Gierek, Szydlak i Jagielski. Prowadzili rozmowy z Breżniewem, premierem A. Kosyginem, sekretarzem KC KPZR K. Katuszewem i wicepremierem N. Bajbakowem. 70 delegacji zagranicznych brało udział w VI Zjedzie PZPR w grudniu 1971 r. W czasie zjazdu dużo uwagi powięcono polityce zagranicznej. Zjazd podjšł specjalnš uchwałę: "W sprawie bezpieczeństwa i współpracy w Europie". 1 II 1972 r. wprowa- dzono w życie porozumienie z NRD w sprawie otwarcia granicy dla ruchu turystycznego pomiędzy Polskš i NRD. Podobnš umowę podpisano z Cze- chosłowacjš. Ekipa Gierka-Jaroszewicza odnowiła i zaktywizowała stosunki bilateralne z państwami socjalistycznymi, zacieniła współpracę z ZSRR i poparła ideę przyspieszenia procesu integracji obozu socjalistycznego. Jednoczenie ekipa ta podjęła akcję szerszego otwarcia polityki polskiej na współpracę z państwami zachodnimi. Kontynuowano politykę Gomułki w sprawie normalizacji stosunków z RFN. Układ z 7 XII 1970 r. ratyfikowany został dopiero 26 V 1972 r. Wymiany dokumentów ratyfikacyjnych dokonano 3 VI 1972 r. Podjęto stosunki dyplomatyczne. W dniach 13 - 14 IX 1972 r. w RFN przebywała delegacja polska z ministrem spraw zagranicznych S. Olszowskim na czele. Olszowski został przyjęty przez kanclerza W. Brandta. Postanowiono ustanowić ambasady z dniem 14 IX 197? r. i mianować swoich przedstawicieli. Podjęto rozmowy na temat współpracy gospodarczej, pod- pisano nowš umowę o wymianie handlowej, współpracy naukowej i łšczeniu rodzin. 21 III 1973 r. we Frankfurcie nad Menem podpisano porozumienie w sprawie powołania wspólnego polsko-zachodnioniemieckiego banku pod nazwš rodkowo-Europejski Bank Handlowy S. A. Pierwszym ambasadorem polskim w RFN został Wacław Pištkowski. W 1972 r. podjęła pracę pol- sko-zachodnioniemiecka Komisja UNESCO do Spraw Rewizji Podręczników Szkolnych w zakresie historii i geografii. Bezporednim skutkiem porozumie- nia z RFN i uznania przez RFN zachodniej granicy państwa polskiego był dekret papieski z 28 VI 1972 r. o nowym podziale terytorialnym kocioła rzymsko-katolickiego. Papież powołał 4 nowe diecezje (Opole, Gorzów, Koło- brzeg, Kamień) i zmienił granice 2 dotychczasowych diecezji (Warmińskiej i Wrocławskiej). Postępowała normalizacja stosunków z kociołem. W Polsce w styczniu 1971 r. podjęto decyzję o rozwišzaniu Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. W RFN organizacje przesiedleńcze kontynuowały swš dzia- 448 łalnoć, ale zostały pozbawione dotacji rzšdowych. Kontynuowano współpracę z Francjš. Ambasadorami polskimi w Paryżu byli na przemian Tadeusz Olechowski (1961 -1969), Emil Wojtaszek (1969 -1972) i znów Olechowski (1972 -1976). 27 VI 1972 r. w Warszawie utworzono Towarzystwo Przyjani Polsko-Francuskiej. Przewodniczšcym Towarzystwa została wicemarszałek sejmu Halina Skibniewska. Organizowano wymianę parlamentarzystów, nau- kowców, ludzi kultury. Prowadzono rozmowy polityczne i gospodarcze.1 VIII 1972 r. podpisano umowę o zakupie licencji na produkcję w Polsce autobusu " Berliet". W dniach 19 - 22 wrzenia 1972 r. przeprowadzono kompleksowe polsko-francuskie rozmowy gospodarcze. W dniach 2 - 6 X 1972 r. z wizytš we Francji przebywała oficjalna delegacja polska z Gierkiem na czele. W skład delegacji wchodzili ponadto M. Jagielski, S. Olszowski, R. Frelek, H. Skib- niewska, J. Iwaszkiewicz, T. Olechowski, M. Grudzień, S. Staniszewski. Była to pierwsza powojenna tej rangi delegacja polska w państwie kapitalistycznym. Gierek konferował z prezydentem G. Pompidou. 6 X 1972 r. podpisano polsko-francuskš deklarację o przyjani i współpracy. Jagielski i V. Giscard d'Estaing podpisali układ o rozwoju polsko-francuskiej współpracy gospodar- czej, przemysłowej i technicznej na 10 lat. Znacznemu ożywieniu uległy stosunki z USA. Ambasadorami polskimi w USA byli w tym czasie Witold Tršmpczyński (1967 - 1972) i Romuald Spasowski (1972 - 1978). Nastšpiła wymiana różnych misji i delegacji. Podpisano szereg porozumień o wymianie handlowej. W dniach 31 V -1 VI 1972 r. z wizytš w Polsce przebywał prezydent USA Richard Nixon. Prze- prowadził on rozmowy z H. Jabłońskim, E. Gierkiem i P. Jaroszewiczem. Podpisano umowę o otwarciu konsulatów w Krakowie i Nowym Yorku, umowę konsularnš i wspólny komunikat. Była to pierwsza wizyta prezydenta USA w Polsce. W poczštku listopada tegoż roku podpisano protokół w sprawie ułatwień w dalszym rozwoju wzajemnych stosunków ekonomicznych. Uzgod- niono otwarcie polskiego przedstawicielstwa handlowego w San Francisco. Ożywiła się współpraca Polski z Włochami. 26 X 1971 r. podpisano umowę o zakupie licencji na samochód osobowy "fiat 126". W dniach 19 - 23 VI 1972 r. w Polsce przebywał z wizytš prezydent Jugosławii Josip Broz-Tito, a w dniach 5 - 8 VII 1972 r. Sekretarz Generalny ONZ Kurt Waldheim. Polityka otwarcia na Zachód mogła zostać podjęta nie tylko dlatego, że Gierek, jak sam to póniej stwierdził, nie miał uprzedzeń "wobec kapitalistycz- nego Zachodu", a przede wszystkim na skutek generalnego odprężenia w sto- sunkach Wschód-Zachód. 3 XII 1972 r. podpisano czterostronne porozumienie w sprawie Berlina Zachodniego, za 21 XII 1972 r. układ zasadniczy pomiędzy RFN i NRD. 18 IX 1973 r. oba państwa niemieckie przyjęte zostały do ONZ. W lutym 1972 r. prezydent Nixon złożył wizytę w Chińskiej Republice Ludowej. 27 II 1973 r. podpisano porozumienie w sprawie zaprzestania działań zbrojnych i przywrócenia pokoju w Wietnamie. 449 T Fakty te otworzyły możliwoć porozumienia się w sprawie bezpieczeństwa i współpracy w Europie. Po długich rokowaniach 1 VIII 1975 r. przywódcy 35 państw podpisali w Helsinkach Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Był to generalnie okres odprężenia w stosunkach międzynarodowych i szukania możliwoci pokojowej współpracy. Politykę takš uznawał także i popierał Zwišzek Radziecki. Bez aktywnego udziału ZSRR realizacja tej polityki nie byłaby możliwa. Gierek wspomina, że głównym celem jego polityki otwarcia na Zachód było dšżenie do maksymalnego uniezależnienia się od ZSRR i usamodziel- nienia. "Głównš przyczynš naszego otwarcia po układzie Gomułka - Brandt - mówił Gierek - była potrzeba szukania oparcia na Zachodzie, żeby choć częciowo zrównoważyć z jednej strony wpływy niemieckie, a z drugiej - zwiększyć nasze usamodzielnienie się wobec towarzyszy radzieckich." Gierek był przewiadczony, że w polityce tej osišgnšł poważne sukcesy. "Mogę powiedzieć - stwierdził w rozmowie z Rolickim - że mielimy w moich latach bardzo znacznš suwerennoć. Ograniczała jš tak zwana strefa interesów bezpieczeństwa ZSRR." Jest to sprawa bardzo skomplikowana i trudna do obiektywnej oceny. Nie można tu kwestionować dobrej woli Gierka i Jarosze- wicza. Wielu ich współpracowników sprawy tej nie rozumiało lub nie doceniało. A Zwišzek Radziecki miał duże możliwoci penetracji w Polsce. Armia polska znajdowała się już całkowicie w rękach vficerów polskich. Po- przez udział Polski w Układzie Warszawskim znajdowała się ona jednak pod kontrolš ZSRR. Na terenie Polski stacjonowały nadal wojska radzieckie. Na zachodniej granicy, w NRD i od 1968 r. w Czechosłowacji znajdowały się wojska radzieckie. Władze polskie nie mogły pozwolić sobie na żaden bardziej samodzielny krok. Z góry było wiadomo, że nie mogš one przekroczyć pewnej okrelonej granicy. Doradca ekonomiczny Gierka, Zdzisław Rurarz wspomi- na, że w pewnym momencie radziecki sztab zażšdał, by wszystkie rozmvwy te- lefoniczne z abonentami zagranicznymi łšczone były przez centralę w Moskwie. Gospodarka polska na skutek udziału Polski w RWPG również była silnie uzależniona od dostaw surowców radzieckich i wspólnych planów. W gvs- podarce tej można było przeprowadzać tylko nieznaczne zmiany i reformy. Każda poważniejsza reforma prowadziła do komplikacji w RWPG i nie mogła być realizowana. Uchwały XXV Sesji RWPG w sprawie przyspieszenia procesu integracji zmuszały do jeszcze większego upodobnienia polskiego systemu gospodarowania do systemu radzieckiego. Mało znane sš pvwišzania resortów bezpieczeństwa i wywiadu. W placówkach radzieckich w Polsce pracowało wielu ludzi zajmujšcych się wywiadem. Wielu Polaków pra- cujšcych w różnych instytucjach centralnych zdawało sobie sprawę, iż awans ich w dużym stopniu zależy od dobrych stosunków z ambasadš ZSRR, od opinii ich radzieckich kolegów itp. Starali się oni zasłużyć na pozytywne opinie i poparcie ustępujšc im we wszystkich sprawach. Powszechnie uczono 450 sig rnsyjskiego i nawůet w Polsce z przedstawicielami ZSRR starano się mówić po rosyjsku. W ZSRR studiowało wielu studentów i doktorantów polskich. Zobowišzani byli oni do pisania prac magisterskich i doktorskich w oparciu o materiałv gromadzone w Polsce. Byli oni z natury rzeczy ważnymi inform...
jagaw7