Ted Shackley - Tajemnice CIA (2008).pdf - USA - gorylisko

Ted Shackley

Tajemnice CIA

Przedmowa

Ż ycie zmarłego niedawno Teda Shackley'a i jego rola arcyszpiega w CIA mogłyby stanowić wątek

doskonałej powieści. Ted jednak zbyt poważnie podchodził do życia, żeby zajmować się pisaniem

powieści. Dla niego życie oznaczało pracę. Podczas trzech dziesięcioleci kariery w CIA wyróżnił się jako

członek stosunkowo niewielkiej grupy, która wywierała znaczący wpływ na tajne operacje Agencji.

Kiedy pisał tę książkę, można było przypuszczać, że będzie to rodzaj autobiografii, a może wspomnień

w klasycznym znaczeniu tego słowa. Tak jednak nie jest. Książka nie daje wglądu w jego osobiste działania.

Zamiast tego stanowi próbę wysublimowania z własnych doświadczeń wywiadowczych tego ziarna

prawdy, które uznawał za najważniejsze. Działając jakby w roli nauczyciela, od razu wprowadza czytelnika

w systematyczną analizę tego, co stary mistrz, Allen W. Dulles, nazywał „rzemiosłem wywiadu".

Czerpiąc ze swoich doświadczeń zebranych w Berlinie i związanych ze Wschodnimi Niemcami i

blokiem sowieckim, i wykorzystując przykłady z życia, autor opisuje całą gamę dyscyplin operacyjnych,

które składają się na pojęcie wywiadu - zbieranie informacji, tajne działania, operacje polityczne, pro-

paganda, operacje paramilitarne i działania kontrwywiadowcze. Informuje nas, że stwierdził, iż szkolenie,

które prowadziła Agencja nie było wystarczające. Teraz najwyraźniej próbuje uzupełnić to niedociągnięcie i

oferuje nam prawdziwy podręcznik dla szpiegów. Wiele osób, które go znały, pamięta, że przejawiał

skłonności dydaktyczne i zawsze był gotów pomagać podwładnym. Wzorował się na swoim dawnym

przełożonym, Billu Harvey'u, biorąc go za przykład wywiązywania się z obowiązków i sukcesów w

karierze.

Shackley ujawnia, że gdy awansował na wyższe stanowisko w połowie lat sześćdziesiątych, jego

obowiązki kosztowały go utratę wielu przyjaciół. Ten problem, jeżeli to jest problem, przejawiał się

wielokrotnie z upływem czasu. Współautor, Richard Finney, który zmarł również przed ukazaniem się

tej książki, pisze, że w Ameryce Łacińskiej i w Wietnamie, naciski jakie wywierał Shackley na

podwładnych, by zdobywali więcej informacji „wystawiały go na pośmiewisko i powodowały, że grupa

niechętnych mu osób rosła". To że był wymagającym i twardym przywódcąjest prawdą, ale wiedział co

robi i na ogół w swoim podejściu miał rację. Nawet jeżeli niektórzy uważali, że wymagał zbyt wiele, często

odnosił sukcesy skłaniając osoby, które miały słabe osiągnięcia, do większego wysiłku. Jego krytycy

twierdzą, że był powodowany ambicją. Kto jednak nie jest powodowany ambicją?

Uznałem opisy Shackley'a agresywnych operacji kontrwywiadowczych w Berlinie, w Europie

Wschodniej i w bloku sowieckim za szczególnie interesujące i dobrze napisane. Jest to najbardziej treściwy

opis tych działań, z jakim się zetknąłem. Ciekawe, że wykazuje więcej zrozumienia dla kontrowersyjnego

Jamesa Angletona, byłego szefa personelu kontrwywiadowczego Agencji niż większość jego

współpracowników. Jego analiza operacji mylących sprawia wrażenie. Shackley jest bardzo dobry w

tajnych operacjach. Korzysta w dużym stopniu z doświadczeń, jakie nabył w łatwym i swobodnym

środowisku okupowanych Niemiec, gdzie niemalże wszystko było dozwolone i nie istniały prawie żadne

ograniczenia. Myślę, że powinien był bardziej dobitnie zaznaczyć ograniczenia zaistniałe po 1967 roku, a

dotyczące operacji tajnych, wprowadzone wytycznymi Katzenbacha i późniejszymi działaniami

Kongresu, które bardzo utrudniły podejmowanie tajnych operacji.

Zmiana reżimu i koncentracja uwagi na Kubie były tematem Shackley'a w czasie misji w Miami w

początkach 1962 roku. Jak wiemy, nadzieja na usunięcie Castro była powiązana z kryzysem kubańskim.

Cała uwaga skoncentrowała się na zdjęciach wykonanych przez samoloty zwiadowcze U-2 i na starciu z

Sowietami, które później nastąpiło. Niewiele uwagi poświęcono natomiast doskonałym materiałom

wywiadowczym zebranym na Kubie na ziemi, które pokazywały taktyczną rozbudowę sowieckiej

obecności wojskowej i wskazywały umiejscowienie rakiet, które później były fotografowane przez

samoloty U-2. Jego działalność w Miami prawdopodobnie zasługuje na znacznie większe uznanie niż to, z

którym się spotkała.

Po trzech i pół roku na Florydzie przyszedł kolejny pobyt w Niemczech. Dokuczało mu to

przeniesienie od operacji frontowych, które prowadził w Miami do placówki w Berlinie, która była

praktycznie martwa i którą kierownictwo usiłowało ożywić. Mówił o tym otwarcie. Jednak jak posłuszny

żołnierz udał się do Berlina. Jego trafne spostrzeżenia na temat uciekinierów pochodzą głównie z tego

okresu. Niespodziewanie jego osobiste perspektywy rozszerzyły się w 1966 roku, kiedy poproszono go

o wyjazd do Laosu. Było to dla niego, jak i dla wszystkich, zaskoczeniem. Spośród jego zadań

najbardziej upodobał sobie pracę na stanowisku kierownika placówki w Yientiane. Jego działalność tam

została poddana surowej krytyce płynącej ze skądinąd dobrej książki Backftre pióra Rogera Warnera

(wznowionej w 1996 roku przez Ste-erford Press pod tytułem Shooting at the Moon). Kilku oficerów z

Agencji, którzy pracowali w Laosie pod jego kierownictwem, twierdziło, że kiedy Shackley objął

stanowisko, zmusił plemię Hmong z północnego Laosu, które było doskonałe w walce partyzanckiej, do

włączenia się do wojny regularnej i działać w formie batalionów regularnych przeciwko twardym siłom

północ -nowietnamskim, którym nie mogły dać rady. W rezultacie mężczyźni z plemienia Hmong zostali

zdziesiątkowani i skutki dla ludności cywilnej były kata-

strofalne. Jest prawda w tym twierdzeniu. Nie była to jednak wina Shackley'a. W 1966 roku siły lądowe

Stanów Zjednoczonych były już w pełni zaangażowane w wojnę wietnamską, która wciąż się rozszerzała.

Amerykańska obecność w Laosie miała dwa podstawowe cele - obronę królewskiego rządu Laosu przed

inwazją północno wietnamską oraz wsparcie wszystkimi możliwymi sposobami działań Stanów

Zjednoczonych w Wietnamie Południowym. Waszyngton wciąż naciskał na nasilenie działań w Laosie i

Shackley reagował. Ocenę tego, co osiągnięto w tej dziedzinie oraz podsumowanie działań ogólnych

Agencji czytelnik może znaleźć w pośmiertnie wydanej książce Richarda Helmsa A Look Over My

Shoulder (Random House, New York 2003), szczególnie w rozdziale 25 poświęconym Laosowi i

zatytułowanym Wojna, którą wygraliśmy.

Inne krytyczne uwagi dotyczą bitwy pod Nam Bać. Zarzuca się Shackle-y'owi, że utworzył silne

zgrupowanie laotańskich sił rządowych w oddalonym punkcie na północy, co spowodowało potężny atak

północnowietnamski, który doprowadził do zniszczenia sił laotańskich. W rzeczywistości Shackley nie

był bezpośrednio zaangażowany w tworzenie tego zgrupowania. Jedyną formą udziału jego sił

nieregularnych była działalność pomocnicza podjęta na żądanie ambasady. Niektórzy obwiniają również

Shackley'a za utratę Phou Pha Thi, gdzie lotnictwo Stanów Zjednoczonych zbudowało ważną instalację

łączności na pozornie niedostępnym szczycie górskim w północno-wschodnim Laosie, która miała

pomagać bombowcom dokonującym nalotów na Wietnam Pomocny. Instalację obsługiwał personel Sił

Powietrznych Stanów Zjednoczonych, a jej obrona powierzona była siłom nieregularnym. Shackley

ostrzegał ambasadę i Waszyngton o rosnącym zagrożeniu ze strony armii północnowietnamskiej i

sugerował wycofanie się. Jego ostrzeżenia zostały jednak zignorowane. Siły nieregularne zostały

pokonane przez armię północnowietnamską i cały personel lotnictwa zginął lub dostał się do niewoli.

Niezależnie od tej krytyki misja Shackley'a w Laosie zakończyła się sukcesem. Rozbudowa

laotańskich sił nieregularnych, którą rozpoczął, objęła także centralny i południowy okrąg wojskowy w

Savannakhet i Pakse i była kontynuowana przez jego następcę. Kiedy ja objąłem to stanowisko w 1970

roku, siły nieregularne wzrosły ilościowo, a ich siła ognia uległa wzmocnieniu podobnie jak umiejętności.

Zostały później wzmocnione przez ochotników tajlandzkich, bez których mogły zostać pokonane w

wyniku zintensyfikowanych wypadów armii północnowietnamskiej w tej krytycznej fazie wojny.

W odróżnieniu od opowieści o jego zaangażowaniu w Laosie prowadzonej bardzo szczegółowo,

opowiadając o przeniesieniu z Laosu do Wietnamu i o działalności w Sajgonie, Shackley nie zajmuje się

szerszym obrazem postawy Stanów Zjednoczonych w Wietnamie. Pisze szczegółowo o różnych aspektach,

na temat których wygłasza zdecydowane zdanie. Omawia program Phoenix (na tematktórego jego poglądy

musiały się różnić od poglądów WilliamaColby'ego),

działania Johna Paula Yanna (którego oceniał tak samo jak Neil Sheehan w Bright Shining Lie),

sprawę Chuyena, która trafiła na czołówki gazet w związku z sugestią „zakończenia z ekstremalnym

uszczerbkiem" i skomplikowaną sprawę Tran Ngoc Chau. Mówi niewiele lub prawie nic o ofensywie Tet,

ale oczywiście ofensywa ta zdarzyła się na długo przed objęciem przez niego kierownictwa placówki.

Jednak jego współautor sugeruje, że uznawał Tet za szokujące i niewybaczalne niepowodzenie wywiadu.

Po dłuższym opisie spraw Chuyena i Tran Ngoc Chau i ich konsekwencjach Shackley zmienia nagle

temat i widzimy go w sztabie agencji w Wydziale Latynoamerykańskim. Brakuje mi jego przemyśleń na

temat Wietnamu i spraw, które zdominowały dyskusję na ten temat. Teraz poświęca uwagę Chile oraz

podejrzeniom, że maczał palce w sprawie śmierci Allende. Opisuje interesującą wymianę zdań z Charlesem

Meyerem, zastępcą sekretarza stanu do spraw południowoamerykańskich na temat wyborczego zwycięstwa

Allende we wrześniu 1970 roku. Meyer powiedział mu, że w Białym Domu i w innych kręgach wa-

szyngtońskich było uważane za poważne niepowodzenie polityczne, któremu przede wszystkim była winna

CIA. Stwierdzenie Meyera trudno mi było pogodzić z własnymi wspomnieniami, ponieważ uczestniczyłem

w spotkaniu na temat polityki w lipcu 1970 roku, na którym podsekretarz stanu U. Alexis Johnson

odpowiedział na narzekania Henry'ego Kissingera, że nic się nie robi w sprawie zapewnienia takich

wyników wyborów, jakie byłyby do przyjęcia. Johnson przypisywał taki rozwój sytuacji „opozycji w

Departamencie Stanu", czyli zastępcy sekretarza stanu Charlesowi Meyerowi. Możliwe, że Meyer uznał

za stosowne zmienić po dwóch latach stanowisko i obwinie CIA. W każdym razie Shackley został

odpowiednio zmotywowany i poświęcił uwagę szczegółowej analizie przebiegu wypadków, które

doprowadziły do śmierci Allende czy to na drodze samobójstwa czy zabójstwa. Nadal istnieje jeszcze

wiele pytań na temat tych wypadków, ale moim zdaniem Ted rozprawia się skutecznie z tymi

bezpodstawnymi zarzutami.

W 1973 roku, po zakończeniu sprawy Chile i Allende, Shackley został naczelnikiem Wydziału Azji

Wschodniej. Nie komentuje tych lat i przechodzi od razu do zatytułowanego Nowa struktura. Tu staje się

bardziej refleksyjny. Nie omawia już więcej pojedynczych przypadków i nie dokonuje podsumowań.

Zamiast tego Ted Shackley przedstawia swoją filozofię wywiadu związaną ze zmieniającą się strukturą

potrzeb państwa w nadchodzących latach. Wywiad musi zostać uwolniony z obecnego skrępowania i

należy mu umożliwić dostrzeganie zmian i reagowanie na nie w miarę ich następowania. Proponuje podejście

do identyfikacji głównych elementów misji oraz działań, które pozostaną aktualne przez następne dziesięć

lat. Obejmuje ono wszystkie zagrożenia, z jakimi mamy do czynienia w dzisiejszym świecie od

rozprzestrzeniania się broni atomowej do terroryzmu i całej gamy innych zagrożeń. Określenie zbioru

wymo-

gów i priorytetów wymaga większej precyzji popartej większym autorytetem niż teraz. Shackley uważa,

że można to osiągnąć poprzez stworzenie stanowiska dyrektora do spraw wywiadu na szczeblu

rządowym. Większość tego, co Shackley mówi na ten temat wynika niewątpliwie z jego własnych

doświadczeń zebranych w ciągu ostatnich lat służby spędzonych na stanowisku zastępcy dyrektora

operacyjnego Agencji. Niestety nie komentuje tego ostatniego trudnego okresu w historii Agencji.

Chociaż niektóre sugestie Shackley'a mogą być drastyczne, należy podziwiać jego umiejętność

przewidywania w świetle wezwań do reorganizacji, jakie brzmią dzisiaj w Waszyngtonie. Posuwa się

nawet tak daleko, że wzywa do likwidacji CIA i zastąpienia jej Służbą Wywiadu Zagranicznego (FIS).

Inną zmianą, jaką przewiduje, będzie zastąpienie przykrywki dyplomatycznej przykrywką handlową.

Wreszcie wzywa do usprawnienia nadzoru parlamentarnego, co bardziej niż inne jego sugestie wydaje się

marzeniem ściętej głowy.

Kiedy jego zdrowie uległo pogorszeniu, nawet ci, którzy dobrze znali Teda Shackley'a byli zaskoczeni

jego spokojem i systematycznymi przygotowaniami na zbliżający się koniec. Odwiedziłem go na dwa dni

przed śmiercią. Byłem pod wrażeniem przenikliwości i jasności jego umysłu i dobrego humoru.

- Ted - powiedziałem - wcale nie wyglądasz na tak chorego, jak ludzie mówią.

Roześmiał się i powiedział, że tego popołudnia ma umówione spotkanie z przedsiębiorcą

pogrzebowym. Dla niego była to po prostu sprawa „dogłębnego spojrzenia", jak określał swoje podejście do

prowadzonych spraw operacyjnych. Jego zimna krew przy podejściu do sytuacji nie do umknięcia

wynikała z siły, którą Ted Shackley czerpał z tej części swojej osobowości, z której niewielu z nas zdawało

sobie sprawę, z jego wiary katolickiej. Wiara ta uległa ożywieniu w ostatnich latach i stała się ważnym

aspektem jego życia. Jeżeli, jak przyznaje, jego styl nadzorcy kosztował go „kilka cenionych przyjaźni" w

ciągu tych lat, nie można było tego zauważyć wśród obecnych na mszy pogrzebowej w Bethes-da i na

Florydzie, gdzie został pochowany. W obu przypadkach jego podwładni i starzy towarzysze licznie

pojawili się, aby pożegnać swego dawnego szefa.

B. Hugh Tovar

B. Hugh Tovar służył w OSS podczas II wojny światowej na teatrze działań Chiny - Birma - Indie.

Wstąpił do CIA w 1948 roku i pracował przez trzydzieści lat w pionie operacyjnym. Działał na

Filipinach, w Malezji, Indonezji, Laosie i Tajlandii. Później w CIA stał na czele wydziałów operacji

tajnych i kontrwywiadowczych.

Wstęp

K iedy powstawała CIA, jej tajne elementy zostały rozmieszczone w czterech piętrowych barakach w

pobliżu pomnika Lincolna. Budynki nazwano tymczasowymi i ponumerowano je od I do L. Zostały

zbudowane w czasie I wojny światowej i wciąż były w stosunkowo dobrym stanie chociaż latem trudno je

było schłodzić. Odwiedzający byli wpuszczani przez budynek L i prowadzeni przez uzbrojonego strażnika

do rejonu recepcyjnego. To właśnie tam pewnego wrześniowego poranka 1951 roku zauważyłem oficera,

ponieważ rzucał się w oczy, będąc w mundurze w tym ściśle cywilnym środowisku. Młody, nieco

oszołomiony blondyn. Takie było moje pierwsze wrażenie. Reprezentował sobą jednak znacznie więcej

zalet, o czym się dowiedziałem później, ponieważ z czasem stał się moim szefem, a potem moim

przyjacielem.

To, że był oszołomiony, to może zbyt mało powiedziane. Zaledwie dwadzieścia cztery godziny

wcześniej podporucznik Theodore Shackley był na poligonie w Zachodniej Wirginii i przeprowadzał

Ted Shackley - Tajemnice CIA (2008).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: