Układ krążenia

BEZKREGOWCE

Typy:

PIERWOTNIAKI   - BRAK

GĄBKI  - BRAK

PARZYDEŁKOWCE - BRAK,            mezoglea jako pośrednik między komórkami

PŁAZINCE  - BRAK           a jego funkcje spełnia parenchyma, najpierwotniejsza tkanka 

                                                    łączna wypełniająca pierwotną jamę ciała

OBLENCE  - BRAK,     a jego funkcje spełnia płyn schizocelu, który jednocześnie spełnia funkcje szkieletu

                                    hydraulicznego.

WSTĘŻNICE  - układ krążenia pojawia się po raz pierwszy. Składa się on z dwóch naczyń zlokalizowanych po bokach ciała, które łączą się z przodu i z tyłu rozszerzeniami. Jest to system zamknięty. Krew u większości gatunków jest bezbarwna, a  krwinki owalne i jądrzaste. U większości wstężnic naczynia główne mogą się kurczyć.

PIERŚCIENICE  - I układ krążenia u pierścienic jest zamknięty. Nie występuje serce. Jego funkcję pełnią pulsujące naczynia 7-11 segmentów u skąposzczetów, a u wieloszczetów naczynie grzbietowe.  Układ ten składa się z dwóch głównych naczyń biegnących po stronie grzbietowej i brzusznej, oraz poprzecznych (okrężnych) naczyń segmentalnych w każdym segmencie. W naczyniu grzbietowym krew płynie do przodu, w naczyniu brzusznym – ku tyłowi ciała. Występują naczynia włosowate. Ciałka krwi tylko  bezbarwne. Barwniki oddechowe rozpuszczone są w osoczu, u wieloszczetów jest hemoglobina, chlorokruoryna która nadaje utlenowanej krwi kolor zielony oraz hemerytryna.( LEWIŃSKI STR.63) U skąposzczetów i pijawek tylko hemoglobina. Pijawki mają układ wtórnie otwarty. Krew wylewa się do jamy ciała wypełnionej tkanka przypominającą parenchymę.

STAWONOGI - system krążenia jest otwarty  (brak naczyń włosowatych). Występuje rurkowate serce położone po stronie grzbietowej. Jednokomorowe serce raków położone na grzbiecie wywodzi się z naczynia grzbietowego pierścienic. U owadów i pajęczaków występuje wielokomorowe serce  z zastawkami pomiędzy komorami otoczone workiem osierdziowym w każdej komorze SA po dwa ostia, czyli otworki, którymi wlewa się krew do serca U stawonogów po raz pierwszy rozwijają się białe ciałka krwi – leukocyty. Krew nosi nazwę hemolimfy, bo jest bezbarwna i nie roznosi tlenu. Zastępuje ja w tej czynności układ oddechowy z tchawkami. Tylko u większych stawonogów występuje barwnik oddechowy hemocyjanina nadający krwi kolor niebieski

MIĘCZAKI  - posiadają otwarty układ krążenia, tylko u głowonogów jest on prawie zamknięty. Serce umieszczone po stronie grzbietowej worka trzewiowego; składa się z komory i dwóch przedsionków i zawiera zastawki przedsionkowo-komorowe, poza tym w układzie tym występują   serca skrzelowe, które podtrzymują dość wysokie ciśnienie w krwiobiegu wymieniającym gazy oddechowe. Ślimaki w wyniku ewolucji  zatraciły niektóre części np. lewy przedsionek, czyli ich serce zbudowane jest z jednego przedsionka i jednej komory.!!

Serca głowonogów

SZKARLUPNIE  - praktycznie nie mają układu krążenia. Funkcje krwi pełni płyn jamy ciała, powstający głównie z soków wchłanianych w przewodzie pokarmowy.

....................................................................................................................................................................

STRUNOWCE   NIŻSZE

BEZCZASZKOWCE  - LANCETNIK)              układ krwionośny stanowi jeden krwiobieg. Główny narząd napędzający krew ma postać jednego tylko, kurczliwego pęcherzyka tzw. zatoki żylnej. Zatoka żylna leży po stronie brzusznej i zbiera krew odtlenowaną z dwóch żył Cuviera i jednej żyły wrotnej.  Funkcję napędzania krwi pełnią także pulsujące odcinki dużych naczyń krwionośnych.

Układ ten jest praktycznie zamknięty. Tutaj pierwszy raz występuje krążenie wrotne z uchyłkiem wątrobowym powstałym w wyniku uwypuklenia jelita.

OSłONICE -  posiadają otwarty układ krążenia (wyjątek). Cechą niespotykaną u innych strunowców jest  jednopęcherzykowate serce. U części gatunków tłoczy ono krew w jedną stronę, po czym zmienia kierunek pracy. Krew zawiera różne krwinki, część z nich jest barwna (pomarańczowe i zielone), lecz nie zawiera hemoglobiny.

Strunowce wyższe

KREGOWCE

  U wszystkich kręgowców układ krążenia jest zamknięty – krew krąży w naczyniach:

·                     Tętnice – odprowadzają krew z serca

·                     Żyły – doprowadzają krew do serca

·                     Naczyniach włosowatych 

BEZŻUCHWOWCE  -   posiadają jeden zamknięty obieg krwi. Pojawiło się serce i czynnych jest 6     lub 7  łuków naczyniowych. Nowością jest trzyczęściowe, jednoprzepływowe    serce  typu żylnego. Składa się ono z : zatoki żylnej, przedsionka  i  komory ustawione szeregowo. Serce nie jest unerwione. Rytm jego pracy wyznaczają  skupienia  tkanki węzłowej,  którą budują włókna Purkinjego (zdolność do rytmicznego,  samoistnego  kurczenia się, które zmusza mięsień sercowy do pracy pierwszy raz w ewolucji!!)). Na  granicy niektórych  części ciała znajdują się fałdy błony śluzowej, czyli  zastawki zapobiegające cofaniu się krwi. Dzięki obecności barwników   oddechowych krew transportuje więcej tlenu. U minoga obecne są we krwi  erytrocyty wypełnione hemoglobiną pierwszy raz w ewolucji!!  oraz jak dotychczas bezbarwne leukocyty

RYBY – serce ryb zbudowane jest z zatoki żylnej, przedsionka, komory i stożka tętniczego. Krew zebrana z tkanek ciała wpada głównymi żyłami do zatoki żylnej – do cienkościennego przedsionka, a z przedsionka do grubościennej, silnie umięśnionej komory. Skurcze komory i stożka tętniczego wypychają krew do aorty brzusznej. Przez serce ryby przepływa tylko krew odtlenowana, więc jest to serce żylne. Pomiędzy pęcherzykami umieszczone są zastawki.

Krew tylko raz przepływa przez serce, dwa razy przez naczynia włosowate ( 1 skrzela – wymian gazowa zewn.

Komórki ciała – wymiana gazowa wewn.).

U ryb dwudysznych przedsionek podzielony jest niezupełną przegrodą, a stożek tętniczy posiada podłużną zastawkę, dzielącą go na dwie części. Występuje jeden obieg krwi. Serce ryb określa się jako dwujamiste lub dwudziałowe, gdyż posiada ono jeden przedsionek (b)i jedną komorę (c). Przed przedsionkiem jest zatoka żylna, a za komorą serce kostnoszkieletowych ma  opuszkę tętniczą (m.gładki.)u ryb chrzęstnoszkieletowych   jest stożek tętniczy (m.p.p.s.).

PłAZY – u płazów w związku z wyjściem na ląd musiały zajść zmiany w układzie krążenia:

·                    

Stopniowy zanik zatoki żylnej i stożka tętniczego

·                     Dwa krwiobiegi: mały (płucny) i duży (obwodowy)

·                     Tworzenie się pionowej przegrody serce

·                     To serce zaczyna oddzielać krew odtlenowaną od natlenowanej(a nie skrzela i tkanki jak w układzie jednobiegowym ryb).

Serce płazów zbudowane jest z zatoki żylnej i dwóch przedsionków: prawego i lewego, jednej komory i stożka tętniczego. Pojawienie się dwóch przedsionków związane jest z przejściem przodków płazów na oddychanie płucne. Nierównoczesne kurczenie się przedsionków oraz podłużnie ustawiona zastawka w stożku tętniczym ogranicza mieszanie się krwi natlenowanej i odtlenowanej. Podstawowa odmienność, a zarazem wyższość układu o dwóch krwiobiegach polega na tym, że zarówno do płuc, jak i do ciała krew płynie zawsze pod bezpośrednim wpływem akcji serca, z większym ciśnieniem i prędkością. Po każdym przejściu przez naczynia włosowate wraca do serca, by tam uzyskać nowe przyspieszenie. Słabością  tego ogromnego udoskonalenia jest mieszanie się krwi natlenowanej i odtlenowanej w jednej komorze serca. Częściowo zapobiega temu krążenie skórne.

GADY-   układ krwionośny składa się z serca i licznych naczyń krwionośnych. U gadów przystosowania układu krwionośnego do życia lądowego i do oddychania tylko za pomocą płuc są znacznie większe niż u płazów. Serce podobnie jak u płazów składa się z: dwóch przedsionków i jednej komory, która jest przedzielona przegrodą międzykomorową na 2 części: prawą – żylną (zawierającą krew odtlenioną) i lewą – tętnicza (zawierającą krew nadtlenioną).Dzięki niezupełnej przegrodzie komory krew tętnicza i żylna mieszają się w komorze w znacznie mniejszym stopniu niż u płazów. U krokodyli – całkowita przegroda w sercu – czterodziałowe. Z części lewej serca wychodzą dwie aorty- lewy łuk i prawy łuk. U gadów (podobnie jak u płazów) istnieją 2 obiegi krwi: mały – płucny i duży – obwodowy.

PTAKI – układ krążenia składa się z układu krwionośnego, w którym płynie krew, i układu chłonnego, w którym płynie limfa. Cecha charakterystyczną układu krwionośnego ptaka jest całkowity rozdział krwi natlenionej i odtlenionej. Układ krwionośny ptaka składa się z serca i naczyń krwionośnych. Serce składa się z 2 przedsionków i 2 komór, całkowicie oddzielonych od siebie. Istnieją więc dwa krwiobiegi. W małym obiegu, czyli płucnym, krew żylna z prawej komory płynie tętnicą płucną do płuc, gdzie natlenia się i wraca żyłą płucną jako krew tętnicza do lewego przedsionka i wchodzi do lewej komory. W dużym krew z lewej komory zostaje wypchnięta do aorty prawej, skąd licznymi tętnicami i naczyniami włosowatymi rozprowadzana jest po całym ciele, docierając do wszystkich tkanek organizmu rozdaje im tlen i żyłami wraca jako krew odtleniona (żylna) do prawego przedsionka. Krwinki czerwone są mniejsze niż u gadów. Erytrocyty ptaków są nadal jądrzaste . Występuje tylko 1 z łuków aorty – prawy pozostałość po gadach.

SSAKI – centralnym narządem układu krwionośnego jest serce (leżące w jamie piersiowej w worku osierdziowym), od którego odbiegają liczne naczynia krwionośne. Serce ssaka jest relatywnie mniejsze niż u ptaka. Składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór, ale występuje tylko lewy łuk aorty. Prawa połowa serca zawiera wyłącznie krew odtlenowana, lewa wyłącznie krew natlenowaną Występują  2 obiegi krwi: mały i duży. Do prawego przedsionka uchodzą tylko 2 żyły główne ( u ptaków 3). Do lewego przedsionka wpadają cztery żyły płucne. Czerwone (dojrzałe) ciałka krwi są pozbawione jąder i tym różnią się od czerwonych ciałek krwi innych kręgowców.

4