Świat chrześcijan
Świat pogan
Świat chrześcijan jest światem młodym. Akcja rozpoczyna się po śmierci Chrystusa, kiedy żyją jeszcze ludzie, którzy byli świadkami jego działalności (apostołowie). Ukrywają się ze swoją wiarą. Uważani są za sektę przez odrazę do zabaw, izolowanie się od społeczności, wierze w koniec świata i ich zbawieniu i potępieniu reszty ludzkości skazanej na męki.
Świat pogański jest światem starym. Rzym wyznaje swoich wielu bogów i toleruje np. religię Żydów, ale ze względu na to, że mają one ze sobą setki lat tradycji, są dobrze poznane i zaakceptowane.
Świat chrześcijański jest światem ludzi biednych. Nauka Chrystusa o wzajemnym miłowaniu się, uczciwości, sprawiedliwości, przebaczeniu cieszyła się powodzeniem u nędzarzy, ludności napływowej, zbiegłych niewolników. Wśród jej wyznawców są też wysoce postawieni bohaterowie: Pomponia Grecyna, zamożni Rzymianie, Ligia). Kryspus (przełożony gminy chrześcijańskiej) sądził, że chrześcijaninowi przystoi myśleć jedynie o zbawieniu i życiu wiecznym, a żadne doczesne sprawy nie powinny go interesować, kto myślał i robił inaczej wzbudzał w nim gniew i pogardę (a więc uczucia niechrześcijańskiej); ap. Piotr – jest pełen miłości i przebaczenia tym, którzy tego chcą i na to zasługują
Świat pogański jest światem ludzi bogatych. W powieści reprezentuje świat pogański dwór Nerona. To świat lenistwa, przyjemności, ciągłych uczt, pięknych kobiet, drogocennych przedmiotów, tkanin, wyrafinowanego jedzenia, przepięknych willi mieszkalnych, wielkich majątków, wygodnego życia. Świat pogan to świat kreowany przez żądze pieniądza, bogactwo. O dobre samopoczucie swojego pana troszczą się niewolnicy. Niejednokrotnie zabawa przybierała charakter okrutnej rzezi, np. gdy organizowano igrzyska z udziałem chrześcijan. Neron delektuje się widokiem krwi chrześcijan rozszarpywanych przez dzikie zwierzęta.
Świat chrześcijański jest światem wartości moralnych. Najważniejsza jest miłość bliźniego, dobroć, szacunek, uczciwość, wierność, łagodność, przebaczanie win – w stosunku do każdego człowieka. Chrześcijanie to ludzie, którzy są honorowi, nigdy nie myślą o zemście, nawet wówczas, gdy padli ofiarą czyjejś intrygi i zostali skrzywdzeni. Umieją wybaczać, nawet swoim wrogom, nie czują zawiści ani zazdrości. Ich jedynym celem jest życie zgodnie z nauką Chrystusa i ze słowami Apostołów. Chrześcijanie żyjący według tych zasad doznają spokoju i szczęścia. Mimo, że są niekiedy biedni to ich uporządkowane i oparte na pewnych postawach moralnych życie daje im poczucie bezpieczeństwa. Pokładają całą wiarę w Chrystusa, gdyż wiedzą, że jest on potężniejszy od Nerona.
Świat pogański jest światem niemoralnym. Wszyscy ci, którzy reprezentowali sobą surowość, sprawiedliwość i wstrzemięźliwość stanowili potencjalne zagrożenie dla dworu i cezara. Aulus Plaucjusz uniknął śmierci, gdyż nie pokazywał się na dworze i unikał spotkania z Nerona i jego ludźmi. Neron i jego dwór jest okrutny, bezlitosny i rozpustny; życie ludzkie nie ma dla niego znaczenia i traktuje ludzi jak przedmioty, które mają zaspokoić jego pragnienia. Stoi on nad życiem patrycjuszy (zabójca matki, żony, brata, artysta). Nikt z jego dworu nie jest pewny dnia ani godziny swojej śmierci; wszyscy żyją w ciągłym strachu. Wielu Rzymian nie chciało przyjąć chrztu, ponieważ musieliby wyrzec się wszystkich dóbr, które do tej pory mieli (Petroniusz).
Świat chrześcijański i świat pogański zostały w powieści przedstawione na zasadzie kontrastu.
Smutne, szare postacie, biedne i mdłe w swej dobroci; dobro ponure, zwyczajne, szare, niepozorne, bezbarwne, niefascynujące
Rozpasany, upojny, kolorowy, bogaty świat; zły, ale ciekawy i interesujący
Chrześcijaństwo – religia głosząca miłość, braterstwo, równość wszystkich ludzi jako dzieci jedynego Boga, przeznaczonych do wiecznego życia. Religia pojawia się w I w n.e. w wyniku działalności Jezusa Chrystusa i apostołów. Chcąc uniknąć prześladowań chrześcijanie modlili się w ukryciu, zbierając się w opustoszalych miejscach za miastem.
Postacie: Ursus, Pomponia Grecyna, Ligia, Glaukos, apostołowie, chrześcijanie.
Starożytny świat pogański to potęga rządząca i wszechmocna, wspaniale rozwinięta kultura, bogactwo form życia i myśli filozoficznych, trwałe pomniki architektury, literatury, filozofii, prawa. Z jednej strony świat przepychu, bogactwa, piękna, radości, różnorodności życia, a z drugiej świat niewolnictwa, wyzysku, wojen, rzezi i okrutnych, despotycznych rządów
Postacie: Neron, Petroniusz, Chilon, Tigellin, Poppea, Winicjusz (do czasu)
W przeciwieństwie do pogan chrześcijanie żyli według przykazań, prowadzili skromne życie. Starali się swoim postępowaniem dawać, jak najlepszy przykład. Z ich uczynków płynęła dobroć i miłość do bliźniego. Pomimo cierpień, nie odstępowali od swojej religii, głęboka wiara przepełniała ich serca. Wierzyli, że za cierpienia na świecie doczesnym zostaną wynagrodzeni życiem wiecznym.
Dobro i miłość bliźniego nie były dla pogan ważne, dopóki nie czerpali z nich żadnych zysków. Największa wartością była dla nich przyjemność, dlatego za wszelką cenę starali się zaspokoić swoje potrzeby. Największą przyjemnością były igrzyska, na których z zaintersowaniem przyglądali się cierpieniom chrześcijan wydanych na pożarcie rozwścieczonym lwom.
oska