1. Charakterystyka wzajemnych powiązań miedzy jednostką a społeczeństwem.
OSOBOWOSC – specyficzna jedność biologiczna i socjalna, w której cechy fizyczne, psychiczne i socjalne tworzą nierozerwalny łańcuch. Cechy biologiczne to wygląd – właściwości anatomiczne, system nerwowy, wydolność gruczołów, natomiast kontekst psychosocjalny uwarunkowany jest przez wpływ kultury i wspólnot w których jednostka przebywa. Przejawia się ona przez cechy charakteru, zainteresowanie, umiejętności, zdolności, temperament. Opisywać osobowość możemy w kontekście społeczeństwa, gdyż to w nim pojawiają się charakterystyczne cechy osobowości tworzące indywidualność. INADYWIDUALNOŚĆ- niepowtarzalne połączenie specyficznych właściwości człowieka. Cechy te są formowane za pomocą interakcji z innymi ludźmi i grupami. Aby poszerzyć zasięg tych interakcji jednostka musi wykazać własną aktywność. AKTYWNOŚĆ to jedna z podstawowych charakterystyk, polega na zdolności powodowania zmian w interakcjach z otaczającym światem. Podstawą aktywności są motywy jednostki, będące siłą napędową rozwoju. Przejawami aktywności w społeczeństwie jest wykorzystywanie swoich zdolności, odnalezienie indywidualnego tępa życia. Utwierdzając się w swej indywidualności, przejawiając aktywność i twórcze zdolności jednostka rezalizuje się jako osoba kompetentna.. A KOMPETENCJA SOCJOPSYCHOLOGICZNA to zbiór wiedzy komunikacyjnej, percepcyjnej, która pozwala na orientowanie się w społeczeństwie. Jego t
2. Socjopsychologiczne pojęcie osobowości.
Osobowość jest rozpatrywana w kontekście wielu teorii i założeń psychologicznych
PSYCHOANALIZA
-wg Sigmunta Freuda motywacją zachowań ludzkich w społeczeństwie są nieświadome popędy i instynkty. Stan duchowy człowieka jest wyznaczany przez stosunek nieświadomości (popędy, instynkty) i świadomości (wyniki wpływu środowiska). Walka miedzy nimi ma charakter dramatyczny i kończy się konfliktem człowiek-społeczeństwo.
- wg. Carla Gustawa Junga istnieją dwa przeciwstawne typy osobowości: introwertyka- koncentrującego się na doznaniach wewnętrznych i ekstrawertyka – zwracającego się ku światu zewnętrznemu. Jednostkę możemy rozróżnić również za pomocą podstawowych funkcji psychologicznych tj. myślenie, emocje, uczucie. (to co świadome kontra nieświadome), możemy tez rozróżnić za pomocą funkcji i działalności na dwie grupy: działania racjonalne(kierowanie się za pomocą rozumu) i nieracjonalne (kierowanie się za pomocą intuicji)
-wg Ericka Fromma stanieje forma wyobcowania czyli utrata związku ze światem i innymi ludźmi. Taki stan przygnębia jednostkę, gdyż pragnie ona mieć bliskie stosunki z innymi ludźmi.
-wg Eriksona rozwój osobowości wyznaczany jest przez środowisko społeczne a nie czynniki biologiczne. Kluczowa charakterystyką jest tzw. tożsamość ukazująca wzajemnie stosunki i powiązania w społeczeństwie.
BEHAWIORYZM
- John Wotson zaproponował program budowy teorii psychologicznej, której przedmiotem byłoby zachowania które można opisywać terminami bodziec – kreacja (S-R), gdzie bodziec to wpływ, zmiana w środowisku, a reakcja to odpowiedz na ta zmianę.
- BF Skinner rozbudował tą teorię o twierdzenie, ze reakcje na bodźce można odpowiednio wzmacniać – za pomocą wzmocnień pozytywnych, nagród- i osłabiać – za pomocą wzmocnień negatywnych, kar. Wzm neg wywołują niepożądane skutki natomiast wzmocnienia pozytywne wywołuje zmiany w upragnionym kierunku.
PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA
-osobowość jest niepowtarzalnym systemem całościowym, zdolnym do samorealizacji i samokontroli co cechuje tylko człowieka.
-C R Rogers założył ze każdy człowiek posiada zdolności samodoskonalenia, centralnym pojęciem jest „ja” formowane przez procesy interakcji jednostki z otoczeniem. Podstawową cecha jednostki jest samodoskonalenie tego „ja”
-człowieka powinno się badać jako całość, a każdy jest niepowtarzalny, człowiek jest jednostką twórczą i aktywną. Posiada potencjał do rozwoju i samorealizacji
-Abraham Maslow założył, ze aby dotrzeć do możliwości samorealizacji należy sprostać innym potrzeba. Stąd „zbudował” piramidę potrzeb człowieka. Fizjologiczne -> bezpieczeństwa -> przynależności i miłości -> szacunku i uznania ->samorealizacji.
PSYCHOLOGIA EGZYSTENCJALNA
Podkreśla niepowtarzalność ludzkich doświadczeń.
-W Frankl uważał, ze podstawowym pragnieniem człowieka jest zrozumienie sensu swojego życia. Gdy pragnienie to nie jest zrealizowane pojawia się tzw. pustka lub próżnia egzystencjalna. Jednostka, która znajdzie sens życia dostaje ogromne siły duchowe do pokonania życiowych niepowodzeń.
AKMENOLOGIA (AKME- najwyższy poziom, najlepszy okres w życiu człowieka)
-B Anajew skupia się na badaniu cech człowieka dojrzałego psychicznie, określa czynniki, które pozawalają człowiekowi najlepiej wykazać się w życiu – zostać fachowcem. Dla jednostki ważne jest przedłużenie swojego akme jako najbardziej aktywnego i twórczego okresu.
3. Pojęcie socjalizacji
Łac. Socialis- społeczny. Socjalizacja to proces uspołecznienie jednostki, wejścia jej do społeczeństwa, aktywnego przyswajanie norm, zasad i wartości. Odbywa się w warunkach żywiołowego wpływu na osobowość różnych sytuacji życiowych . Człowiek dołączając do grupy osiąga poczucie „my” i „ja” wśród „my” – ratuje się od samotności, ale jednocześnie pielęgnuje i umacnia swoją indywidualność. Instytucjami socjalizacji są konkretne grupy, w których człowiek dołącz się do systemu norm i wartości to np. dom, szkoła, masmedia. Mechanizmy socjopsychologiczne to wpływ lub zasoby psychologiczne za pomocą których reguluje się zachowania jednostki. Można wyrobnic: zorganizowanie (nauczanie, wychowanie), niezorganizowany (naśladowanie), świadomy(wpływy, przekonania) i nieświadomy(naśladowanie, identyfikacja)
Uspołecznienie ma charakter dwustronny, to przyjęcie a za razem odtwarzanie przyjętych norm, zasad i wartości.
4. Kryzysy wiekowe – szczególne okresy przejściowe w rozwoju, które cechują zmiany psychologiczne. Okresy te niosą ze sobą pewne przeżycia. Rozróżniamy kryzysy wieku dzieciństwa, dojrzewania, wieku młodzieńczego i średniego, kryzys wartości. Okresom krytycznym towarzyszy przebudowanie psychologiczne i podwyższona wrażliwość na wpływy, co prowadzi do zaburzenia równowagi i pojawienia się nowych potrzeb.
5. Aspołeczne zachowania jednostki.
ASOCJALIZACJA/DESOCJALIZACJA- przyswojenie przez jednostkę norm, wartości lub ról negatywnych, prowadzących do dysharmonii miedzy człowiekiem a społeczeństwem. To również wejście do grup nieformalnych, które mają ukierunkowania antyspołeczne. Desocjalizacja wskazuje na to ze na pewnym etapie socjalizacji wystąpiły nieprawidłowe zmiany i deformacje, których wynikami są:
-zachowania dewiacyjne ,dewiacja- uczynki odbiegające od ogólnie przyjętych norm społecznych i moralnych. Przedmiotem badań są tu osoby delikwentne – popełniające wykroczenia i marginalne – te, które znalazły się na pograniczu dwóch odmiennych środowisk społecznych. Bada się tez przejawy dezadaptacji –suicydu, samobójstwa- aktu dobrowolnego pozbawienia się życia w stanie silnych przeżyć, zaburzenia równowagi duchowej lub choroby psychicznej
-egocentryzm- właściwości jednostki, które charakteryzują się skupieniem na własnych potrzebach, uczuciach i zainteresowaniach. Człowiek taki nie rozumie, ze oprócz jego punktu widzenia może istnieć jeszcze jakiś inny, całkiem odmienny.
W stosunku do ludzi, którzy weszli na drogę przestępstwa, społeczeństwo poprzez różne instytucje przeprowadzają resocjalizację – odnowę wcześniej zaburzonych właściwości jednostki, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. W kontekście resocjalializacji rozpatruje się także pojęcie rehabilitacji społecznej- odnowienia, włączenia do normalnego procesu socjalizacji osób chorych lub po silnych przeżyciach. Potrzebna przy tym jest psychoterapia, zlikwidowanie napięcia emocjonalnego.
6.Samoświadomość jako czynnik kształtowania się jednostki w grupie.
SAMOŚWIADOMOŚĆ- zdolność człowieka do odtwarzania siebie, do refleksji z powodu własnych możliwości. Zapewnia uświadomienie własnych zdolności, wybór działania i sposobów zachowania. Do elementów samoświadomości należą:
-samopoznanie- jednostka uświadamia sobie siebie i swoje działania
-samoocena- ocena przez jednostkę siebie samego, swoich możliwości, cech i miejsca w społeczeństwie. Jest regulatorem zachowań. Niska samoocena przeszkadza w rozwoju, sprzyja formowaniu się kompleksów (k. Wyższości i k. Niższości)
-samokontrola- świadome kierowanie własnym życiem i zachowaniem zgodnie z właściwościami „Ja”.
Samoświadomość związana jest ze zdolnością do refleksji. Refleksja zaś, to poznanie siebie i własnych działań,. Wyobrażenie o tym jak osoba i jej zachowania są postrzegane przez innych.
7. Specyfika przejawów działalności jednostki w grupie – fazy wejścia jednostki do środowiska stabilnego
a)faza adaptacji- jednostka aktywnie przyswaja normy i wartości grupy odczuwa potrzebę bycia taką jak wszyscy, co prowadzi do upodobnienia się od członków grupy z jednoczesnym posiadaniem własnej indywidualności. Jeżeli jednostka nie jest w stanie podołać procesowi adaptacyjnemu rozwijają się u niej cechy konformistyczne, niepewność.
b)faza indywidualizacji- jednostka wykazuje maksimum wysiłku, żeby zaistnieć w grupie jako indywidualność, Odbywa się to drogą poszukiwań zasobów i sposobów określenia własnej osobowości.
c)faza integracji- formowanie się u jednostki nowych schematów osobowości dostosowanych do potrzeb i wartości grupy oraz samej jednostki. To dążenie do tego, aby cechy jednostki komponowały się z grupą, współgrały z jej cechami. Jeżeli sprzeczności nie zatrą się następuje faza dezintegracji – jednostka izoluje się od grupy lub degradacji – wspólnota wypiera się jej.
8. Cechy indywidualne człowieka
przejawiające się w jego temperamencie
TEMPERAMENT- ogół indywidualnych właściwości człowieka, który jest stały i charakteryzujący się dynamiką działalności psychicznej: intensywność, szybkość rytm procesów i stanów psychicznych. Wyróżnia się 4 typy:
-sangwinik- silny, zrównoważony charakter. We współdziałaniu charakteryzuje się wysokim stopniem aktywności, ożywieniem, towarzyskością. W sytuacjach napięcia i konfliktu zachowuje się konstruktywnie i adekwatnie. Pracowity, szybko odnajduje się w nowych sytuacjach, łatwo kontroluje własne emocje. Cieszy się życiem, jest stały, stosunkowo cierpliwy. Spokojnie reaguje na krytykę. W niesprzyjających warunkach może u niego rozwinąć się lekkomyślność i powierzchowność, brak uwagi w procesie komunikacji.
-flegmatyk- silny, zrównoważony, charakteryzuje go rozważny ton rozmowy, dokładność i konsekwentność. Jest bardzko cierpliwy, niezbyt towarzyski, powściągliwy w zachowaniu, w syt niebezpieczeństwa potrafi zachować „zimną krew”. Powoli i zawzięcie dąży do celu.
-choleryk- silny lecz niezrównoważony typ, cechuje go aktywność, szybkość, gwałtowność, skłonność do wahań nastroju, charakteryzują go silne lecz krótkie przeżycia emocjonalne, brak mu cierpliwości, jest agresywny, z dużą pobudliwością reaguje na krytykę. Cholerycy sa samolubni, prostolinijni, cechuje ich znaczne przecenianie własnych zdolności, podejrzliwość.
-melancholik- cechuje go niski poziom aktywności, ma spowolnione ruchy, jest powściągliwy w mówieniu, szybko się męczy, łatwo przestawia się ze sprawy na sprawę, jest wrażliwy, cechuje go zmienność nastrojów z przewaga pesymizmu, słaba cierpliwość, zachowania histeryczne, zaniepokojenie, zagubienie i poczucie przytłoczenia. Często nie docenia własnych możliwości i sił.
CHARAKTER- zbiór trwałych właściwości jednostki, który wyraża się w sposobach działania i stosunkach międzyludzkich w typowych sytuacjach.
MOTYWY- właściwości jednostki zawierające potrzeby i zamiary jednostki. To zachęcanie, pobudzanie, związane z zaspokajaniem potrzeb. Wywołują aktywność i wyznaczają kierunek działań. To: zainteresowania, zdolności (indywidualne właściwości, które należy rozwijać przez praktykę życiową), emocje (odbicie psychiczne w formie bezpośredniego przeżywania zjawisk i sytuacji. Za pomocą emocji ludzie lepiej się rozumieją, łatwiej oceniają stan współrozmówcy), wola (zdolność samodeterminacji i samoregulacji) archetypy
9.Charakterystyki jednostki dotyczące statusu i pełnionych ról.
W psychologii istnieje wiele pojęć, określających pozycję i właściwości zachowawcze jednostki w grupie:
-status- miejsce jednostki w systemie stosunków międzyludzkich w grupie, jej prawa, obowiązki i przywileje. Człowiek posiada równocześnie kilka statusów np. student, syn, obywatel. Wyodrębniamy statusy proponowane (miejsce urodzenia, pochodzenie) i osiągnięte (wykształcenie, zawód) Rozróżniamy tez status ekonomiczny, polityczny, osobowościowy. Jest on warunkiem uznania jednostki w oczach grupy. Jego wskaźnikami są: autorytet (wpływ jednostki, który zależy do zajmowanej przez nią posady, uznanie praw jednostki do przejęcia odpowiedzialnych decyzji w warunkach działalności grupowej. Często koreluje z pojęciem władzy, lecz nie musi być z nim tożsamy (autorytet posiada osoba która jest wzorcem moralnym), prestiż (miara uznania przez społeczeństwo, ocena jej znaczenia w społeczeństwie) pozycja (charakterystyka człowieka lub grupy w strukturze statusów i ról)
-rola- sposób zachowania jednostki w zależności od stosunków i pozycji w danej grupie. Dzielimy na zformalizowane (wyznaczone) i międzyludzkie (wyznaczają je sami uczestnicy grup). Jednostka otrzymuje rolę wraz z jej wejściem do grupy są np. wyznaczone przez narodziny, płeć, pochodzenie. Otoczenie ma pewne oczekiwania co do ról – to system wyobrażeń co do zachowania. Charakter roli wyznacza charakter grupy.
-ranga- szczebel specjalny, kategoria, tytuł. Jest wyznaczony przez czynniki takie jak wydajność pracy, twórczy stosunek do działalności, umiejętności komunikacyjne i obrony własnego stanowiska, zdolności zawodowe itd.
10. Grender- rodzaj cech za pomocą których ludzie określają i rozróżniają płeć. Dyferencja płciowa- to ogół cech fizycznych, za pomocą których rozróżniamy płcie, rola płciowa- rola wyznaczana przez przynależność do danej płci, role gendrowe- ogół oczekiwanych wzorów zachowań dla kobiety i mężczyzny.
11.Napięcia społeczne
O przejawach napięcia społecznego świadczy wśród ludzi nieufność do władzy, konfliktowość, zaniepokojenie, ożywiony popyt, pogorszenie się sytuacji demograficznej i ciągły stres. Napięcie społeczne powstaje w momentach dezadaptacji: fizjologicznej (niemożności przystosowania się), psychofizycznej, psychospołecznej(uświadomiony stosunek konfliktowy co do zmian i problemów, przejawia się w strajkach, manifestacjach)
Przejawy napięcia społecznego:
-depresja- stan afektywny, który cechuje negatywne tło emocjonalne, odczucie przygnębienia, rozpaczy, wyolbrzymianie wszystkiego co negatywne.
-stres-
Jednym z czynników napięcia społecznego jest sytuacja ekstremalna – intensywny wpływ czynnika z zewnątrz. To działania, które wychodzi poza normy prognozowania jednostki dotyczące przyszłości, zmuszające do mobilizacji wewnętrznych zasobów organizmu. Niesie ona zagrożenie komfortu psychologicznego i biologicznego.
12. Socjopsychologiczna charakterystyka kontaktów.
Kontakty odgrywają b ważną rolę w życiu człowieka. Ciągłe niezadowolenie z kontaktów prowadzi do pogorszenia humoru, depresji, obniżenia aktywności, problemów zdrowotnych itp. Każdy ma potrzebę podtrzymywania stosunków związaną z potrzebami nowych wrażeń, uczuć, wiedzy, z drugiej strony potrzeba podzielenia się swoimi uczuciami, doświadczeniami. Choć obok tych potrzeb istnieją też potrzeby samotności, odizolowania się, obcowania z samym sobą. Im większa częstotliwość kontaktów tym bardziej człowiek pragnie izolować się. Jeśli brakuje obok przyjaciela, osoby, której można się zwarzyć człowiek zaczyna prowadzić wewnętrzną rozmowę z własnym „ja”. Pomaga to poznać siebie samego, przeanalizować swoje problemy, rozwijać siebie i dotrzeć do wewnętrznej harmonii.
KONTAKTY INTERPERSONALNE – to kształtowanie, rozwój i realizacja stosunków społecznych. To proces współdziałań informacyjnych i przedmiotowych między ludźmi. Jako działalność to forma społeczna, myśli, uczuć, doświadczeń, norm, zachowań w procesie wzajemnego oddziaływania między ludźmi. Podtrzymywanie kontaktów interpersonalnych sprzyja poszerzaniu wiedzy, wzbogaceniu nawyków i umiejętności.
Cały proces polega na tym, że świat subiektywny otwiera się na drugiego człowieka. Następuje wymiana informacji, w wyniku której dochodzi do pewnych stosunków między ludźmi – tworzą się np. koalicje lub podziały, wypracowują się zasady i formy zachowania. Powodzenie kontaktów zależy od stopnia porozumienia z partnerami interakcji.
13. Jednostka w kontekście kontaktów międzyludzkich.
Życie jednostki polega na nieprzerwanym współdziałaniu z innymi. Jednostka przewiduje w wyniku ich współdziałania wzajemny wpływ, wymianę informacji. Bez kontaktów z innymi niemożliwy jej rozwój ludzkiej osobowości, indywidualności. Pod wpływem kontaktów formują się postawy,
Cele życiowe, obraz świata, normy moralne itd. Jednostka zrealizuje się na kilku poziomach:
-wzajemnego wpływu- kształtowanie i rozwój jest wynikiem wpływu w procesie dialogu
-działania- aktywność jednostki na osiąganie wyników
-wymiana informacji- kształtowanie jednostki odbywa się w procesie realizacji jej zdolności komunikacyjnych
-stosunki międzyludzkie – rozwój cech jednostki, które dotyczą jej statusu i ról.
14. Podstawowe cechy kontaktów
STRUKTURA – wzajemny stosunek stron kontaktu, współdziałanie wg treści i formy. Realizuje się na:
-makropoziomie- związki z innymi grupami społecznymi
-mezapoziomnie- całokształt sytuacji nastawiony na zakończenie realizacji pewnego celu.
-mikropoziomie – analiza kontaktów elementarnych
FUNKCJE KONTAKTÓW
1)wymania informacji- obejmuje procesy formowania, przekazywania i odbierania informacji.
-regulacyjno-komunikatywna- regulacja zachowań i wspólnych działań w procesie komunikacji.
-afektywno-komunikatywna- regulacja sfery emocjonalnej
2)wg kryterium „cele kontaktów”
-kontaktowa – przewiduje nawiązanie kontaktów
-informacyjna- wymiana myśli, decyzji, pomysłów
-koordynacyjna – zorientowanie i uzgodnienie wspólnej działalności
-zrozumienie – adekwatne odebranie sensu przekazu
-nawiązanie stosunków- uświadomienie własnego miejsca w systemie stosunków międzyludzkich
-dokonanie wpływu- zmiana stanu i działania partnera
RODZAJE KONTAKTÓW1) wg skuteczności i efektów interakcji: niezbędne, chciane, neutralne, niechciane
2)wg bezpośredniości kontaktów:
-interpersonalne- bezpośrednie-
-masowe- mają charakter anonimowy, skierowane nie na jednostkę, ale na większą grupę ludzi. Człowiek może odbierać informacje, ale sam ich nie przekazuje.
3)wg rodzaju związków między partnerami:
-kontakty monologowe- jednostronne ukierunkowanie informacji, jeden z uczestników przekazuje informacje nie otrzymując informacji zwrotnych od partnera.
-kontakty dialogowe- przewidują stosunek do partnera jako do wartości niepowtarzalnej, Każdy z uczestników uznaje osobowość drugiego partnera wysyłając do niego przekaz, analizując motywy, uczucia i cela oczekuje odpowiedzi. Często są nazywane stosunkami humanistycznymi, które cechuje: zgodność, zaufanie do partnera, postrzeganie partnera jako równego sobie, problemowy i dyskusyjny charakter kontaktów.
STRATEGIE KONTAKTÓW- schemat działań partnerów konfrontacji, ogólne plan co do osiągnięcia celu, który interesuje partnerów.
TAKTYKA KONTAKTÓW- system działań, który sprzyja strategii i osiągnięciu celu.
STYLE KONTAKTÓW- system zasad, norm, metod, technik działania i zachowania jednostki podczas interakcji – ujawniają się w sferze kontaktów urzędowych i zawodowych, w stosunkach między partnerami w biznesie. Wyróżniamy style: - autorytarny-krótkie, rzeczowe, pozbawione emocji, -demokratyczny-ton towarzyski, polecenia i zakazy podlegają dyskusji, zachęty i kary zawierają porady, -liberalny – brak współpracy, zachęty i kar.
15. Zasoby kontaktów
Wyróżniamy werbalne i niewerbalne zasoby kontaktów
WERBALNYM jest język (ustny i pisany). Język i myślenie są stale powiązane ze sobą. Za pomocą języka odtwarzane sa myśli człowieka i w języku zostają uformowane. Za pomocą języka wyrażamy uczucia, wolę, przeżycia estetyczne. Język pisany realizuje się w postaci czytania i pisania, zawarty jest w nim szereg norm. Język ustny to rodzaj mówienia, które odbiera się za pomocą słychu.
NIEWERBALNE kontakty charakteryzuje wykorzystanie systemu znaków, symboli, gestów jako podstawowego sposobu przekazu informacji. Wyrażają one stany psychiczne, stosunek do partnera, sytuacji i kontaktów. Podstawowe systemy znaków:
-optyczno-kinetyczny – gesty, mimika, pantomimika-
-paralingwistyczne- jakość głosu, jego skala, tonacja i głośność.
-ekstralingwistyczne- pauzy, śmiech
-wizualny – kontakt wzrokowy
-proksemika – organizacja przestrzeni kontaktów
FORMY KONTAKTÓW
a)rozmowa- najbardziej rozpowszechniona forma kontaktów, pozwalająca na wymianę i przekazanie informacji. Wyróżniamy rozmowy rytualne, osobiste i w interesach. W rozmowie ważna jest umiejętność słuchania i prawidłowego formułowania pytań, które pomagają odtworzyć myśli partnera i zrozumieć jego punkt widzenia.
b) pertrakcje- przewidują wspólne działanie jednego podmiotu z innym, zorientowane na rozwiązywanie problemów i pytań spornych. Każdy z uczestników ma własne cele i zamiary częściowo zbliżone a częściowo różniące się. Składa się z 3 etapów:
-przygotowanie- ustalenie di czego potrzebne są, jaki jest ich cel, jakie można napotkać niebezpieczeństwa, jakie mogą być wyniki, metody.
-proces właściwy- uzgodnienie wspólnych interesów, punktu widzenia, koncepcji, wypracowanie pozycji i ugody.
-zakończenie- analiza i ocena wyników pertracji.
16. Istota komunikacji interpersonalnej
SPEDCYFIKA KOMUNIKACJI INTERPERSONALNEJ
-uczestnicy komunikacji są aktywni, po skierowaniu informacji jeden z uczestników przewiduje aktywność drugiego (sprzężenie zwrotne)
-dochodzi do porozumienia lub nieporozumienia, które osiąga się za pomocą sprzężenia zwrotnego.
-informacje łączą partnerów w jednym polu informacyjnym.
-efektywność komunikacji mierzy się tym, jak jeden partner wpłynął na drugiego.
--wpływ komunikacyjny możliwy jest wtedy, gdy komunikator i odbiorca posługują się tym samym lub podobnym systemem kodyfikacji.
-uczestnicy komunikacji powinni identycznie pojmować sytuacje kontaktu.
-w toku wymiany informacji mogą wyniknąć bariery i trudności komunikacyjne.
RODZAJE KOMUNIKACJI
-aksjalna- bezpośrednie kontakty międzyludzkie
-rejtalna- kontakty masowe, odbiorcami są duże grupy ludzi.
PRZESTRZEŃ KOMUNKACYJNA STOSUNKÓW INTERPERSONALNYCH- środowisko, w którym formowany jest adekwatny model komunikacyjny kontaktów. Komponenty:
-subiekty komunikacji- co najmniej 2 osoby
-wspólne działanie komunikacyjne
-sprzężenie zwrotne – informacja o tym jak osoba odebrała i zinterpretowała komunikat
-ogólne pole informacyjne
-mechanizmy i fenomeny sprzyjające lub hamujące proces komunikacji
-ogólny sens
17. Właściwość psychologiczne komunikacji werbalnej
To proces mówienia i słuchania nieodłącznie powiązanych z komunikacja niewerbalną.
MÓWIENIE- metoda wcielania się w system znakowy pewnego pomysłu, kodowanie informacji. Mówienie przewiduje umiejętność modulowania głosem, wyboru tępa mówienia. Kultura mówienia wymaga od nadawcy myślenia, pamięci, dużego zasobu słów. Powinno unikać się słów-natrętów oraz tych, które nic nie znaczą. Proces mówienia zawiera zarówno żarty i treści poważne, lecz nadużywanie dowcipów może być odebrane jako bluźnierstwo. Należy unikać poufałości w stosunku do innych lecz ukazywać współczucie, zarażać optymizmem, dobrym nastrojem.
SŁUCHANIE- niezbędny warunek do zrozumienia nadawcy. To metoda dekodowania i odbierania informacji. Słuchać to wytężać organ słuchu, a słyszeć to wytężać mózg koncentrując uwagę na słowach. O efektywnym słuchaniu mówimy, gry istnieje prawidłowe zrozumienie myśli, uczyć, intencji słuchanego. Słuchać kogoś nie oznacz milczeć, lecz wykonywać pracę, w której widoczne jest zainteresowanie rozmówcą.
Słuchanie nierefleksyjne- polega na mimalnym włączeniu się do tego co mówi współrozmówca, warto stosować gdy partner rozmowy wyraża swój stosunek, czuje się pokrzywdzony, pragnie omówić nurtujące go pytania.
Słuchanie refleksyjne – przewiduje regularne wykorzystanie sprzężenia zwrotnego, aby osiągnąć większe zrozumienie partnera.
Słuchanie krytyczne- uczestnik interakcji dokonuje najpierw krytycznej oceny informacji, potem stara się ją zrozumieć.
Słuchanie empatyczne- uczestnik interakcji poświęca więcej uwagi „odczytaniu” uczuć niż słów.
18. Właściwości psychologiczne komunikacji niewerbalnej
(co się składa na kom niewerb)
Przy prawidłowym traktowaniu komunikacji niewerbalnej trzeba brać pod uwagę czynniki tj konguretność - zgodność słów z sygnałami niewerbalnymi, indywidualne psychofizyczne właściwości człowieka, status socjalny, role jakie pełni w społeczeństwie, własny stan i doświadczenie.
19. Pojęcie współdziałania
Współdziałanie to współzależna wymiana działaniami, organizowanie przez ludzi wzajemnych działań skierowanych na realizację działań wspólnych. Kontaktując się z innymi człowiek wypracowuje formy i normy współdziałania, organizuje je i kieruje nimi.
Rodzaje współdziałania:
-współpraca – sprzyja organizowaniu ludzkiej działalności (kooperacje, ugoda0
-rywalizacja – działanie przeszkadzające działalności wspólnej, stwarza problemy na drodze porozumienia.
Najważniejszym komponentem jest motywacja ogólna – to, co zachęca ludzi do osiągnięcia wspólnych celów. Współdziałanie jako proces zawiera kontakt fizyczny np. wspólne przemieszczanie się i duchowy. U podstaw współdziałania leżą trzy potrzeby:
Kontrola- pragnienie kontrolowania innych lub bycia kontrolowanym.
Otwartość- rozpatrywana jako potrzeba bliskich kontaktów z innymi, to tzw potrzeba afiliacji – nawiązania związków społecznych. Wśród motywów afiliacji wyróżnia się poszukiwanie wsparcia, pocieszenia, zaspokojenie ciekawości, poszukiwanie informacji.
Pojednania
Towarzystwo innych pozwala na sprawdzenie wybranego sposobu zachowań, charakter reakcji, która wywołuje kłopoty lub niebezpieczeństwo. Samotność jest jedną z właściwości odczuwania barków kontaktów. To ogół bolesnych i intensywnie przeżywanych emocji, które świadczą o zakłóceniu systemu związków i stosunków jednostki ze światem.
20. Formy zachowań jednostki we współdziałaniu interpersonalnym
Destrukcyjne formy współdziałania- utrudniają lub niszczą wzajemne stosunki, mają zgubny wpływ na oboje lub jednego partnera. Czynniki nasilające te formy:
-agresja- forma działań skierowanych na wykorzystanie siły i czynienia ludziom szkody przecząc normom i zasadom istnienia w społeczeństwie. Może przybrać formy mściwość, wrogości, chamstwa, obrazy, kłótni. Sprawiając drugiej osobie ból człowiek agresywny podnosi własną samoocenę. S. Freud twierdzi, ze agresja jest naturalną, wrodzoną właściwością człowieka, natomiast forma zachowania kontrolowana jest przez wrodzone instynkty. Rozpatruje się tez agresje jako wynik frustracji. Podstawowe czynniki warunkujące zachowania agresywne: zastosowanie agresywnych form w rodzinie, ból fizyczny lub psychiczny, obraza własna, demonstrowanie przemocy w kulturze masowej, wpływ grupy.
-uprzedzenia- postawy, które przeszkadzają w adekwatnym odbieraniu informacji. Człowiek z uprzedzeniami ma negatywny stosunek do drugiego, świadomi osądza innych, często wykorzystuje uprzedzenia jako usprawiedliwienie własnych działań.
-oszustwa
-egoizm- ukierunkowanie wartościujące, charakteryzuje się skupieniem na własnych interesach, bez wliczania i brania pod uwagę interesów partnera. Cechy egoistów lekceważenie obowiązków
i norm, praw, usprawiedliwianie kłamstwa, przypisywanie otoczeniu zazdrości, cynizmu, zdrady.
Współdziałanie konfliktowe- zetknięcie się sprzecznych lub konkurujących ze sobą poglądów, potrzeb, interesów i działań oddzielających ludzi do siebie. Konflikt może doprowadzić do zmiany stosunków i systemu wartości. W konflikcie obniża się zdolność uczestników do samoregulacji, samokontroli, obserwuje się zachowania afektywne, obniża się odporność na stres i frustrację. Konflikty mogą pełnić nie tylko funkcję burzącą ale mają też siłę twórczą – prowadzą do polepszenia stosunków i wzajemnego zrozumienia między ludźmi. Struktura konfliktu: uczestnicy, pozycje stron, sytuacja konfliktu, incydent, przedmiot konfliktu, rozwój i rozwiązanie konfliktu. Najbardziej rozpowszechnione są konflikty między dwoma uczestnikami – każda ze stron jest podmiotem – nosicielem wartości, myśli i intencji. Przebiegają zazwyczaj w formie otwartej. Konflikty między grupą a jednostką wyrażają się w sprzecznościach między oczekiwaniami jednostki a normami przyjętymi w grupie. Ogólne powody wynikania konfliktów: czynniki wartościujące (system wartości, norm), specyfika stosunków, właściwości jednostki, czynniki moralne. Wybór metod i sposobów rozwiązania konfliktu zależą od sytuacji, stanu psychicznego i kierunku konfliktu.
Formy pozytywne współdziałania –
PRZYJAŹNŃ- najwyższy stopień kooperacji, który charakteryzuje wysoki poziom afiliacji, zadowolenie z kontaktów, oczekiwanie pozytywnych uczuć. Towarzyszą tu kontakty na dystansie intymnym, szczerość w stosunkach, otwartość uczuć, wzajemne zainteresowanie, chęć niesienia pomocy, demonstracja zrozumienia i zadowolenie z własnego towarzystwa. Siła przyjaźni zależy do wspólnych interesów, celów, postaw. Im lepiej poznajemy człowiek, a tym mniej ważny staje się urok fizyczny i większa rolą zaczynają odgrywać cechy wewnętrzne. Atrakcyjni ludzie częściej stają się obiektami do zaspokojenia potrzeb seksualnych, częściej narażeni są na nieprzyjazny stosunek osób tej samej płci.
MIŁOŚĆ- stan silnego pragnienia łączenia się z druga osobą. Wśród cech prawdziwej miłości wyróżnia się: pragnienie poznania innej osoby, przejawy szacunku, opieka, ponoszenie odpowiedzialności za skutki miłości, możliwość wykazania swobody dla siebie i partnera, zdolność do uczynienia partnera szczęśliwym i radosnym, zdolność do martwienia się z partnerem. Wiele stosunków miłosnych na początku ma charakter miłości – namiętności- pragnienie łączenia się z partnerem, charakterystyczne jest tu idealizowanie partnera. Potrzeby seksualne jednostki i miłość są nieodłącznie ze sobą związane.
...
roksanan