Być prorokiem dziś.pdf

Ks. Marek Chmielewski

BYĆ PROROKIEM DZIŚ *

Co to znaczy: być prorokiem dziś? Na to pytanie na-

leżałoby udzielić podwójnej, a zarazem komplementar-

nej odpowiedzi: praktycznej i teoretycznej. Jeśli zatem

od strony praktycznej chcemy wiedzieć, co to znaczy być

prorokiem dziś, to wystarczy zapatrzeć się raz jeszcze

na osobę Jana Pawła II, którego odejście do domu Ojca

nie bez wielkiego narodowego i ogólnoświatowego po-

ruszenia przeżywaliśmy w ostatnich dniach. Uważnie

analizując jego niezwykle bogate nauczanie, życie i

umieranie, a także wszystko to, co działo się w ludzkich

sercach na całym świecie, odkrywamy wspaniały wzór

proroka, jakiego dał nam Bóg na nasze czasy, na nasze

niełatwe „dziś”.

Jan Paweł II, jeszcze za życia słusznie nazywany

Wielkim, a podczas wczorajszego pogrzebu (8 IV 2005)

okrzyknięty świętym, pod każdym względem jest proro-

kiem, którego bez ryzyka uproszczeń i pomniejszania

nie da się porównać z żadnym z biblijnych proroków,

oczywiście poza samym Panem Jezusem. Chrystus bo-

wiem jako Słowo Ojca przedwiecznego był prorokiem

„potężnym w czynie i słowie wobec Boga i całego ludu”

(Łk 24, 19). Zwłaszcza przy okazji kilku ostatnich piel-

grzymek do Ojczyzny o zmarłym Papieżu pisano, że to

„prorok naszych czasów”. Dziś lepiej rozumiemy, jak

bardzo prawdziwe było takie określenie. Na nowo wsłu-

chując się w jego słowa, śledząc jego gesty, ze zdumie-

———————

* Opublikowane w: „Abyście szli i owoc przynosili” (J 15, 16).

Kongres ruchów i stowarzyszeń katolickich Diecezji Radomskiej 7

maja 2005 r. Materiały , red. P. Walkiewicz, Radom 2005, s. 127-142.

niem odkrywamy, że wszystko w jego ponad dwudzie-

stosześcioletniej posłudze miało wymiar prorocki. W je-

go osobie mamy więc niedościgniony wzór nowoczesne-

go głosiciela Prawdy pochodzącej od Boga, nieustraszo-

nego obrońcy godności człowieka, gorliwego czciciela

Jezusa Chrystusa i Jego Matki, wrażliwego i mądrego

przewodnika młodzieży. On w stopniu najwyższym zna-

miona takiego proroka, jakiego ukazuje zarówno trady-

cja biblijna, jak i teologia.

Szukając teoretycznej odpowiedzi na postawione py-

tanie, zechciejmy zatem prześledzić najpierw ogólną

charakterystykę posługi prorockiej w oparciu o dane bi-

blijne. Uderza daleko idące podobieństwa między ży-

ciem biblijnych proroków, a Janem Pawłem II. To pozwo-

li nam wskazać obszary, gdzie mamy szukać odpowiedzi

na zasadnicze pytanie: co znaczy być prorokiem dziś?

1. P OJĘCIE ORAZ ISTOTA PROROCKIEJ POSŁUGI

Zwykle słowo „prorok” kojarzy się z kimś, kto potrafi

trafnie przepowiadać przyszłość i to niekoniecznie zwią-

zaną ze sferą religijną. To jednak zbyt uproszczone ro-

zumienie, ocierające się o fałsz. Wbrew pozorom bardzo

trudno zdefiniować proroka. Wynika to z bardzo rozma-

itych opisów biblijnych tej funkcji w historii zbawienia.

W Piśmie świętym Starego i Nowego Testamentu, na

które składają się łącznie 73 księgi (por. KKK 120), po-

chodzące z okresu co najmniej osiemnastu wieków, nie

ma bowiem jednego, uniwersalnego modelu proroka.

Wprawdzie wiele postaci nazywanych jest prorokami,

takich jak chociażby: Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel czy

Daniel, których określa się jako tzw. „prorocy więksi”, to

jednak różnią się oni między sobą pod wieloma wzglę-

dami. Różni ich czas, jaki poświęcili działalności proroc-

kiej. Na przykład, Izajasz działał około 40 lat, natomiast

Abdiasz prawdopodobnie bardzo krótko, na co zdaje się

wskazywać niewielka objętość księgi zatytułowanej jego

imieniem. Znaczne różnice dotyczą sposobu kontakto-

wania się proroka z Bogiem. U jednych, na przykład u

Izajasza, są to widzenia, wizje czy głosy wewnętrzne

(por. Iz 6), u innych, zwłaszcza dawniejszych proroków,

jest to rodzaj transu (por. 1 Sm 10, 10; 19, 23-24). Także

sposób przekazywania treści nadprzyrodzonych różny

jest u poszczególnych osób. Najczęściej jest to przepo-

wiadane słowo, ale nie brak gestów symbolicznych, ilu-

strujących prorockie orędzie, jak to było w przypadku

Jeremiasza lub Ezechiela. Są prorocy bardzo powścią-

gliwi w swoich słowach, inni zaś zachowują się jak akto-

rzy na scenie. Na przykład wspomniany Ezechiel w cza-

sie przemawiania klaskał i tupał (por. Ez 6, 11). Starote-

stamentalni prorocy różnili się między sobą także po-

chodzeniem społecznym i pełnioną rolą w życiu narodu

wybranego 1 . Mówi się zatem o dwóch typach starote-

stamentalnego profetyzmu. Jeden skupiony był wokół

społecznego centrum, drugi zaś był profetyzmem pery-

ferii. Znaczy to, że byli prorocy działający na dworze

królewskim, występujący w charakterze królewskich do-

radców, jak chociażby Micheasz (por. 2 Krl 18, 1-34).

Oprócz nich nie brak było proroków wśród ludu, nie

aspirujących do odgrywania wielkich ról społeczno-

politycznych. Jednak i oni nie pozostali bez wpływu na

kształt życia społecznego całych mas ludzkich.

W zależności od pełnionej roli w społeczeństwie sta-

rotestamentalna tradycja biblijna posługiwała się od-

miennymi nazwami. Jednych nazywano właśnie z grecka

„prorokami” ( propheta ), innych „widzącymi”, albo „mę-

żami Bożymi”. Nierzadkie było także określenie „czło-

———————

1 Zob. J. L. Sicre Diaz, Duchowość proroków , w: Historia ducho-

wości , t. 1 — Duchowość Starego Testamentu , tł. M. Pierzchała, Kra-

ków 2002, s. 302-303.

wiek Boży” 2 . Jak więc widać, nie ma jednolitej koncepcji

profetyzmu w tradycji biblijnej. Gdy jednak zestawimy

różne formy tej posługi, uzyskujemy w miarę kompletny

obraz tego, kim jest prorok.

Jak wspomnieliśmy, dla większości ludzi prorok to

osoba, która przepowiada przyszłość, a więc jest wróżbi-

tą. Istotnie, wielu proroków starotestamentalnych, czer-

piąc z natchnienia Bożego potrafiło rozpoznać sprawy

ukryte i trafnie przewidywać przyszłość, nierzadko od-

wołując się do przeszłości i pokazując jak odczytywać

własną historię 3 . Nie można jednak zapominać, że to za-

ledwie część ich działalności. Ważniejsze jednak jest to,

że prorok to przede wszystkim zwiastun Bożej woli, od-

noszącej się zarówno do przeszłości, jak i przyszłości.

Najbardziej charakterystyczne jest to, że całe przepo-

wiadanie i działalność proroka są ukierunkowane przede

wszystkim na przyjście Jezusa-Mesjasza oraz formację

nowego ludu Bożego. W takim sensie prorokiem jest św.

Jan Chrzciciel (por. Mt 4, 15-16). Św. Łukasz funkcję

proroka rozumie jako pomoc w zrozumieniu tajemnicze-

go planu Boga, wypełniającego się w śmierci i zmar-

———————

2 Greckie słowo „prorok” pochodzi od hebrajskiego nabi’ , którego

etymologii nie da się precyzyjnie ustalić. Według opinii niektórych

badaczy słowo to pochodzi od naba’ miałoby oznaczać bezładne mó-

wienie w stanie transu. Z kolei inni uważają, że pierwotnym źródło-

słowem jest akkadyjskie nabu , które oznacza człowieka powołanego

przez Boga do ogłaszania jego słowa. — Zob. H. Pidyarto, Profeti-

smo , w: Dizionario di mistica , red. L. Boriello, E. Caruana, M. R. del

Genio, N. Suffi, Città del Vaticano 1998, s. 1040-1041.

3 Na przykład, Samuel potrafił odnaleźć zaginione oślice ojca

Saula (1 Sm 9, 6-7. 20). Achiasz, choć już ociemniały, wiedział, że

kobieta, która przybyła do niego w przebraniu, była żoną króla Jero-

boama, i przepowiedział przyszłość jej chorego syna (1 Krl 14, 1-16).

Eliasz zapowiedział rychłą śmierć Achaba (2 Krl 1, 16-17). Także Je-

zus w rozmowie z Samarytanką przy studni Jakubowej, ujawnił jej, że

miała pięciu mężów, a obecnie związała się z mężczyzną, który nie

jest jej mężem, na co ona zareagowała podziwem: „Panie, widzę, że

jesteś prorokiem” (J 4, 19).

twychwstaniu Chrystusa (por. Łk 24, 17; Dz 2, 17-21; 8,

26-35). I to jest najbardziej teologicznie uzasadniona

koncepcja proroka.

Dla pełniejszego obrazu tego, czym jest prorok i jego

posługa, warto wskazać na kilka typów proroków, jakie

można wyróżnić na podstawie tekstów biblijnych. Mamy

więc typ proroka samotnika, szczególnie eksponowany

w dobie romantyzmu, ale są też prorocy cieszący się ży-

ciem rodzinnym. Na przykład prorok Jeremiasz mówi o

sobie: „Nigdy nie zasiadałem w wesołym gronie, by się

bawić; pod twoją ręką siadałem samotny” (Jr 15, 17).

Podobnie prorok Eliasz w pewnym sensie skazany jest

na samotność, wskutek prześladowania. Ukrywa się

więc nad potokiem Kerit (1 Krl 17, 3), a potem szuka

azylu na pustyni i na górze Horeb, po tym jak rozprawił

się z 450. prorokami Baala. Mówi o sobie: „Ja sam tylko

zostałem, a oni godzą jeszcze na moje zycie” (1 Krl 19,

10. 14). Natomiast prorok Ozeasz otwarcie mówi o ra-

dościach i smutkach życia małżeńskiego i rodzinnego.

W XIX wieku nie bez podstaw doszukiwano się w Pi-

śmie świętym typu proroka rewolucjonisty i społecznego

reformatora. Typem takiego proroka zatroskanego o ład

społeczny był na przykład Natan, który wypomniał Da-

widowi jego cudzołóstwo z Batszebą i zabójstwo jej mę-

ża Uriasza (2 Sm 12). Również Eliasz sprzeciwiał się

królowi Achabowi, ponieważ ten spowodował śmierć

Nabota, pragnąc posiąść jego winnicę (1 Krl 21). Walka

o sprawiedliwość społeczną i upominanie się o poprawę

losu najuboższych, była pasją takich proroków, jak:

Amos, Micheasz, Izajasz, Ozeasz, Jeremiasz czy Eze-

chiel. W świetle tej koncepcji wielkość proroka kryje się

nie tyle w tym, że w samotności kontempluje tajemnicę

Boga, lecz w tym, że z całym poświęceniem angażuje się

w sprawy społeczne swego czasu, ryzykując, że ściągnie

na siebie gniew możnowładców i narazi własne życie,

jak to było w przypadku Jeremiasza czy Jana Chrzciciela.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: