REFORMA OPEROWA RYSZARDA WAGNERA

1)      Krótko o życiu kompozytora:

·         nauka kompozycji od 15 roku życia,

·         1842 premiera pierwszej wartościowej opery Rienzi,

·         Drezno - 1848/49 - udział w powstaniu, po jego klęsce ucieczka do Szwajcarii,

·         skupienie się na studiach teoretycznych dotyczących koncepcji dzieł scenicznych,

·         mecenat księcia Ludwika II Bawarskiego umożliwia mu realizację projektu teatru w Bayreuth.

2) Ogólnie o twórczości wokalno-instrumentalnej:

I okres: wstępne próby (powstają opery: Boginki, Zakaz miłości, Rienzi, Holender tułacz)

·         opera zbudowana tradycyjnie

·         wzrost znaczenia partii orkiestry

·         pojawia się charakterystyczny motyw walki człowieka z siłami nadprzyrodzonymi oraz idea wyzwolenia przez śmierć.

II okres: kontynuacja tradycji niemieckiej opery romantycznej (dzieła: Tannhäuser oraz Lohengrin)

·         po raz pierwszy kompozytor rezygnuje z podziału na tzw. numery, tworząc rozbudowane sceny (Tannhäuser),

·         uwerturę zastępuję wstęp (Lohengrin),

·         mistrzowska instrumentacja.

III okres: okres dramatu muzycznego

·         1851 – traktat Opera i dramat; prezentacja poglądów Wagnera na temat reformy opery

·         tytuły dramatów: pierwszy Tristan i Izolda, tetralogia Pierścień Nibelunga, Śpiewacy norymberscy, Parsifal.

3) Charakterystyka dramatów muzycznych Wagnera:

·         Gesamtkunstwerk, czyli idea syntetycznego dzieła sztuki, w którym słowo i muzyka pochodzą od jednego twórcy.

·         Tematyka: legendy starogermańskie, walka z siłami nadprzyrodzonymi, wyzwolenie przez śmierć.

·         Unendlische Melodie, czyli niekończąca się melodia (rozwijanie).

·         Leitmotiv – technika motywów przewodnich komentujących tekst literacki, podtrzymująca spójność dzieła (pierwszy raz w Wolnym Strzelcu Webera, w Parsifalu występuje ok. 40 motywów przewodnich)

·         Instrumentacja: rozbudowany aparat wykonawczy, dodanie rzadko używanych instrumentów(np. tuba wagnerowska)

·         Nowatorska harmonika budująca nastrój dzieła:

Ø      Tristan i Izolda – utwór oparty na skali dwunastodźwiękowej

Ø      Tristan i Izolda – wykorzystanie akordu tristanowskiego

·         Vorspiel: krótki wstęp, wprowadzający w nastrój dzieła (zamiast tradycyjnej uwertury).

·         Brak podziału na numery.

·         Wymagana olbrzymia skala i siła brzmienia głosów wokalistów.

·         Wielkie rozmiary dzieł: Parsifal trwał aż 7 godzin, wystawienie Pierścienia Nibelunga zajmowało 4 kolejne wieczory.

4) Podsumowanie:

·         Po śmierci kompozytora Europa przeżywała fascynację Wagnerem, jego twórczość znalazła wielu naśladowców, w tym Mahlera czy Straussa.

·         Od 1876 w Bayreuth odbywają się festiwale wagnerowskie

·         Miłośnikiem muzyki kompozytora oraz przyjacielem rodziny był Adolf Hitler.

Przygotowała Aleksandra Krajewska, 2011; spr. J.Krzyżak