PEDAGOGIKA PRACY to dyscyplina pedag.,która zajmuje się wychow. Przez pracę tj. system działan wychowawcz. Opartych na filozofii pracy i uznających decydujące znaczenie pracy dla rozwoju społecz. ,jego kultury i gospod. organizacji i funkcjonow. Oraz osobotwórcz. Wartości pracy w rozwoju jednostki.
Pedagogika pracy wyodrębniła się w 1972 r. podczas pierwszego posiedzenia Rady Naukowej nowopowstałego Instytutu Kształcenia Zawodowego. Dyrektorem został T. Nowacki i jego uważa się za twórcę pedagogiki pracy.
Definicje pedagogiki pracy:
· „subdyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem badań są pedagogiczne aspekty relacji: człowiek – wychowanie – praca”
· „subdyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem zainteresowań i badań naukowych są problemy wychowania przez pracę, kształcenia ogólnotechnicznego, poradnictwa i doradztwa zawodowego, edukacji prozawodowej, zawodowej i ustawicznej dorosłych oraz problemy edukacyjne zakładu pracy”.
Dwie podstawowe przyczyny powstania pedagogiki pracy jako samodzielnej subdyscypliny:
· Potrzeby praktyki – po II wojnie światowej w Polsce masowo rozwinęło się szkolnictwo. Tą rzeczywistość edukacyjną trzeba było odpowiednio przygotować merytorycznie.
· Znaczne rozdrobnienie i rozproszenie problemów, którymi miała zająć się pedagogika pracy.
ZAJMUJE SIĘ wychow. Przez pracę, kształceniem technologicznym, orientacja i poradnictw. Zawod., kształceniem i wychow. Zawodow. Pracownikow, problem. Oświatowymi i wychowawcz. Zakł. Pracy.
RODOWÓD PED. PRACY Wojciech Jastrzębski 1857 stworzył i ogłosil swiatu def. Ergonomii – nauki o pracy, przystosowaniu człowieka do pracy, o tworzeniu dobrze zorganizowanego stanowiska pracy. Tadeusz Nowacki w Polsce w 1972r. Rada Naukowa Instytutu Kształcenia Zawodowego ogłosiła światu istnienie nowej dyscypliny naukowej – pedagogiki pracy, twórca był własnie T. Nowacki. Współtwórcy: Wiatrowski, Kaczor, Rachalska. Naukowcy ci orzekli nast. Działy w ped. pracy: *orientacja i poradnictwo zawodowe, *rzeczywista i spoleczna praca czl.,*ped. pracy musi zajmowac się zatrudnieniem pracy, bezrobociem *organizacja kształc. Ustawicznego, *podmiotowe traktowanie pracownika. Tomasz Morus mowil o twórczej idei pracy, opisując w „Utopii” Zycie na wyspie, gdzie panuje szczescie sformułował postulat, aby cala młodzież obojga plci pracowala na roli, a potniej wybierala inne zawody. Komeński w swoim systemie dydaktycznym i wychowawcz. Kładł duzy nacisk na przysposobienie dziecka do pracy ręcznej i zaznajomienie z gospod. domowym. Z duzym szacunkiem darzyl pracę, w tym także prace fizyczną. Uważal, ze przez pracę prowadzi najbardziej skuteczna droga do aktywizowania dziecka w różnorodności prac zawod. M.in. po to, aby latwiej ujawnialy się zamilowania i skłonności.
Modrzewski uważał, ze do pracy należy przyzwyczajac dzieci od najwczesn. Lat i systemat. Kontrolowac jej wyniki. Wyniósł takie stwierdzenie „kto nie chce pracowac, niech nie je” . Rodzice powinni troszczyc się o to, żeby chłopcy jak i dziewczęta od najmłodszych lat mieli jakąś pracę, żeby nie spedzali całego dzieciństwa na próżniactwie i aby zdawali relacje z tego co zostalo zrobione. Modrzewski był gorącym zwolennikiem wszczepiania dzieciom zamilowania i szacunku do pracy. Jest autorem uczenia wszystkich dzieci, bez wzgl. Na pochodzenie i majątek, jakiegos rzemiosła. Postulowal, aby chłopcy zaczynali kształcenie przysposabiające do pracy gdy budza się w nich jakies zainteresowania i aby wybierali odpowiedni kierunek kształcenia zgodnie ze swymi uzdolnieniami, tak aby pozniej mogli wykonywac swoja prace z zamilowaniem.
Myśliciele i działacze kręgu Komisji Edukacji narodowej – Grzegorz Piramowicz, Antoni Popławski, Adolf Komeński, Hugo Kołłątaj mogą być nazwani prekursorami ped. pracy. Wprowadzili elementy kształcenia zawodowego do szkół dla chłopców, głównie synów mieszczan, postulowali to, co dziś nazwalibyśmy kształceniem politechnicznym.
PRZEDMIOTEM PED. PRACY są pedagogiczne aspekty relacji: człowiek – wychowanie – praca. Pedag. pracy obejmuje zagadnienia, które stanowią przedmiot zainteresowań ped. ogólnej i innych dyscyplin pedagogicznych, ale ma także pokaźny zestaw problemów skupionych wokół:
· Sylwetki czł. Jakiego chcemy wychowywać
· Zadan zawodowych, jakie będzie wykonywac absolwent określ. Szkoły zawodowej
· Treści, metod i środków kształcenia, dokształcania oraz doskonalenia zawodowego
· Warunków osobowych i materialnych przygotowania człowieka do pracy
· Skuteczności kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego
· Skuteczności działań wychowawczych w zakładzie pracy
Działy pedagogiki pracy:
1. Kształcenie przedzawodowe – utożsamiane jest niekiedy z ped. przedzawodową, obejmuje wszystko to, co decyduje o rozwoju jednostki w okr. Poprzedzającym systematyczne kształcenie zawodowe i co pomaga jej w dokonywaniu wyboru zawodu zgodnie z warunkami osobistymi i potrzebami społecznymi. W sferze tej miesci się kształcenie ogolne widziane jako podstawa kształcenia zawodowego, wychow. Przez pracę realizowane w domu rodzinnym, w przedszkolu i w szkole ogolnoksztalc. (podstawowej i średniej + teraz gimnazjum), kształcenie politechniczne.
2. Kształcenie zawodowe – jako obszar problemowy utożsamiany niekiedy z pedag. Zawodową, obejmuje kształcenie ogolnozawodowe i specjalistyczne, realizowane w roznych instytucjach kształcenia zawodowego (gł. W szkole zawodowej i w zakładzie pracy), prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych i warunkujące dobrą przydatność zawodową, wysoka wydajność pracy i zadowolenie z jej wykonywania. W sferze tej miesci się cala struktura tresci dydaktycznych: cele, tresci i programy kształcenia i wychowania zawodowego, warunki skuteczności i wyniki kształcenia, w tym zagadnienia powodzen i niepowodzeń szkolnych uczniow szkol zawodowych oraz losow przydatności zawodowej absolwentów, wreszcie poradnictwo zawodowe oraz struktura i organizacja kształcenia zawodowego w Polsce i w świecie, jak również szeroko rozumiana problematyka wychowawcza szkoly zawodowej
3. Pedagogika zakładu pracy – obejmuje ona problemy oświatowe i wychowawcze współczesnego zakładu pracy, w tym kształcenie ustawiczne, a szczególnie doskonalenie zawodowe pracownikow w calym okresie ich aktywności zawodowej, prowadzace do nieustannego wzbogacania osobowości, identyfikacji z zawodem i z zakładem pracy, stabilizacji zawodowej, jak rozniez problemy stosunkow międzyludzkich w zakładzie pracy. Miejsce pracy staje się znaczącym osrodkiem kształcenia ustawicznego i środowiskiem wychowawczym.
Miejsce pedagogiki pracy wśród nauk pedagogicznych
NAUKI PEDAGOGICZNE
Dyscypliny specjalistyczne wyznaczone linią rozwoju człowieka
· Teoria wychowania rodzinnego
· Teoria wychow. Przedszkolnego i wczesnoszkolnego (w tym teoria nauczania początkowego)
· Pedag. Szkolna (z wzgl.. szkoly ogólnokztałcacej)
· Pedag. Zawodowa
· Pedag. Szkoły wyższej (dydaktyka szkoly wyższej)
· Pedag. Pracy (przedzawodowa, zawodowa i zakładu pracy)
· Pedag. Społeczna (w tym opiekuńcza)
· Pedag. Dorosłych (andragogika)
· Pedag. Specjalna
PODSTAWOWE FORMY DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA
DZIAŁALNOŚĆ- ( T . Pszczołowski ) to kreślona postać działania będącego pasmem czynów rozłożonych w większym przedziale czasu, działania któremu przyznaje się pewien wyższy poziom doniosłości (ważności) – chodzi o działanie celowe i świadome, a także o dowolne zachowanie się ludzkie
DZIAŁAĆ- ( G. HOSTELET) zmieniać rzeczywistość w sposób mniej lub bardziej świadomy; to zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy pomocy właściwych środków po to , aby dojść do warunków istniejących do warunków odpowiadających przyjętemu celowi; to włączać w rzeczywistość czynniki, które mają ten skutek, że się przechodzi od układu podlegającego wyznaczaniu warunków początkowych do układu określonych warunków końcowych.
T. KOTARBIŃSKI: „ Działanie, które mamy urzeczywistnić, wymaga trojakiego wyznaczenia:
1. wyznaczenia celu
2. wyznaczenia warunków należących do rzeczywistości
3. wyznaczenia środków przystosowanych do zamierzonego celu i do istniejącej rzeczywistości.
Nie ma działania z namysłem, które by nie zawierało pragnienia poznania czegoś rzeczywistego i wynalezienia środków.
Cel, warunki i środki- to trzy człony działalności praktycznej i naukowej.”
Główne elementy i właściwości działania to:
· wiedza
· umiejętności
· nawyki i sprawności
· przyzwyczajenia
· mistrzostwo
Podstawowe formy działalności ludzkiej to:
1. zabawa
2. nauka( w rozumieniu uczenia się)
3. praca ( w rozumieniu pracy zawodowej)
NAUKA: a dokładniej uczenie się , to forma działalności, dzięki której jednostka przygotowuje się do samodzielnego i prawidłowego uczestnictwa w życiu oraz do pracy.
Nauka polega ona najogólniej na zdobywaniu wiedzy i jej porządkowaniu w system sądów prawdziwych i przypuszczeń. Dokonuje się przez inne działanie w organizacji (pracę, zabawę, walkę), a także przez specjalne szkolenia. Zdobywanie wiedzy z doświadczenia praktycznego wzbogaca jednostkę oraz czyni ją bardziej sprawną w organizacji i poza nią. We współczesnej organizacji wiedza nabyta w ten sposób nie zawsze wystarcza.
Już w wieku przedszkolnym dzieci kształtują w sobie odruch nauki .W tym wieku dziecko nie ma jeszcze świadomości nauki i jest nakierowane na jakąś czynność zmierzającą do nauczenia się nowej rzeczy) i pracy (czynności narzucane przez dorosłych). W trzeciej fazie wieku przedszkolnego niektóre formy nauki i pracy zostają wyodrębnione w postaci czynności specyficznych (pomoc w domu, odwzorowywanie literek itp.). Wstępując do szkoły dziecko jest już całkowicie zdolne do podejmowania czynności intencjonalnych (zmierzających do uzyskania jakiegoś celu).Dzięki nauce kształtujemy swój rozwój emocjonalny ,umysł ,zdolność koncentracji oraz samo realizujemy się w dążeniu do wymierzonych przez nas celów. Nauka przynosi nam zadowolenie jeżeli wykorzystana w dalszym życiu pomaga nam osiągnąć satysfakcje i staje się przydatna. Nauka w życiu, człowiekowi jest bardzo pomocna, im więcej nowych rzeczy poznajemy, tym bardziej ciekawi nas świat i jego tajemnice. W ciągu stu lat cywilizacja posunęła się do przodu w wielu gałęziach nauki i techniki, między innymi w rozwoju medycyny, badań składu i właściwości materii, komputeryzacji i podboju kosmosu .Dzięki niej żyje się nam wygodniej, lepiej i bezpieczniej. Następuje ogromny postęp w każdej dziedzinie życia. Dzięki nim mamy prostsze, lepsze życie i więcej czasu.
Wymienia się następujące formy uczenia się:
· uczenie się pamięciowe
· uczenie się przez naśladownictwo
· uczenie się przez próby i błędy
· uczenie się przez rozwiązywanie problemów
· uczenie się przez zrozumienie
· uczenie się przez działanie
Tak rozumiane uczenie się stanowi podstawową formę działalności dzieci i młodzieży w całym okresie pobytu w szkole podstawowej, średniej i wyższej ale i uczymy się w innych okresach życia (okres aktywności zawodowej)
Postuluje się wychowanie dzieci i młodzieży przez pracę, a tym samym stosowanie w sposób zamierzony i celowo zorganizowany takiej działalności wychowawczej, której cechą szczególną stanowi wykorzystanie wpływu pracy w procesach oddziaływania na jednostkę i dokonywania zmian w jej osobowości.
PRACA: „PRACA ZAWODOWA” działalność ludzi organizowana społecznie w taki sposób, aby prowadziła ona do powstawania wytworów i usług społecznie wartościowych oraz do podnoszenia jakości życia wykonujących ją jednostek i członków ich rodzin.Tak rozumiana praca dotyczy głównie ludzi dorosłych i jest związana z całym okresem ich aktywności zawodowej.
PRACA (Kotarbiński) działaln. Wykonywana dla uczynienia zadość czyimś potrzebom istotnym.
PRACA (Szczepański) każda celowa czynność społecznie-użyteczna lub społecznie-doniosła i zapewniająca określ. Czynności w społeczeństwie.
PRACA (Nowacki) jako działalnośc, której wynikiem są produkty materialne, usługi lub wytwory kultury.
Współcześnie o pracy ludzkiej mówi się w dwóch znaczeniach:
w znaczeniu ekonomicznym , gdy chodzi o działalność człowieka polegającą na przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowaniu ich do zaspokajania potrzeb ludzkich
w znaczeniu społecznym , gdy chodzi o działalność człowieka , w wyniku której powstają dobra materialne, wartości kulturalne i społeczne znaczące usługi
FUNKCJE PRACY:
1. jest ona skierowana na zmianę świata przyrodniczego i podporządkowanie go człowiekowi
2. jest działalnością, w której człowiek może się twórczo realizować, manifestować i rozwijać własną osobowość
3. jako jedna z głównych form udziału człowieka w życiu społecznym, jest działalnością społeczną i kulturotwórczą, która określa stosunek jednostki do społeczeństwa i jego członków oraz do kultury.
Wymieniamy pracę: prostą, złożoną, fizyczną, umysłową, lekką, ciężką
Praca może być:
Fizyczna/umysłowa; lekka/ciężka; formalna)/ nieformalna; aformalna; indywidualna; zespołowa; grupowa; produkcyjna; nieprodukcyjna; chroniona; fachowa; biurowa; bez uposażenia; kwalifikowana ręczna (zdolności manualne); twórcza; zmianowa; domowa; telepraca.
Poglądy na pracę jako celową działalność człowieka zmieniały się przez wieki.
W ustroju wspólnoty rodowej traktowano ją jako konieczność życiową ciążącą na jednostkach dorosłych i sprawnych.
W okresie niewolnictwa praca fizyczna zepchnięta głównie na barki niewolników, była przymusem i pogardą ze strony warstw wyższych (kapłanów, filozofów i władców)
W feudalizmie według panującej wówczas ideologii chrześcijańskiej pracę fizyczną traktowano różnie:
· Jako konsekwencję „grzechu pierworodnego” i „dopust boży”
· Jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu ciała i duszy
· Jako źródło pewnych cnót ważnych na cel ostateczny
W czasach nowożytnych (XVII XVIII w) pracy człowieka zaczęto przypisywać różne wartości, w tym wartość moralną i ekonomiczną
Zasadniczy wpływ na kształtowanie się współczesnych poglądów na pracę wywarły:
· Doktryna chrześcijańska- myśl społeczna Kościoła katolickiego
· Filozofia i ekonomia marksistowska- dzieła klasyków marksizmu-lenizmu
Podstawy społecznej doktryny chrześcijaństwa zawarte są w Biblii.Filozoficzną wykładnię stanowiska Kościoła w sprawie pracy ludzkiej znajdujemy w pismach św. Tomasza z Akwinu (XIII w ), który zaadaptował naukę Arystotelesa dla potrzeb teologii katolickiej. Przyjął z jego filozofii koncepcję, iż człowiek jest istotą społeczną, a społeczeństwo- całością hierarchicznie uporządkowaną o charakterze organicystycznym. Tomasz z Akwinu rozwinął m.in. teorię podziału pracy i usług zgodnie ze stanem społecznym człowieka. Pracę potraktował jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu duszy i ciała oraz jako źródło określonych cnót- te poglądy określa się mianem tomizmu.
Współczesna myśl filozoficzno- społeczna Kościoła katolickiego osadzona jest nadal w systemie teologiczno- filozoficznym św. Tomasza z Akwinu ale określa się ją neotomizmem.
W treściach encyklik i pism społeczno-katolickich porusza się następujące problemy:
· Poczucie godności osobistej płynące z pracy, wpływ pracy na kształtowanie się pozytywnych cech charakteru
· Koncepcja „osoby” i jej wolności, jako najwyższej wartości świata stworzonego przez Boga, idea „rewolucji duchowej” jako środka wyzwolenia człowieka z pęt aliencji, przy równoczesnym opowiedzeniu się za socjalistycznym ideałem społecznym- personalizm katolicki.
Najwybitniejsi przedstawiciele Kościoła to Stefan Wyszyński „Duch pracy ludzkiej”
Jan Paweł II „ Encyklika o pracy ludzkiej”
1. Praca stanowi właściwość człowieka od chwili jego stworzenia. Jest ona na trwałe zawiązana z naturą rozumną człowieka, z jego istotą, egzystencją i rozwojem osobowym.
2. Praca poza Bogiem i człowiekiem, stanowi wartość najwyższą, ponieważ jest źródłem wszelkich innych wartości oraz drogą doskonalenia nie tylko rzeczy, ale i samego człowieka.
3. Pracę rozpatrywać należy w dwóch podstawowych aspektach- podmiotowym i przedmiotowym.
4. Pracę ludzką widzieć należy w podwójnym wymiarze-indywidualnym i społecznym
„Laborem Exercens” Jan Paweł II
Obowiązkiem człowieka jest rozwój nauki i techniki, kultury i moralności. Praca ludzka ma właśnie służyć temu rozwojowi.
Różnice:
1. zachodzi wyraźna różnica w poglądach na genezę pracy ludzkiej.
Doktryna chrześcijańska- Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje zobowiązując go do pracy
Koncepcja marksistowska-praca stworzyła samego człowieka
2. Różnica w kwestii celu pracy człowieka.
Doktryna chrześcijańska- Kościół obok celów- ekonomicznego, społecznego i osobowo-twórczego wyróżnia też cel metafizyczny „ Módl się i pracuj a będziesz zbawiony”
3. zbieżność poglądów na istotę pracy człowieka i jej funkcje.
W obu przypadkach rozpatruje się pracę w dwóch aspektach-podmiotowym i przedmiotowym. A więc pracę traktuje się:
-jako swoistą formę stosunku człowieka do przyrody
-jako formę więzi między jednostkami ludzkimi
-jako formę stosunków społecznych
Koncepcja marksistowska:
1. Praca jest głównym czynnikiem i wyrazem postawy decydującej o...
klejarka