gospodarcze przejawy i skutki integrcji państw UE (47 str).doc

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

I                 gospoodarcze przejawy i skutki integracji państw unii europejskiej.

1.1.   GENEZA UNII EUROPEJSKIEJ.

Unia Europejska jest nowym typem związku między państwami.

Głównym zadaniem Unii Europejskiej jest organizacja współpracy między krajami członkowskimi i między ich mieszkańcami.

Do najważniejszych celów Unii należą:

Zapewnienie bezpieczeństwa, postępu gospodarczego i społecznego oraz ochrona wolności praw i interesów obywateli.

              Unia Europejska respektuje tożsamość narodową państw członkowskich, ich historię, tradycję i kulturę.

              Unia Europejska to gwarancja demokracji, praw człowieka, prywatnej własności

i wolnego rynku.

              Unia Europejska to wspólnota interesów i współzależności, której, zasadniczym zadaniem jest zapewnienie obywatelom dobrobytu i postępu cywilizacyjnego.

              Unia wspiera się na trzech filarach

·         Pierwszy o charakterze gospodarczym to:

Wspólnoty Europejskie:

-                     Wspólnota Europejska (WE), -Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS)

-                     Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)

·         Drugim filarem jest Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa.

·         Trzeci obejmuje zadania z zakresu Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA (dawna nazwa: Europejska Wspólnota Gospodarcza –EWG), powstała w 1957 r. Na mocy Traktatu Rzymskiego zawartego przez sześć państw: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Włoch i Niemcy.

Główne osiągnięcia Wspólnoty Europejskiej – to ustanowienie Rynku Wewnętrznego, opartego na wolnym przepływie towarów, usług, osób i kapitału między państwami członkowskimi. Uwieńczeniem integracji gospodarczej będzie utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej, która doprowadzić ma m.in. do zastąpienia walut narodowych wspólną walutą – EURO.

EUROPEJSKA WSPÓLNOTA WĘGLA I STALI (EWWIS) – powstała w 1951 r. Na mocy Traktatu Paryskiego, który podpisano na 50 lat ( termin ten upływa 23 lica 2002 r.) . Istotą działania EWWiS jest wspólny rynek państw członkowskich surowce i produkty przemysłu węglowego i stalowego.

EUROPEJSKA WSPÓLNOTA ENERGII ATOMOWEJ (EURATOM) powstała, podobnie jak EWG na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 r.

Jej głównym celem jest pokojowe wykorzystanie energii jądrowej.

Hymn Unii Europejskiej – Oda do radości, jest fragmentem IX Symfonii Ludwiga van Beethovena. Niebieska flaga ze stałą od 1955 r. liczbą12 gwiazdek jest flagą Rady Europy, a od 1986 r. – również Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej.

              Obecnie w skład Unii Europejskiej wchodzi 15 państw: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy.

Najwyższym organem politycznym i decyzyjnym Unii jest Rada Unii Europejskiej.

W skład wchodzą przedstawiciele rządów państw członkowskich; po jednym z każdego kraju członkowskiego. Zadaniem Rady jest wypracowanie i kontrola ogólnej polityki gospodarczej państw członkowskich.

KOMISJA EUROPEJSKA – główny organ wykonawczy Unii Europejskiej.

W skład wchodzi 20 członków; po dwóch przedstawicieli z pięciu dużych państw oraz

po jednym z pozostałych dziesięciu, tak zwanych komisarzy, którzy wybierani są na okres pięciu lat. Siedziba komisji znajduje się w Brukseli. Zadaniem komisji jest wysuwanie propozycji nowych ustaw oraz kontrola wprowadzania ich w życiu.

PARLAMENT EUROPEJSKI – wybierany jest przez społeczeństwo Unii

w wyborach bezpośrednich, co pięć lat. Obecnie liczba posłów wynosi 626. Siedzibą Parlamentu Europejskiego jest Strasburg, gdzie raz w miesiącu odbywają się sesje plenarne. Sekretariat Parlamentu Europejskiego ma siedzibę w Luksemburgu.

Zadaniem Parlamentu jest:

-          kontrola prac Komisji Europejskiej,

-          podejmowanie inicjatyw ustawodawczych,

-          zatwierdzanie budżetu.

RADA EUROPEJSKA – to najwyższy organ tworzący politykę Unii. Została powołana do życia w 1972 r.. Jej status został określony w Traktacie, z Maastricht. W skład wchodzą przywódcy państw oraz rządów, a także Przewodniczący Komisji Europejskiej. Rada zbiera się na wspólnych posiedzeniach dwa lub trzy razy w roku. Zadaniem Rady Europejskiej jest wyznaczenie ogólnych kierunków politycznych dla działalności Unii.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI – jest to najwyższy organ sądowy Unii. Trybunał składa się z 15 sędziów, z każdego państwa po jednym. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg. Zadaniem Trybunału jest rozstrzyganie sporów pomiędzy państwami członkowskimi, a także pomiędzy instytucjami Unii a osobami fizycznymi i prawnymi.

Jean Monnet, jeden z ojców integracji europejskiej, mówił: „My nie tworzymy koalicji państw, my jednoczymy ludzi”. Zgodnie z tą myślą Unia Europejska staje się wspólnotą obywateli Europy, przywiązanych do zasad wolności, demokracji i rządów prawa. W krajach członkowskich Unii wielką wagę przykłada się do ochrony prawa i interesów obywateli. W Traktacie o Wspólnocie Europejskiej znalazł się zapis dotyczący obywatela Unii Europejskiej. Zgodnie z nim obywatele państw członkowskich stali się automatycznie obywatelami Unii Europejskiej.

              Każdy obywatel Unii ma m.in. prawo do: swobodnego poruszania się i przebywania

na obszarze państw członkowskich, podjęcia pracy w każdym państwie członkowskim, ochrony dyplomatycznej i konsularnej, przedkładania petycji do Parlamentu Europejskiego oraz zwrócenia się ze skargą do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej.

Każdy obywatel Unii nie mający obywatelstwa państwa członkowskiego, w którym mieszka, może w nim głosować i kandydować w wyborach samorządowych. Dotyczy to również wyborów do Parlamentu Europejskiego.

              W Unii Europejskiej obowiązuje zasada, że wszelkie decyzje powinny być podejmowane jak najbliżej obywatela. Zasada ta, nosząca nazwę subsydiarności, została zapisana

w Traktacie z Maastricht. Subsydiarność oznacza podział zadań i kompetencji między Wspólnotami Europejskimi, państwami członkowskimi oraz ich jednostkami administracyjnymi ( np. landami regionalnymi, departamentami).

Unia Europejska zajmuje się tylko tymi sprawami, które zdaniem jej państw członkowskich będą rozwiązywane lepiej przez współpracę międzynarodową.

Przystępując do ugrupowania integracyjnego, państwa kierują się różnymi motywami, przede wszystkim zaś, gospodarczymi. Oczekują, że dzięki integracji ich korzyści gospodarcze będą większe od tych, które mogłyby uzyskać gdyby pozostały poza nią. Proces integracji jest jednak niezwykle skomplikowany i trudno przewidzieć wszystkie jego efekty.

”Unia Europejska. Informator Ogólny”, Centrum Informacji Europejskiej Warszawa 2000 r

1.2.    ROZWÓJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ W RAMACH WSPÓLNOTY.

                            Korzyściom gospodarczym towarzyszą koszty i straty ponoszone w różnym stopniu, przez wszystkie lub niektóre gospodarki, szczególnie w krótszym okresie. Przyjrzyjmy się bliżej głównym aspektom integracji gospodarczej i jej skutkom gospodarczym. Przypomnijmy, że w porównaniu do procesów integracyjnych w ramach innych ugrupowań integracja gospodarcza państw Wspólnot Unii polega nie tylko na likwidacji barier  oddzielających gospodarki, ale także na ustanowieniu wspólnych, jednolitych  polityk w określonych dziedzinach i strefach. Warto też dodać, że osiągnęła ona najwyższy w świecie poziom.

              W okresie ponad 40 lat integracja zachodnioeuropejska rozszerzyła się na nowe obszary

i przybierała coraz bardziej zaawansowane formy. Za jej główne przejawy należy uznać

(w kolejności chronologicznej):

·         ustanowienie unii celnej (1968 r.);

·         ustanowienie wspólnej polityki rolnej (1962-1968 r.);

·         ustanowienie wspólnej polityki handlowej (1970 r.);

·         tworzenie wspólnego rynku (rynku wewnętrznego, jednolitego rynku europejskiego), który oficjalnie otwarto z początkiem 1993 r., choć jego program nie został w pełni zrealizowany;

·         tworzenie unii gospodarczo-walutowej w latach 1990-2002;

·         ustanowienie wspólnej polityki transportowej, mającej na celu stworzenie jednolitego rynku transportowego, rozwój infrastruktury oraz ochronę środowiska naturalnego przed negatywnymi skutkami transportu. Prace nie zostały jeszcze zakończone, choć wiele już ujednolicono.

Obok powyższych przedsięwzięć integracyjnych państwa Wspólnot zapoczątkowały

w latach 70-tych ujednolicenie i koordynacje polityk w wielu dziedzinach. Należą do nich m.in. przemysł, energetyka, kwestie walutowe oraz polityka regionalna. Procesy integracji

i współpracy objęły w różnym stopniu wszystkie działy gospodarcze. Aby pokazać ich przejawy i skutki należałoby, zatem zająć się bardzo szerokim zakresem zjawisk. Tutaj jednak ograniczymy się tylko do najważniejszych wymiarów integracji i jej skutków (unia celna, wspólny rynek, wspólna polityka rolna, wspólna polityka handlowa, unia gospodarcza i walutowa oraz polityka regionalna).

Irena Popiuk-Rysinska”Unia Europejska”, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998 r. , str.50-51.

Z punktu widzenia państw integracja nigdy nie była celem samym w sobie (celem samoistnym). Zawsze służyła jako środek realizacji tych narodowych interesów, które nie można było osiągnąć w inny sposób – drogą samodzielnych polityk oraz przy pomocy własnych zasobów. Ten instrumentalny charakter integracji i współpracy europejskiej jest szczególnie widoczny w odniesieniu do politycznych interesów państw. Jak już wcześniej była mowa, podstawowym motywem twórców Wspólnot było bezpieczeństwo. Integracja miała być metodą na tworzenie pokojowych i przyjaznych stosunków między państwami

i narodami, które wielokrotnie ze sobą walczyły. Nie ma wątpliwości, że Europa Zachodnia stała się sferą pokoju, stabilności i przyjaznych stosunków między państwami. Państwa nie obawiają się siebie nawzajem. Mają pewność, że żadne z nich nie użyją siły zbrojnej

w stosunku do pozostałych. Spory rozwiązywane będą drogą kompromisu i negocjacji.

Badacze uważają, że jest to zasługa integracji, choć nie była ona jedyną przyczyną takiego stanu rzeczy. Pewną rolę odegrały tu także inne czynniki, w tym zagrożenie zewnętrzne ze strony bloku wschodniego oraz demokratyczne systemy wewnętrzne.

Uczestnictwo we wspólnotach europejskich było i jest instrumentem budowania pozytywnego wizerunku państwa na arenie międzynarodowej. Odnosi się to szczególnie

do byłych państw faszystowskich i autorytarnych. Włączając się do związku państw demokratycznych kraje te potwierdzają tym samym trwałość zmian ustrojowych, a Europa staje się dla nich dodatkową gwarancją stabilności wewnętrznych systemów i instytucji demokratycznych. Warto też dodać, że udział w UE pełni szczególną rolę w kształtowaniu pozytywnego obrazu Niemiec w Europie i świecie. Kraj ten, uczestnicząc w procesach integracyjnych i wspierając ich rozwój, stara się udowodnić, że stawia na pierwszym miejscu wielostronną współpracę i akceptuje wynikające stąd ograniczenia. Polityka ta służy przezwyciężaniu obaw państw europejskich w stosunku do Niemiec i tworzeniu wizerunku  Niemiec jako państwa pokojowego, uwzględniającego interesy innych państw, zespolonego

z zachodem i nie dążącego do niewoli w Europie. Udział w ugrupowaniu integracyjnym jest też środkiem wzmocnienia pozycji państw na arenie międzynarodowej.

Stwarza on bowiem każdemu państwu nowe i szersze możliwości działania i oddziałania na innych członków Unii. Odnosi się to szczególnie do krajów średnich i mniejszych, które ze względu na ograniczone zasady nie zawsze są w stanie samodzielnie wpływa na bieg spraw międzynarodowych i bronić swoich interesów w stosunkach z silniejszymi.

W ramach Unii wszystkie państwa mają jednakowe prawa, malutki Luksemburg i duże Niemcy. Wszyscy mogą zajmować stanowisko we wspólnych kwestiach. Państwa mniejsze wypowiadają się w sprawach państw większych i uczestniczą w wypracowaniu wszystkich decyzji. Dzięki temu uzyskują możliwość działania nie współmiernie do ich potencjału. Zdaniem polityków z tych państw ich kraje nigdy wcześniej w swojej historii nie miały takich dużych jak obecnie wpływów na swoje środowisko międzynarodowe.

Z drugiej zaś strony struktury integracyjne są często traktowane jako instrument wzmacniania pozycji mocarstowskiej państwa bądź też jej „mentalizacji”.

1.3.     UNIA CELNA – KORZYŚCI DUŻEGO RYNKU.

                 Ogólnie rzecz biorąc, unie celną utworzono, aby poprawić złą sytuację przemysłu państw członkowskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). Przed powstaniem tej organizacji każde z państw prowadziło politykę ochrony własnych producentów przed konkurencją z zagranicy. Polegała ona na ograniczeniu importu m.in. za pomocą wysokich ceł. Polityka ta nie sprzyjała modernizacji przemysłu  i obniżeniu kosztów produkcji. Nie służyła rozwojowi handlu artykułami przemysłowymi. Tracili też na niej konsumenci.

Po unii celnej spodziewano się przede wszystkim korzyści wynikających z otwierania się krajowych rynków zbytu, a więc powstania, dużego, nowego rynku zbytu, obejmującego terytoria wszystkich państw członkowskich EWG (skutek zniesienia ceł oraz innych posunięć liberalizowanych, handel wewnątrz Wspólnoty). Powstanie takiego rynku stwarza korzystne warunki dla rozwoju handlu między państwami U.E.. Powoduje wzrost konkurencji oraz umożliwia produkcję na dużą skalę.

Dzięki temu przedsiębiorstwa modernizują i racjonalizują produkcję oraz obniżają koszty wytwarzania towarów. To z kolei umożliwia spadek cen, korzystny dla konsumentów, którzy równocześnie mają znacznie większy wybór towarów. Następuje specjalizacja produkcji

i bardziej efektywne wykorzystanie kapitału. Ostatecznym efektem tych zmian jest przyśpieszenie wzrostu gospodarczego i przeniesienie ogólnego poziomu dobrobytu.

Irena Popiuk-Rysińska „Unia Europejska” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1998 r., str. 108-110

Mechanizm powstawania zmian jest przedstawiony w tabelce.

Tabela nr 1: Korzyści unii celnej i mechanizm ich powstawania.