OGRODY RENESANSU
Ogrody renesansu i manieryzmu czyli wiek XV i XVI ukształtowały się na gruncie związku z antykiem. Renesans przyniósł niezwykły rozwój sztuki ogrodowej i przywrócił klasyczne rozumienie ogrodu jako miejsca przeżyć i emocji estetycznych.
Ojczyzną renesansu były Włochy, które zajmują przodujące miejsce w sztuce europejskiej, a także i w rozwoju kompozycji założeń ogrodowych. W wieku XVI sztuka renesansu włoskiego i i rozwiązań włoskich ogrodów renesansowych rozprzestrzeniła się po całej Europie. Powstawały przy tym często regionalne odmienności stylu wynikające z innych warunków położenia geograficznego, środowiska przyrodniczego, społecznych, miejscowej tradycji oraz możliwości realizacyjnych.
Cechy ogólne ogrodów renesansowych:
Jedną z cech ogrodów renesansowych jest jedność budynku mieszkalnego i ogrodu, ogród zostaje podporządkowany architekturze budynku, który pełni rolę dominanty w całości założenia.
Innya charakterystyczną czeszą są w renesansie rodzaje układów ogrodowych
- osiowy
- centralny
Układ osiowy: charakteryzował się sytuowaniem na jednej osi kompozycyjnej poszczególnych elementów całości założenia: jak dziedziniec zewnętrzny, dom z dziedzińcem wewnętrznym, lub sienią oraz ugrupowanie kwater i budowli ogrodowych ozdobnych, natomiast w układzie centralnym ogród został ujęty jako kolista wyspa z pałacem w jego środku który był otoczony promieniście ułożonymi kwaterami kwiatowymi, a następnie gaikami i zwierzyńcem. Przykładem jest istniejący do dziś ogród botaniczny w Padwie
Układ centralny był jednak rzadkością, gdyż nie odpowiadał wymaganiom użytkowym trudno było dostosować się do rzeźby terenu.
Następnym elementem charakteryzującym ogrody renesansowe była geometryzacja przestrzeni czyli regularny zarys planu oraz podział terenu na kwaterowe kwatery przedzielone drogami.
Układ kwaterowy wywodzi się z ogrodu użytkowego. Poszczególne kwatery obsadzono obrzeżnie drzewami lub żywopłotami, a wypełniały je grzędy ziół i kwiatów. W bardziej rozwiniętych układach ogrodowych wnętrza kwater były wzbogacone basenami, fontannami, altanami i rzeźbami. Urządzano także labirynty, bindaże i czasem kopce widokowe.
Podstawą podziału przestrzeni ogrodowej były drogi rozdzielające kwatery pod kątem prostym. Całe rozplanowanie dróg i kwater podkreślało porządek osiowy i symetryczny ogrodu. Kwatery stanowiły oddzielne jednostki przestrzenne natomiast za pomocą arkad lub murów łączono je w jedną całość.
Geometryzacja przestrzeni ogrodowej objęła także ukształtowanie terenu. W celu wyrównania terenu tworzono tarasy płaskie lub nieco pochylone, o jednostajnym spadku. Dopełnieniem tarasów były mury oporowe, rozmaite układy schodów oraz groty.
W XVI wieku tworzono bogate i rozwinięte układy wodne, które często dominowały. Przykładem jest Villa d’Este, Villa Lante)
W renesansowej kompozycji ogrodowej główną rolę pełniły budynki i budowle. One wyznaczały podstawowy podział ogrodu, wytyczały kierunek i ograniczały przestrzeń, podporządkowując sobie formy roślinne, wodne i terenowe. Ogród traktowany był więc dwuwymiarowo.
Roślinność:
Szata roślinna ogrodów była mało urozmaicona. Ceniona była roślinność zimozielona. Z roślin drzewiastych najważniejsze były :
- Cyprys
- laur
- mirt
- sosna – pinia
- ostrokrzew
- platan
- dąb zimozielony
- bukszpan
Na formy strzyżone używane były cyprys, bukszpan, ostrokrzew,
Z roślin kwiatowych uprawiane były:
- lilie
- irysy
- fiołki
- róże
- lawenda
- hiacynty
- pierwiosnki,
- mieczyki rodzime
- orliki
- niecierpki
- bratki
- niezapominajki
- czarnuszki
Wprowadzono także w wielu krajach i Włoszech liczne nowe rośliny głównie amerykańskie i z obszaru Azji Mniejszej tj
- malwy
-goździki
- narcyze
- cyklameny
- jaśmin
Stosowano także liczne pnącza i krzewy tj
- krępla
-sumak
-rurkowiec
- pasiflora
Później wprowadzono nowe i rzadkie kwiaty stosowane głównie w giardino secreto tj;
- szafirek
- korona
- śniedek
- lobelia
Często rośliny kwiatowe i ozdobne drzewiaste sadzono w połączeniu z użytecznymi przyprawami i ziołami leczniczymi.
ELEMENTY PRZESTRZENNE:
W ukształtowaniu przestrzennym renesansowych ogrodów biorą udział takie wyróżniające się jednostki jak:
-giardino secreto :ogród ten obejmował niewielką przestrzeń i był wydzielony ogrodzeniem. Przeznaczony był do kameralnego wypoczynku. Początkowo był niewielki jak np. w Villa Quaracchi, póżniej był większych rozmiarów a nawet podwójny.
Najczęściej znajdował się przy bezpośrednim sąsiedztwie domu,
-przy jego ścianie bocznej ( np. Villa d’Este)
- przy obu ścianach bocznych ( np. Villa Castello)
- bądź z braku miejsca w pobliżu domu (np. Villa Lante)
Gardino sekreto był miejscem zacisznym, służył właścicielowi, mogły odbywać się tu spotkania lub zabawy dzieci. Otoczony murem był urządzony jako ozdobno- użytkowy. Dzielono go na małe kwatery, gdzie sadzono rozmaite kwiaty i zioła. Często ozdabiano go małą fontanną. Oraz rzeźbami.
Kolejna jednostką jest:
- Giardino de semplice- ogród użytkowo ozdobny o układzie kwaterowym. W ogrodzie tym kwatery obsadzone są niskim żywopłotem z bukszpanu, a w środku uprawa roślin i sadzono ozdobne drzewa, między nimi były cienniki i altany.
Giardino de semplice zajmował teren zazwyczaj z dala od domu.
Za przykład może nam posłużyć Villa d’Este w której ogród ten znajdował się na osi głównej, u podnóża zbocza góry i zajmował cztery duże kwatery.
Kolejnym elementem przestrzennym był PARTER OGRODOWY:
We Włoszech były to jednorodne kwatery na planie kwadratu, obramowane niskim żywopłotem, przedzielone drogami jednakowej szerokości. Pozostała powierzchnia została wypełniona charakterystycznym ornamentem żywopłotowym, który był symetryczny w obrębie każdej kwatery i pokrywał jednolicie całą powierzchnię.
Przykłady parterów ogrodowych:
(zdjęcia na slajdach)
Następna jednostka przestrzenna są
LABIRYNTY:
W renesansie labirynty były szerzej znane jako błędniki.
Labirynty tworzyły kręte ścieżki, między równoległym żywopłotami, z licznymi ślepymi zaułkami utrudniającymi dotarcie do końca. W centralnym jego punkcie znajdował się placyk z altaną, drzewem, rzeźbą lub tylko ławką do wypoczynku
Wyróżniamy labirynt na planie kwadratu oraz koła.
Wyróżniamy dwa typy labiryntów:
-płaski- z niskimi żywopłotami, które były motywem dekoracyjnym
- wysokie- z wysokimi żywopłotami, do pieszych wędrówek
Znaczenie labiryntów:
-dekoracyjne
-rekreacyjne
-symboliczne ( wyrażały bezdroża człowieka w Kosmosie, poszukiwanie prawdy i źródła życia, odnajdywanie drogi w procesie tworzenia)
Formy roślinne:
Zróżnicowanie form roślinnych było zależne od wielkości i typu założenia ogrodowego. I tak w dużych ogrodach, kwatery obsadzano całkowicie drzewami tworząc tzw. boschi. Drzewa były rozmieszczane regularnie, stanowiąc podstawę kompozycji. Za przykład może nam posłużyć Villa Medici
Bardzo często w ogrodach renesansowych wystawiano liczne donice z roślinami ozdobnymi na tarasy mury i cokoły w otoczeniu fontann, na parterach. Przeważnie były to rośliny cytrusowe umieszczane w donicach z terakoty.
Częstym elementem ogrodów było Prato, czyli plac trawiasty np Villa Castello, Volla Gamberaia, w Ogrodach Boboli
Było to miejsce przeznaczone dla zabaw, gier,oraz rozmaitych imprez.
Charakterystyczne dla renesansu były altany budowane w koronach starych drzew.
Prowadziły do nich kręte schody. Takie altany budowane w koronach drzew służyły wypoczynkowi i były atrakcją ogrodu. Do najsławniejszych należą Villa la Petraia
Układy i elementy wodne:
Głównym elementem wodnym ogrodów renesansowych była fontanna. Składająca się z trzech części:
- basenu – obramowane wysoką bortnicą z marmuru lub innego kamienia
-ozdobnego trzonu- znajdował się w środku basenu, był bogato zdobiony, wysoki
- czasze- podtrzymywane przez trzon, płaskie zbiorniki mniejsze ku górze, umożliwiały one kaskadowe przelewanie się wody z góry przez kilka poziomów do basenu u podstawy fontanny.
Zwieńczeniem trzonu fontanny często była rzeźba.położone one były w miejscach centralnych, wyeksponowane, zazwyczaj przed domem, na parterze ogrodowym.
Kolejnym elementem wodnym w ogrodach renesansowych były fontanny przyścienne, budowane pod ścianami murów ogrodzeń i ścian oporowych. Ich basenom i czaszom nadawano kształt półkolisty.
Specjalnym rodzajem elementu wodnego są kaskady rynnowe typu poręczowego. Znajdujące się w balustradzie ujmującej schody.
Innym elementem były sadzawki z wodą spokojną i gładkim lustrem wodnym zwane peschiera, znajdowały się one w sąsiedztwie pałacu,służyły ozdobie ogrodu oraz trzymano w nich ryby.
Złożone układy wodne były głównym motywem kompozycyjnym całego ogrodu. Występowała w nich zasada kształtowania uwydatniająca trzy grupy elementów:
1) jedna obejmuje formy zapoczątkowujące układ wodny: baseny, kaskady wazy z wodą przelewającą się wierzchem czaszy
2) druga grupa to formy stokowe, przelewowo-fontannowe i kaskadowe związane z pochyłością terenu
3) Trzecia grupa jest formą płaską, baseny z wodotryskiem, zamykające kontrastowo całą kompozycję układu wodnego
Zasilanie fontann w wodę dokonywano
-ze źródeł położonych powyżej terenu ogrodu, przed ogrodem budowano rezerwuary wodne i czerpano wodę jak np. w Villi Castello
W Villi d’Este efekty wodne były możliwe dzięki doprowadzeniu wód z rzeki Aniele. Czasami wodę sprowadzano z odległości kilku kilometrów.
Ciekawą rzeczą w ogrodach renesansowych były tzw. Giochi d’aqua- stanowiły je dyskretnie ukryte urządzenia wodne powodujące przez nadepniecie lub dotknięcie nieświadome ręką uruchomienie mechanizmu, które wywoływało nagłe i niespodziewane wytryskiwanie wody, która oblewała odwiedzających ogród np. w Villi Lante niespodzianka czekała siadających na ławce, w innych ogrodach woda tryskała ze stopni schodów, gdzie poruszały się rzeźby, otwierały się bramy
Budowle ogrodowe:
Wśród budowli ogrodowych podstawowe znaczenie miały tarasy były one najbardziej charakterystycznym elementem renesansowej kompozycji ogrodowej. W zależności od położenia możemy wyróżnić ogrody jedno tarasowe lub zespół tarasów.
Taras główny był zazwyczaj poziomy, i różnił się od innych wymiarami. Znajdował się zawsze przy domu. Obecność tarasów spowodowała konieczność stosowania specjalnych elementów łączących różne poziomy wysokości między sobą.
Wykorzystywano:
- schody- proste, prowadzone wzdłuż muru, rzadziej koliste, jednobiegowe zazwyczaj bez podestów, wykonywane z kamienia
- progi – tzw. Ośle schody, o dłuższych stopniach , wykonywane z drobnego bruku bądź z nawierzchni ziemnej
- rampy- to rodzaj pochylni o jednakowym spadku
Motywem uzupełniającym tarasy w powiązaniu z murami,, fontannami, parterami kwiatowymi były ławki, ławy, przymurki
Pergole, bindaże oraz woliery stanowią osobną grupę elementów o charakterze dekoracyjno-urzytkowym, obsadzane pnączami i różami.
Z tarasami związane były mury oporowe, dla których schody były ważnym motywem kompozycyjnym. Mury oporowe urozmaicano poprzez nisze a także rzeźby. były miejscem gdzie ustawiano donice z drzewami bądź kwiatami.
Mury odgradzały cały ogród natomiast wejścia wjazdy do willi i ogrodu miały bardzo ozdobna formę, która nawiązywała do architektury pałacu. Były kamienne lub murowane. Mniejsze bramy służyły tylko jako wejścia, przybierały formę portalu. Bardziej okazałe bramy z furtami po bokach rozwiązywano w układach filarowych, były zdobione rzeźbami, wazami lub znakami herbowymi. Właścicieli posiadłości.
GROTY I OGRODY DACHOWE:
Groty budowano pod tarasami. miały dwie funkcje po pierwsze chroniły przed upałem, a po drugie podnosiły atrakcyjność miejsca. Ich wnętrza były kształtowane architektonicznie tak by łączyły się ściśle z ogrodem. Były jednym rodzajem wnętrza willowego.
Zdobiły je:
- freski z udziałem rzeźb
- czasami fontanny
Możemy także wyróżnić groty głęboko wcinające się pod tarasy, groty te miały charakter ogrodu dachowego, oraz groty otwarte od góry, znajdowały się one pomiędzy murami i pawilonami
RZEŹBA OGRODOWA
Cechy charakterystyczne rzeźb:
- w ogrodzie występowały w połączeniu z fontannami
- rzadko stanowiły element samodzielny
- podkreślały reprezentatywność miejsc
Wykonywane były z brązu.
Miały formy figur stojących, pojedynczych lub w grupach, podkreślający pionowy układ fontanny.
Wyróżniamy także rzeźby dekoracyjne związane z obudową fontann i murów.
Te rzeźby były wykonywane z kamienia. Przedstawiały one bóstwa rzek oraz delfiny
Fontanny dekorowano także dzięki przedstawieniom różnych zwierzat, maszkaronów znaków herbowych fundatorów.
W ogrodach spotykano figury olbrzymów tj. np. w ogrodzie Villa Castello rzeźby egzotycznych zwierząt : wielbłąda, słonia, nosorożca i jednorożca, w villi Orsini można było spotkać figury olbrzymów, wielkie smoki z walczącymi lwami, dużych rozmiarów żółwie z figurą na grzbiecie
Ważne miejsce w ogrodach renesanoswych
Odgrywała rzeźba antyczna. W Villi d’Este było około 23rzeźb pochodzenia antycznego.
Warto wspomnieć przy ogrodach renesansowych o sztuce zwanej ARS TOPIARIA
Była to umiejętność cięcia roślin w rozmaite kształty przypominające figury ludzi i zwierząt. Mogły być one pojedyncze lub w zespołach.
WŁOCHY
Rozwój renesansu we Włoszech przejawiał się w trzech głównych okresach. Pierwszy okres to faza klasyczna (lata 1420-1500). Druga faza nazywana dojrzałą lub klasyczną (1500-1530). Trzecia faza – poklasyczna (1530-1600) reprezentuje manieryzm. Cechowała go większa swoboda i indywidualność rozwiązań, znaczniejsza ekspresja i potęgowanie efektów oraz niezależność od natury. Tendencją manierystycznym sprzyjał rozwój popularnych w tym czasie założeń willowych i pałacowo-ogrodowych. Równocześnie obok silnego nurtu manierystycznego, utrzymywała się dawna tendencja klasyczne.
Ogrody włoskie wczesnego renesansu
Renesansowy ogród włoski rozwinął się przede wszystkim w powiązaniu z założeniami willowymi i pałacowymi. Termin villa określa całość posiadłości, tj. budynek mieszkalny wraz z ogrodem. Włoskie ville bardzo licznie powstawały wokół dużych miast, ale występowały też w ich obrębie tworząc luźną zabudowę. Tego typu budownictwo najwcześniej rozwinęło się we Florencji. Na florenckie ogrody duży wpływ miał traktat o architekturze Leona Battisty Albertiego. Według traktatu powinny one być sytuowane blisko miasta, na niewielkim wzgórzu, gdzie można by zażywać przyjemności świeżego powietrza, słońca, pięknych widoków na okolicę, w miejscu gdzie byłyby kwieciste łąki, pola, cieniste gaje, niezmącone źródla i czysta rzeka. Podkreślono, że ze wszystkich budowli wznoszonych w celu zaspokajania potrzeb człowieka najbardziej korzystny jest ogród podmiejski. Inna jego funkcja to podziw dla sztuki i różnorodności uprawianych roślin oraz możliwość przebywania na słońcu lub w cieniu. Powinna być wesoła łączka i wodotryski – w różnych miejscach, aleje z zimozielonych drzew osłaniających od wiatru, pergole oplecione winoroślą, drzewa sadzone w cynek, grota i rzeźby, a całość ogrodu otoczona murem. Z podanego opisu wynika, że miał być regularny w planie z żywopłotami i geometrycznym ornamentem bukszpanowym. Wartość ogrodu podnosiły uprawy rzadkich i cenionych ziół leczniczych.
Przykładem takiego ogrodu może być Villa Medici w Fiesole koło Florencji. Zbudowana została na zboczu góry. Ogród został założony na trzech tarasach. Taras główny, najwyższy i wąski, był urządzony w formie parteru i łączył się funkcjonalnie i przestrzennie przez loggię z pałacem. Poniżej był dolny taras z pergolą na podmurowaniu oraz z basenem i wodotryskiem. Taras środkowy był podzielony na drobne kwatery w obramowani żywopłotu bukszpanowego z fontanną i kamienną ławką. Każdy z tarasów otwierał widoki na okolicę. Odtąd układ tarasowy z Villa Medici w Fiesole stał się wzorem charakterystycznym dla włoskich ogrodów renesansowych.
Ogrody włoskie klasycznego renesansu
Rozwój ogrodów klasycznego renesansu był kontynuacją ogrodów tworzonych w poprzednim okresie. Dotychczasowy prymat Florencji w sztuce i ogrodach zastąpił Rzym. Zaznaczyła się tutaj również tradycja antycznych ogrodów rzymskich. Zaczyna się tutaj również tradycja antycznych ogrodów rzymskich. Najwybitniejszymi twórcami dojrzałego renesansu są Donato Bramante, którego dziełem jest Dziedziniec Belwederski w Watykanie i Santi Raffaelo autor Villa Madame w Rzymie.
Dziedziniec Belwederski w Watykanie
Belweder usytuowany został na północnym wzgórzu Watykanu oddzielonym małą dolinką od Pałacu Apostolskiego. Z inicjatywy papieża Juliusza II, został sporządzony projekt uporządkowania i zagospodarowania przestrzennego terenu pomiędzy tymi budowlami. Autorem projektu był Donato Bramante. Powstało wówczas założenie pałacowo-ogrodowe, którego środkiem był wielki dziedziniec o wymiarach 76x306m. Pałac Apostolski od południa i Belweder od północy zastały połączone dwoma równoległymi ciągami zabudowy, które stały się ścianami dziedzińca. Całość kompozycji jest ściśle osiowa. Od strony południowej zakończenie pałacu stanowił wybudowany półokrągły amfiteatr przylegający do zabudowy, zaś od strony północnej akcentem końcowym była nowo wzniesiona elewacja Belwederu z wielką niszą pośrodku. Jako jej zwieńczenie wznosiła się loggia, z której można było podziwiać piękny widok na całe miasto. Ze względu na to, że Belweder był położony wyżej, niż pałac watykański, teren został wyrównany w dwóch poziomach. Utworzył się więc taras górny oraz dolny dziedziniec, połączone ze sobą dużym zespołem schodów, które zostały podzielona na podestem i grotą w środku, podkreślającą dodatkowo oś kompozycji. Dolna część dziedzińca powiązana z amfiteatrem, była przeznaczona na różne uroczystości, natomiast część górna została ukształtowana jak parter ogrodowy, z podziałem na jednakowe kwatery, wypełnione kwiatami i ozdobione fontanną oraz rzeźbami. Pośredni taras na podeście także ozdabiały kwatery. Każda z kwater według pierwszego podziału okolona była niskim trejażowym ogrodzeniem. Całość rozwiązania stanowiła pierwszą w dziejach nowożytnych, wielką i monumentalną kompozycję przestrzenną, architektoniczno-ogrodową w układzie osiowym.
Ogrody włoskie manieryzmu
Liczne nowe rezydencje pałacowo ogrodowe i willowe powstające w różnych uwarunkowaniach terenowych, w połączeniu ze zróżnicowanymi tendencjami artystycznymi spowodowały wytworzenie się wielu odmian i rozwiązań ogrodowych. Reprezentują je ogrody dziedzińcowe, ogrody Watykanu i ogrody kwirynalskie w Rzymie, Villa d’Este w Tivoli, Villa Lante, ogrody zamkowe i Villa Farnese w Capraroli, ogrody w Rzymie i okolicy, ogrody we Florencji i okolicy, Palladio i wille palladiańskie. Oddzielną grupę tworzą: promenady leśne, zwierzyńce i ogrody botaniczne.
Ogrody dziedzińcowe
Były zanikającym typem przestrzennym wywodzącym się z antycznego ogrodu perystylu. Zamknięte wokół ścianami budynków lub murów tworzyły rodzaj dziedzińca wypełnionego formami ogrodowymi. W rozwiniętych układach wykorzystano efekt plastyczny przenikania się przestrzeni wnętrz pałacu poprzez otwarte loggie i portyki, z przestrzenią stanowiącą jedno lub więcej wnętrz ogrodowych oraz na tej samej płaszczyźnie lub kilku poziomach. Dawało to możliwość potęgowania efektów, sprzyjało bogactwu rozwiązań, a zarazem było odzwierciedleniem manierystycznych skłonności. Taki charakter ma Palazzo del Te Mantui, Villa di Papa Giulio oraz Villa Mondragone koło Frascati. (zdjęcia)
Villa d’Este w Tivoli
Ten obiekt, którego głównym twórcą był Pirro Ligorio powstał dla kardynała Ippolito d’Este i zasługuje on na szczególna uwagę. Posiada wybitne walory rozwiązań przestrzennych, szerokie powiązania z otwartym krajobrazem, bogactwo środków ogrodowych, plastycznych i technicznych oraz niezwykłe efekty wodne, które do dzisiaj są bardzo atrakcyjne, stawia je w rzędzie najwybitniejszych renesansowych ogrodów włoskich.
Charakterystyczna jest symbolika ogrodu. Tematem przewodnim i główna ideą było ukazanie starożytności rodu d’Este w powiązaniu z mitycznym Heraklitem. W drzewie genealogicznym rodziny d’Este sięgającym czasów mitycznych, Herakles i Hippolitą byli uważani za prarodziców. Główne ich zalety: siła, niewinność, czystość zostały wykorzystane w symbolice rozmaitych form ogrodowych. Centralnym motywem była wielka rzeźba Heraklesa usytuowana na osi centralnej ogrodu, w wielkiej niszy za Fontanną Smoków. Stąd, ze skrzyżowania dróg, jeden kierunek prowadził do Cnoty, czyli do groty Diany z Hippolitą, Lukrecją i Minerwą oraz drugi kierunek – do występku, czyli do groty Wenus. Symbolicznym odpowiednikiem czynów Heraklesa był ogrom prac wykonanych przy tworzeniu wspaniałego ogrodu Wiele dalszych rozwiązań ogrodowych ukazuje podobne znaczenie symboliczne.
Cechą ogólną całości założenia jest ścisłe i bezpośrednie powiązanie budowli pałacowej z ogrodem w układzie osiowym. Ogród składa się z dwóch równych części: zespołów tarasów połączonych ze sobą rampami i schodami na zboczu wzgórza oraz płaskiego ogrodu dolnego pod wzgórzem. Obie części ogrodu podporządkowane są osi centralnej. Podstawowym i powtarzającym się elementem podziału całości ogrodu jest moduł kwadratu. Oś główna ogrodu podkreśla wiele elementów. Równolegle do osi centralnej, po obu jej stronach przebiegają dwie boczne osie główne akcentowane schodami o rozpiętości odpowiadającej szerokości budowli pałacowej. Układ poprzecznych osi ogrodu odpowiada poszczególnym tarasom ukształtowanym sztucznie na zboczu wzgórza pod pałacem. Najwyższy taras, przypałacowy, z podwójnym szpalerem drzew po bokach pałacu, ujęty został wysokim murem oporowym, zakończonym od wschodu Grotą Diany, a od zachodu – Grotą Eskulapa. Podwójnie symetryczny układ schodów rozbieżnych w środku przed loggią, z układem ukośnych ramp. Zakończenie stanowi wielka oś poprzeczna z Aleją Stu Fontann, powiązaną na obu jej końcach z okazałymi fontannami: Fontanną Tivoli i Fontanną Rzymu tworząc razem wielkie, przestrzenne założenie wodne. Aleję wodna tworzą liczne, małe wodotryski, bijące do góry z małych...
a50gc2h5oh