SYNTETYCZNELEKICHEMIOTERAPEUTYCZNE1.SulfonamidyprzeciwbakteryjneMechanizmdziałaniaDHPtS–syntazadihydropteronianuDHF –kwasdihydrofoliowyDZIAŁANIEBAKTERIOSTATYCZNE1.SulfonamidyprzeciwbakteryjneMechanizmdziałaniaDHPtS–syntazadihydropteronianuDHF –kwasdihydrofoliowyDZIAŁANIEBAKTERIOSTATYCZNE Grupy 1. Sulfonamidy przeciwbakteryjne 2. Kotrimoksazol (trimetoprim + sulfametoksazol) 3. Pochodne nitrofuranu 4. Pochodne nitroimidazolu 5. Chinolony 6. Fluorochinolony Sulfonamidy Spektrum działania: bakterie G(-) i G(+) Zastosowanie: Leki z wyboru: – nokardioza, -wrzód miękki infekcje układu oddechowego – razem z trimetoprimem w leczeniu zapalenia płuc wywołanego Pneumocystis carini (AIDS) Inne wskazania do stosowania (rzadko): -zakaSenia dolnego odcinka dróg moczowych, stercza -zakaSenia przewodu pokarmowego -Choroba Leśniewskiego-Crohna Sulfonamidy oporność (narasta łatwo) • produkcja PABA w ilości wystarczającej do uniezaleSnienia bakterii od dostępności tego związku z zewnątrz (gronkowce, Neisseria gonorrhoeae) • zmiana struktury syntetazy kwasu foliowego prowadząca do utraty powinowactwa do sulfonamidów (E. coli) • utrudnienie lub zablokowanie transportu sulfonamidu do wnętrza komórki (Enterobacteriaceae) DZIAŁANIA NIEPOśĄDANE • zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego • uszkodzenia nerek -skąpomocz, krwiomocz, białkomocz • objawy uczuleniowe – wypryski skórne, fotodermatozy, obrzęk błon śluzowych, stawów, węzłów chłonnych, choroba posurowicza, zespół Stevensa-Johnsona (śmiertelność 20%) • niedokrwistość hemolityczna PRZECIWWSKAZANIA • nadwraSliwość (często) • niewydolność wątroby, nerek • ciąSą • niemowlęta • laktacja • leczenie NLPZ • alkohol • cukrzyca • choroba zakrzepowa Przykłady preparatów + zastosowanie • Sulfakarbamid – zakaSenia dróg moczowych (rzadko) • Sulfasalazyna – wrzodziejące zapalenie jelita grubego (lek z wyboru); choroba Leśniowskiego i Crohna; reumatoidalne zapalenie stawów, które nie reaguje na NLPZ • Sulfacetamid – miejscowo, zakaSenia w obrębie gałki ocznej • Sulfadiazyna (sól srebrowa) – oparzenia • Sulfadoksyna (+pirymetamina) – lek drugiego wyboru w leczeniu malarii INTERAKCJE –prokaina –wypieranie z połączeń z białkami –NLPZ –alkohol –leki zobojętniające Trimetoprim + Sulfametoksazol = Ko-trimoksazol 2.Kotrimoksazolspektrumaktywności• Czynniki etiologiczne zakaSeńukładu oddechowego – Streptococcus pneumoniae – Haemophilus influenzae – Moraxella catarrhalis – Pneumocystic carinii • Czynniki etiologiczne zakaSeńukładu moczowego – Escherichia coli – Morganella morganii – Proteus mirabilis – Klebsiella pneumoniae – Enterobacter • Czynniki etiologiczne zakaSeńprzewodu pokarmowego – Enterotoksyczne szczepy E. coli – Salmonella typhi (i inne gatunki) – Shigella – Vibrio cholerae – Yersinia enterocolitica – Isospora belli – Cyclospora • Inne drobnoustroje chorobotwórcze – Listeria monocytogenes – Nocardia – Mycobacterium marinum Kotrimoksazol zastosowanie • zakaSenia dróg moczowych, oddechowych (równieSsam trimetoprim) • zapalenie płuc u chorych na AIDS – zakaSenie Pneumocystis carinii • zakaSenia układu pokarmowego, płciowego • leczenie durów i paradurów • zapalenie gruczołu krokowego działania niepoSądane (rzadkie) • zaburzenia ze strony p. pokarmowego • reakcje nadwraSliwości 3.POCHODNENITROFURANU• nitrofurantoina, furazydyna (Furagin), nifuroksazyd • MD: redukcja wewnątrz komórki bakteryjnej, w wyniku której powstająmetabolity uszkadzające nićDNA • WSK: zakaSenia dróg moczowych, przewodu pokarmowego i zewnętrznie • DN: nudności i wymioty 4. POCHODNE NITROIMIDAZOLU metronidazol działanie bakteriobójcze • MD: jak poch. nitrofuranu • OPORNOŚĆ: rzadko, u Bacteroides – wyjątkowo, coraz łatwiej nabywa oporność Helicobacter pylori • FK: dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego (biodostępność 100%) , maksymalne stęSenie w osoczu – po 1-2 h; doskonała penetracja do tkanek; przenika do mleka – zalecane przerwanie karmienia piersią POCHODNE NITROIMIDAZOLU metronidazol – działania niepoSądane • metaliczny smak w ustach, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, krtani • nudności, biegunki • rzadziej: wysypki, parestezje, ataksja; • dolegliwości ze strony dróg moczowych (pieczenie w cewce, parcie na mocz) , ciemnobrązowe zabarwienie moczu • długotrwałe leczenie, duSe dawki – zaburzenia ze strony OUN POCHODNE NITROIMIDAZOLU metronidazol -wskazania • zak. bakteriami beztlenowymi (lek wyboru zapalenie jelita grubego) • zak. pierwotniakowe wywoływane przez Trichomonas vaginalis, Giardia lamblia, Entamoeba histolytica • składnik wielu schematów skojarzonego leczenia przeciwbakteryjnego Helicobacter pylori • zakaSenia w stomatologii • zakaSenia w obrębie jamy brzusznej, miednicy mniejszej POCHODNE NITROIMIDAZOLU metronidazol • PWSK: powaSne i czynne choroby OUN, choroby układu krwiotwórczego, I trymestr ciąSy, na okres leczenia naleSy przerwać karmienie piersią • IA: reakcja disulfiramowa – chorego naleSy pouczyć, by unikał spoSywania alkoholu podczas leczenia, synergizm z beta-laktamami i aminoglikozydami Metronidazol zastosowanie w stomatologii • uwaSany za bardzo skuteczny w zakaSeniach florą beztlenową • najczęściej w skojarzeniu z innymi lekami przeciwdrobnoustrojowymi w leczeniu zakaSeń mieszanych oraz ropni i ropowic okołoszczękowych w dawce do 2 g/dobę, doustnie Postacie farmaceutyczne metronidazolu: • Ampułki 0,1g/20 ml • Czopki 0,5-1 g • Flakon 100 ml; 0,5% roztwór do wlewu doSylnego 0,005g/ml • Tabletki 0,25mg • Tabletki dopochwowe 0,5g • Tubki 15 g – 1% krem lub Sel, 5g – 10% maść stomatologiczna Reakcja disulfiramowa 5. CHINOLONY • działają bakteriobójczo • MECHANIZM DZIAŁANIA: blokowanie syntezy bakteryjnego DNA – hamowanie gyrazy (enzymu wprowadzającego ujemny superhelikalny skręt do nici DNA) i topoizomerazy DNA (enzym umoSliwiający rozdzielenie chromosomów) I generacja („klasyczne” 6. FLUOROCHINOLONY chinolony) (brak atomu fluoru w (II-IV gen. chinolonów) cząsteczce) Spektrum aktywności • !przestarzałe! • PREPARATY: • Kwas nalidyksowy • Kwas oksolinowy • Kwas pipemidynowy (Palin, Urolin) ˘ZALETY ˘ ˘WADY ˘ duSe stęSenie w moczu Szybki rozwój oporności Aktywność p-w Oporność krzySowa bakteriom G (-) Aktywność p-w Częste (!!!) działania Pseudomonas niepoSądane aeruginosa (pokarmowe i neurologiczne) Niska cena!!! • Enterobacteriaceae • Haemophilus • Moraxella catarrhalis • Streptococcus pneumoniae • Pseudomonas aeruginosa • Legionella • Chlamydia • Mycoplasma • niektóre Mycobacteria •zastosowanie: zakaSenia dróg moczowych wywołane drobnoustrojami G(-) Fluorochinolony • PREPARATY: • ciprofloksacyna • ofloksacyna • norfloksacyna • spektrum działania: bakterie G(-) i niektóre G(+) + P. aeruginosa GŁÓWNE ZASTOSOWANIA: nawracające zakaSenia układu moczowego zapalenia gruczołu krokowego, cewki moczowej zakaSenia dróg oddechowych, przewodu pokarmowego (Salmonella, Shigella) i szpiku zakaSenia skóry infekcje wewnątrzszpitalne Fluorochinolony działania niepoSądane • zaburzenia Sołądkowo – jelitowe • objawy skórne: fototoksyczność • objawy reumatoidalne, bóle mięśni, sztywność stawów • tendinopatie (gł. pefloksacyna) • objawy ze strony oun pod postacią zaburzeń wzroku, halucynacji, pobudzenia, euforii, schizofrenii, drgawek IA: zmniejszone wchłanianie w obecności kationów aluminium, magnezu, cynku, Selaza i wapnia (do 90%), środków zobojętniających Fluorochinolony przeciwwskazania • dzieci, osoby powySej 65 r.S. • kobiety w ciąSy, karmiące piersią • padaczka • niewydolność nerek • arytmia • choroba Parkinsona • schizofrenia, psychozy Mechanizm oporności na fluorochinolony: • zmiana budowy enzymu bakteryjnego (co powoduje zmniejszenie lub utratę powinowactwa fluorochinolonu) • obecność pompy czynnie usuwającej związek z komórki !!!! NaleSy unikać stosowania fluorochinolonów jako leków I-ego rzutu ze względu na szybkie narastanie oporności !!!!
kationowa