SPRAWOZDANIE Z praktyki w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym.doc

Na III roku studiów praktykę odbyłam w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym

Korzenie istnienia specjalnego ośrodka w Legnicy sięgają okresu po II wojnie światowej, kiedy to zaistniała potrzeba utworzenia szkoły specjalnej dla dzieci z licznymi mikrodeficytami rozwojowymi. W tym celu dla potrzeb Legnicy powołano w dniu 01.09.1957 r. Szkołę Podstawową Specjalną nr 8 dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim na ul. Witelona 17, rozpoczęli w niej naukę uczniowie klas I- IV. W kolejnych latach zwiększała się liczba uczniów i nauczycieli, w związku z czym, w 1968 r. placówkę przeniesiono na Wrocławską 117.

W roku szkolnym 1969/70 po raz pierwszy w historii szkoły utworzono klasę życia dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym. Decyzją Kuratorium Okręgu Szkolnego we Wrocławiu w 1970 r. powołano Zasadniczą Szkołę Zawodową Specjalną (kształcono młodzież w kierunku: ślusarz dla chłopców, krawiec odzieży lekkiej dla dziewcząt). Początkowo szkoła mieściła się przy SPS nr 8 ale gdy została przeniesiona na ul. Wielogórską 41 stała się odrębną, niezależną placówką. W 1974 r. szkoła została przemianowana na Państwowy Zakład Wychowawczy w budynku po byłej szkole podstawowej w Piekarach Wielkich. Z upływem czasu, w skutek wzmożonego naboru uczniów w 1981 r. Państwowy Zakład Wychowawczy przeniesiono na Rycerską 13, a decyzją Inspektora Oświaty i Wychowania w 1983 r. zakład ten przemianowano na Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy. W 1989 r. Ośrodek obchodził swój jubileusz- 40-lecie, otrzymując imię Marii Grzegorzewskiej.

Od 1999 r. w Ośrodku pracuje 84 nauczycieli, w tym 17 w niepełnym wymiarze, 23 z nich posiada stopnie specjalizacji zawodowej, 59 pedagogów legitymuje się wyższym wykształceniem magisterskim, 11 wyższym zawodowym, 7 ma ukończone Studium Nauczycielskie, 6 zdobyło wykształcenie średnie pedagogiczne, 15 podwyższa kwalifikacje zawodowe. Ośrodek funkcjonuje prawidłowo dzięki pracownikom administracyjno- obsługowym. Obecnie zatrudnionych jest 8 osób w administracji ( główna księgowa, specjalista ds. pracowniczych, referent ds. magazynowych, referent ds. żywienia, kierownik gospodarczy, sekretarka- maszynistka, sekretarz szkoły i 37 pracowników obsługowych.

Naczelnym zadaniem placówki jest:

1. Przygotowanie uczniów do życia w integracji ze społeczeństwem poprzez:

·         spotkania z młodzieżą ze szkół ogólnodostępnych, wyjazdy do miejsc użyteczności publicznej

·         organizacje wycieczek, udział w imprezach organizowanych dla dzieci i młodzieży z różnymi niepełnosprawnościami oraz zaburzeniami rozwojowymi.

2. Umożliwienie wszechstronnego rozwoju uczniów w dostępnym dla nich zakresie za pomocą specjalnych metod za pomocą:

·         organizację zespołów korekcyjno- kompensacyjnych i wyrównawczych,

·         organizację pomocy logopedycznej,

·         organizację gimnastyki korekcyjnej,

·         organizowanie współzawodnictwa sportowego,

·         organizowanie terapii zajęciowej i psychoterapii.

3. Przygotowanie do wykonywania zawodu,
4. Organizowanie specjalistycznej pomocy psychologicznej i pedagogicznej,
5. Umożliwienie zainteresowań uczniów,
6. Zapewnienie wychowankom opieki całkowitej lub częściowej w zależności od sytuacji prawnej, rodzinnej, zdrowotnej i materialnej dziecka,
7. Usamodzielnienie pełnoletnich wychowanków objętych opieką całkowitą, pomoc w pozyskiwaniu mieszkania i samodzielności finansowej, zapewnienie im wsparcia i opieki w okresie adaptacji do samodzielnego życia.

Z dniem 15.03. 1998 r. została określona struktura organizacyjna Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego:

1.      Specjalna Szkoła Podstawowa dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym.

2.      Specjalna Szkoła Podstawowa dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim.

3.      Specjalne Gimnazjum dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym.

4.      Specjalne Gimnazjum dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim.

5.      Specjalna Zasadnicza Szkoła Zawodowa.

6.      Internat.

7.      Oddziały szkolne dla dzieci w zakładach opieki zdrowotnej.

Obecnie w placówce kształci się uczniów:

·         w klasach I-IV              113

·         w klasach VIII              47

·         w gimnazjum              45

·         w zespołach edukacyjno- terapeutycznych              62

·         w zajęciach rewalidacyjno- wychowawczych uczestniczy              15

·         w Zasadniczej Zawodowej Szkole Specjalnej 67

Do Ośrodka jest kierowanych coraz więcej dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym i wzrasta liczba oddziałów dla tych dzieci. Utworzone klasy są 7 – 8 osobowe.

Obecnie praktykę odbyłam w świetlicy Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego przy gimnazjum nr 14, na ul. Piechoty 5. Na stałe w świetlicy zapisanych jest siedmioro dzieci. To zespół wychowawczy lub społeczna komisja wychowawcza podejmuje decyzję o przyjęciu dziecka do placówki i ustala odpłatność za jego pobyt i dożywienie ( Załącznik nr 1,2). Rekrutacja odbywa się w czerwcu, przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego, w celu ustalenia liczby grup wychowawczych, kadry pedagogicznej i zabezpieczenia bazy lokalowej. Świetlica sprawuje również opiekę nad wychowankami internatu do godziny 14.45 następnie odprowadzane są do internatu „za ścianą”. W świetlicy przebywają dzieci dojeżdżające i oczekujące na autobus oraz uczniowie mający zastępstwa lekcyjne. Ogólnie w I semestrze w świetlicy przebywało 1530 uczniów. Uczniów korzystających z obiadów jest ogólnie 25 osób. Z MOPSU korzysta- 6 osób, GOPSU- 6 osób, ZUPY z BASTERA- 3 osoby, SPONSORZY INDYWIDUALNI-2 osoby i obiady opłacone przez rodziców- 8 osób.

W pierwszych dniach praktyki na świetlicy, poznałam dokumentację informującą o wychowankach: ich potrzeby, sytuację rodzinną i materialną oraz zapoznałam się z kartą przyjęć do świetlicy. W świetlicy opracowany jest plan ramowy zajęć, plan roczny i plany miesięczne ( Załącznik nr 3). Ramowy plan zajęć odbywa się według ustalonych godzin i tj.:

·         10.30 - 12.00              zajęcia dowolne – gry i zabawy stolikowe,

·         12.00 - 13.15              zajęcia czytelnicze – przeglądanie prasy, czytanie literatury dla dzieci i młodzieży ( omawianie i czytanie bajek)

·         13.15 - 13.35              nakrywanie do stołu, zejście na obiad

·         13.35 - 14.00              zajęcia rekreacyjne – odpoczynek poobiedni

·         14.00 - 15.30              odrabianie zadań domowych, spacer, zabawy na powietrzu.

Założona jest sekcja higieniczno- porządkową „ Czyścioszek”, polegająca na wyznaczaniu dyżurów na stołówce szkolnej, ocenianiu estetycznego wyglądu klas i sprawdzaniu higieny osobistej uczniów oraz wychowanków świetlicy, stosując odpowiednią punktację. Wyniki zamieszcza się na tablicy informacyjnej w świetlicy. Sekcja Komisyjna podsumowuje wyniki i ogłasza je na apelu szkolnym. Klasy, które wyróżnią się pod wpływem ładu, porządku i higieny osobistej otrzymują dyplom, natomiast klasy, które otrzymają 0 punktów otrzymują znaczek „ czarnej muchy”. Zadaniem tej Sekcji jest wpłynięcie mobilizująco na uczniów, jak i nałożenie na nich obowiązku i odpowiedzialności za dbanie w środowisku, w którym żyją.

Plan opiekuńczo- wychowawczy świetlic jest zsynchronizowany z planem pracy szkoły. Plan świetlicy jest konkretny: są dokładnie sprecyzowane zadania, wyraźnie określone czynności, środki, oraz terminy realizacji zadań. Taki plan zatwierdza rada pedagogiczna. A struktura planu ramowego przedstawia się następująco:

·           I - dział organizacyjny,

·           II - dział dydaktyczny,

·           III - dział pracy rady pedagogicznej,

·           IV - dział współpracy ze środowiskiem,

·           V - dział administracyjno- gospodarczy.

W świetlicy prowadzony jest dziennik zajęć, gdzie realizowane są cele i zadania zajęć dydaktyczno- wychowawczych w świetlicy, oraz prowadzony jest plan zajęć dnia z wpisami i wyznaczonymi godzinami zajęć.

Następnie poznałam regulamin świetlicy „ NASZE ABC”:

I.        Aktywnie uczestniczymy w zajęciach świetlicowych

II.     Dbamy o wyposażenie świetlicy i stołówki

III.  Sumiennie pełnimy dyżury w świetlicy i na jadalni

IV.  Zwracamy uwagę na kulturalne zachowanie się w budynku szkolnym

V.    Pomagamy, gdy możemy pomóc innym

VI.  Starannie odrabiamy zadanie domowe

VII.     Opiekujemy się młodszymi koleżankami i kolegami

VIII.  Pamiętamy o bezpiecznym przechodzeniu przez ulicę

IX.  Stosujemy zasady sportowej rywalizacji.

Przedstawione zostały mi również zadania wychowawcy w świetlicy, do których należy: organizowanie dzieciom pomocy w nauce, tworzenie im warunków do nauki własnej, przede wszystkim dotyczy to dzieci z rodzin wychowawczo zaniedbanych. Organizowanie gier i zabaw ruchowych w świetlicy bądź nawet na świeżym powietrzu. Rozwijanie zainteresowań dziecka, jego samodzielności, samorządności oraz aktywności społecznej. Także zadaniem wychowawcy jest, wdrażanie dziecka do poszanowania kultury zdrowotnej, oraz tworzenie warunków do kulturalnego zachowania się i kształtowanie życia codziennego.

W świetlicy tej szczególny nacisk kładzie się na: objęcie opieką uczniów dojeżdżających, zapewnienie dożywienia najbardziej potrzebującym, organizowanie pomocy w odrabianiu zadań domowych, umożliwianie rozwijania zainteresowań czytelniczych, plastycznych i muzycznych dzieci. Zwraca się także uwagę na wdrażanie uczniów do poszanowania wyposażenia świetlicy, dbania o jej estetyczny wygląd, dbania o mienie szkolne poprzez różnorodne zajęcia organizacyjno- porządkowe oraz na wdrażanie do kulturalnego zachowania się do rówieśników i dorosłych.

Przez następne dni w świetlicy z wychowankami przygotowywaliśmy się do walentynek, pomagając dzieciom w wycięciu i pokolorowaniu serduszek, które następnie zostały zawieszone i podpisane na tablicy w świetlicy.

Pod koniec lutego w świetlicy zorganizowano „ Bal Karnawałowy”, na podstawie wcześniej ustalonego konspektu, w przygotowaniu, którego brałam udział ( Załącznik nr 4). Najpierw przystroiliśmy sale, ubierając ją w kolorowe baloniki i maseczki. Na wstępie przywitaliśmy się z uczniami poprzebieranymi w stroje karnawałowe, a następnie przystąpiliśmy do różnorodnych konkursów. Podczas rywalizacji między klasami moim zadaniem było zliczanie punktów z każdej konkurencji i za zajęcie I miejsca-3 pkt., II- 2 pkt. a III- 1 pkt., a następnie zliczenie ich w całość i wybranie klasy mającej najwięcej punktów. Nagrodą był dyplom z odpowiednim miejscem, a dla pozostałych dyplomy wyróżniające. Dzieci bardzo chętnie i aktywnie uczestniczyły w tańcach i zabawach. Na zakończenie wybraliśmy króla i królową balu i podziękowaliśmy za uczestnictwo w zabawach.

Miłym zaskoczeniem było dla mnie święto kobiet, gdy chłopcy okazali swą pamięć o Paniach, wręczając przeróżne laurki, słodkości a nawet kwiatki.

Pod koniec mojej praktyki w świetlicy odbyły się zawody sportowe w grach stolikowych typu: „warcaby”, „grzybobranie” i „domino”. Współpracowałam przy opracowaniu konspektu( Załącznik nr 5). Wyznaczono stanowiska dla zawodników i wytypowano do odpowiednich kategorii gier. Przypomniano dzieciom regulaminu i zasad gry i przystąpiono do rywalizacji. Na koniec wytypowano pierwszych zwycięzców i przyznano dyplomy za I miejsca, pozostałe dzieci nagrodzone zostały słodyczami.

W czasie wolnym, kiedy dzieci miały zastępstwa, czy kończyły zajęcia wcześniej i przychodziły do świetlicy, zajmowały się odrabianiem lekcji, układaniem puzzli, oglądali filmy bądź słuchali bajek. Do każdego dziecka trzeba było podchodzić indywidualnie, gdyż każde jest upośledzone w innym stopniu i ma inne potrzeby. Praca w świetlicy jest bardzo dobrze zorganizowana, stosunki nauczyciel- uczeń są swobodne i bardziej partnerskie.

Zauważyłam, że dzieci brały chętnie udział w konkursach pomimo swego kalectwa i będąc wyróżnionymi, zaspokajały swoje potrzeby uznania szacunku. Ożywiły się ich kontakty towarzyskie, gdyż posiadły umiejętność komunikacji werbalnej jak i niewerbalnej oraz nawiązały pozytywne relacje interpersonalne.

Uważam, iż istnienie specjalnych placówek opiekuńczo- wychowawczych jest bardzo potrzebne w naszym społeczeństwie. Po pierwsze jest pierwszym krokiem do integracji z niepełnosprawnych ze sprawnymi, nie wyrzuca na margines społeczny dzieci potrzebujących, lecz je wspiera jak i zarówno rodziców, którzy nie są w stanie poradzić sobie z upośledzonym dzieckiem. Świetlica będąca w ośrodku aktywizuje uczniów w różnych kołach zainteresowań, pomaga w sposób właściwy spędzać wolny czas dzieciom, które dojeżdżają bądź ich rodzice pracują i nie mogą zaraz po lekcjach przyjechać. Świetlica jest wyposażona w dużą ilość gier, zabawek i atrakcyjnych pomocy dydaktycznych.

Ośrodek poprzez swe istnienie przygotowuje dzieci upośledzone do życia w integracji ze społeczeństwem, umożliwia wszechstronny rozwój uczniom w dostępnym dla nich zakresie poprzez organizację terapii, gimnastyki korekcyjnej czy pomocy logopedycznej. Przygotowuje również dorastające dzieci do wykonywania zawodu. Umożliwia podtrzymywanie tożsamości narodowej, etnicznej i religijnej, oraz zapewnia pełną opiekę i pomoc, którą rzadko państwo ofiaruje.

Aby dzieci czuły się bezpiecznie i mogły rozwiązywać dla nich ważne problemy, taka świetlica przestrzega: poszanowania osobistej godności, czyli pracownik z szacunkiem odnosi się do ucznia, uznaje jego wartości i cechy indywidualne, staje się tolerancyjny wobec dążeń i upodobań podopiecznego, opiekun przejawia się rzetelnością i uczciwością, szanuje jego tajemnice osobiste. Także stosuje wielkoduszność wobec upośledzonego, wybaczając urazy i przewinienia. Tworzy warunki do okazywania otwartości przeżyć dając możliwość uzewnętrznienia ekspresji emocjonalnej. Samokrytycyzm opiekunowie przejawiają poprzez gotowość do przyznania się do błędu, pomyłki lub podjęcia niewłaściwej decyzji. Są podporą, służą wsparciem i radą w kłopotach stwarzając warunki do zaspokojenia potrzeb i oczekiwań wychowanka.

Dlatego, też praktyka ta uzmysłowiła mi, iż bez odpowiedniego przygotowania i tolerancji integracja z niepełnosprawnymi będzie bardzo ciężka. Specjalne placówki opiekuńczo – wychowawcze przygotowują dzieci niepełnosprawne do integracji ze sprawnymi, to jednak nie wystarczy, gdyż my ludzie w pełni sprawni nie staramy się wspomagać osoby upośledzone, zrzucając je na margines społeczny. Obecnie w latach dwudziestych człowiekowi powinno się łatwiej przystosować do „inności”. Nie znaczy to, żeby traktować upośledzonych na równi, ale dawać im szanse rozwoju, którą może być specjalny ośrodek szkolno- wychowawczy, dostosowany do rozwoju dziecka.

1