30.03.2006 r.
Psychologia różnic indywidualnych
Wykład 5
Testy grupowe i indywidualne
cechy
testy grupowe
testy indywidualne
ekonomiczność
duża
mała
wymagane kwalifikacje badających
niewielkie (badać może nie psycholog)
duże (m.in. konieczny trening)
wymagane „kwalifikacje” badanych
stosunkowo duże
małe => szerszy zakres stosowania
łatwość standaryzacji warunków i procedury
stosunkowo duża
mniejsza
możliwość zbierania danych obserwacyjnych
minimalna lub żadna
testy szybkości (zadania stosunkowo łatwe wymagające refleksu) i testy mocy (czas mało ważny, istotne kompetencje badanych)
testy werbalne (słowne) i wykonaniowe (wykonawcze) np. szukanie drogi w labiryncie
Historia testów
1905 – test Bineta i Simona (Francja) – Powstały w celu wykrywania dzieci mniej zdolnych, aby o nie szczególnie zadbać.
1912 – IQ – Stern (Niemcy)
1916 – pierwsza wersja adaptacji amerykańskiej testów Bineta (M. Terman – początek Satnfordzkich Skal Bineta)
1917 – pierwsze testy grupowe (na potrzeby armii amerykańskiej)
Wskaźniki stosowane w testach inteligencji i zdolności jako podstawa punktowania:
- poprawność odpowiedzi (najczęściej oceniana w skali 0-1, czasem 0-1-2, bardzo rzadko inaczej)
- szybkość odpowiedzi
· czas wykonania zadań ( w testach „szybkości”)
· liczba zadań wykonanych w określonym czasie
· premie (dodatkowe punkty za szybsze wykonanie zadań)
Najczęstsze sposoby ujmowania wskaźników testowych
tradycyjne:
- wiek umysłowy (Binet)
wynik testu wyrażony wiekiem, w jakiem jest przeciętnie uzyskiwany w populacji (dot. dzieci)
- klasyczny iloraz inteligencji (W. Stern)
IQ= (wiek umysłowy* wiek życia)/100
więc 100 – przeciętny (dot. dzieci)
współczesne:
- centyle
- dewiacyjny iloraz inteligencji (D. Wechslera) i inne wyniki standaryzowane
Parametry skal wyników standaryzowanych najczęściej stosowane w testach:
skala
średnia
SD
IQ Wechslera
100
15
teny (0-100)
50
10; 1T=0,1 SD
steny (1-10)
między 5 a 6 stenem
2; 1 sten=0,5 SD
staniny (1-9)
w połowie 5 stanina
2; 1 stanin=0,5 SD
Wyniki przeciętne w granicach +/- 1SD (ok. 68, 26% os.):
- IQ Wechslera: 85-115
- teny: 40-60
- steny: 4-7
- staniny: od połowy 3 do połowy 7
Podstawowe zarzuty wobec testów:
- dot. zadań testowych
· zadania nie wymagają poszukiwania selekcji i oceny informacji (są nieżyciowe)
· zadania mają charakter konwergencyjny
· zadania mierzą gównie „inteligencję akademicką” (m.in. ze względu na typowy materiał zadań, którym są liczby, słowa, symbole)
· badany podlega sterowaniu zewnętrznemu
- dot. zasad diagnozy psychometrycznej
· nieuwzględnianie istotnych cech jakościowych odpowiedzi (system 0-1)
· „pozorna sprawiedliwość” - przykłady zmiennych różnicujących wyniki: wielkość zapotrzebowania na instrukcję, koncentracja uwagi, wielkość motywacji, refleksyjność-impulsywność, zapotrzebowanie na informacje zwrotne, lęk testowy
· stosowanie statystycznego układu odniesienia ogranicza praktyczną użyteczność diagnozy
Wnioski:
- Testy nie stanowią czystej miary możliwości intelektualnych, bo ich wyniki zależą także od innych czynników.
- Testy mierzą wydajność intelektualną.
- Główne cele stosowania testów to: selekcja (zwłaszcza zawodowa), wstępna orientacja stanowiąca punkt wyjścia diagnozy.
- Nie należy zarzucać testom, że nie nadają się do tego, do czego nie są przeznaczone!
Kierunki modyfikacji testów:
- próby przybliżenia zadań testowych do życia:
· zadania z nadmiarem informacji (skarpetki, jezioro)
· zadania z niedoborem informacji (zadania Szumana; pseudosylogizmy)
- zmiana strategii doboru zadań (dbałość o trafność teoretyczną)
- analiza błędnych odpowiedzi
- indywidualizacja przebiegu badania np. pytania o przyczyny odpowiedzi
- stopniowana pomoc (diagnoza „dynamiczna”)
psychUW