Grupa łużycka.pdf
(
101 KB
)
Pobierz
Grupa ³u¿ycka
Grupa łuŜycka
http://xpicto.republika.pl/slavonia/jezyki/luz.html
Grupa łuŜycka
Grupa łużycka obejmuje język górno- i dolnołużycki. Stanowi ona obszar
przejściowy między grupą
lechicką
a językiem
czeskim
. Mało jest cech
wyróżniających grupę łużycką od wszystkich pozostałych języków
słowiańskich.
Cechy łączące z grupą
lechicką
:
1.
metateza
TărT
w
TroT, TróT
GŁU:
wróna, broda, strona, hród
DŁU:
broda, strona, grod
w przeciwieństwie do wyniku metatezy w grupie
czesko-słowackiej
, gdzie
metateza ta daje
TraT
CZE, SŁA:
strana, hrad, brada
2.
silne zmiękczenie prawie wszystkich spółgłosek przed wszystkimi
pierwotnymi samogłoskami przednimi
DŁU:
źeń, źiśe, njasom
GŁU:
dźeń, dźěćo, njesu
POL:
dzień, dziecko, niosę
3.
utrata ruchomego
e
w końcówkach rzeczowników rodzaju męskiego
(nawiązanie do
kaszubszczyzny
)
GŁU:
domčk, kónc
DŁU:
domk, kóńc
4.
zachowanie dźwięku
y
GŁU:
myto, dyrbjeć, bydlenje
DŁU:
dypk, dyrdaś, byśe, zesypaś
POL:
dym, być, żyto
KSZ:
zymk
W przeciwieństwie do CZE i SŁA, gdzie nie zachował się dźwięk
y
,
przeszedł on bowiem w
i
.
5.
zanik iloczasu (w przeciwieństwie do CZE i SŁA)
Z językiem
czeskim
grupę łużycką łaczą cechy:
1.
zanik samogłosek nosowych
ps.
Nj
przeszło w
u
w obu językach łużyckich pod koniec X w.
GŁU, DŁU:
muka, ruka
ps.
ę
przechodzi w GŁU w
a
, w DŁU
wąskie e
(zapisywane:
ě
)
GŁU:
mjaso, pjaty
DŁU:
měso, pěty
1 z 3
2008-06-10 15:53
Grupa łuŜycka
http://xpicto.republika.pl/slavonia/jezyki/luz.html
2.
uproszczenie zachodniosłowiańskiego
dz
do
z
GŁU:
cuzy, mjeza, sazy, na noze
DŁU:
cuzy, mjaza
3.
brak przejścia
ě
w
a
GŁU:
běły, sćěna
DŁU:
běły
I wreszcie cechy typowe tylko dla języków łużyckich:
1.
wąska wymowa ps.
ě
GŁU:
běły, běda, hnězdo
DŁU:
běły, běda, gnězdo
2.
jer mocny twardy wokalizuje w
e, o
, w dolnołużyckim przeważa
e
, w
górnołużyckim
e
i
o
się mniej więcej równoważą GŁU:
dešć, krej, pos
DŁU:
dešć, kšej, rež
3.
przejście ps.
tr, pr, kr
przed samogłoskami przednimi w DŁU w
tś, pś, kś
,
w GŁU w
tš, pš, kš
(pisane
tř, př, kř
)
GŁU:
tři, přez, křiwda
DŁU:
tśi, pśez, kśiwda
4.
uproszczenie grupy
str
przez zanik
s
GŁU:
sotra, wótry
DŁU:
sotša, wótšy
ps.:
*sestra, *ostrъ
5.
przejście grupy
wi
w
ji
w dalej w
j
po samogłosce
GŁU:
prajić
; ps.:
*praviti
DŁU:
parchajca
por. GŁU:
porchawa
6.
zachowanie liczby podwójnej
7.
zachowanie czasów przeszłych prostych:
aorystum
i
imperfectum
8.
nowa forma aorystu słowa posiłkowego ps.
byti
dla tworzenia czasu
przeszłego strony biernej, forma ta może pochodzić od formy czasu
przyszłego (
budu
), a może jest to przejście
y
w
u
po
b
, np.:
język górnołużycki
sg du
pl
1 buch buchmoj buchmy
2 bu buštej bušće
3 bu buštej buchu
np.
Kniha bu čitana. Ja buch njeseny. Škleńca bu rozbita. Buchmoj bitaj.
2 z 3
2008-06-10 15:53
Grupa łuŜycka
http://xpicto.republika.pl/slavonia/jezyki/luz.html
język dolnołużycki
sg du
pl
1 buch buchmej buchmy
2 bu buštej bušćo
3 bu buštej buchu
np.
Knigły buchu pśecytane. Ja buch njasony. Głažk bu rozbity. Buchmej bitej.
Wstecz Spis treści Wstęp Na początek strony
3 z 3
2008-06-10 15:53
Plik z chomika:
vaette
Inne pliki z tego folderu:
Slovnik_jazyka_staroslovenskeho.rar
(56408 KB)
The_geographic_distribution_of_Proto_Slavic_dialectisms_and_the_genesis_of_the_South_Slavic_languages.pdf
(7730 KB)
Case and Aspect in Slavic(1).pdf
(1451 KB)
Case and Aspect in Slavic.jpg
(9 KB)
Руны славян и глаголица.jpg
(29 KB)
Inne foldery tego chomika:
čeština
English
ruskij
svenska!
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin