OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH CZ.1.doc

Ochrona ppoż

w pytaniach i odpowiedziach cz.1. 31.12.2008

Spis treści

Czy sam możesz omawiać zagadnienia z zakresu ppoż. podczas szkolenia bhp pracowników?              2

Uprawnienia do omawiania zagadnień tematyki ppoż podczas szkoleń bhp              2

Jak eliminować zagrożenia pożarowe?              3

Techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych              3

Eliminacja zagrożenia wybuchem i pożarem              5

Zabezpieczenie ppoż. w magazynie              6

Jakie obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej w magazynie ma pracodawca?              7

Co powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w magazynie              8

Kiedy nie musisz opracowywać instrukcji bezpieczeństwa pożarowego?              9

Nie zapomnij o przeprowadzeniu próbnej ewakuacji na wypadek pożaru!              10

Czy sam możesz omawiać zagadnienia z zakresu ppoż. podczas szkolenia bhp pracowników?

Czy jako pracownik służby bhp prowadzący zajęcia w ramach szkolenia okresowego z dziedziny bhp mogę sam omawiać zagadnienia związane z ochroną przeciwpożarową?

Podczas szkoleń okresowych w zakresie bhp omawiane są zagadnienia profilaktyki przeciwpożarowej, które wymagają poprawnego ich przedstawienia zatrudnionym pracownikom. A zatem osoby prowadzące takie zajęcia w zakładach pracy powinny ukończyć odpowiednie szkolenie z tego zakresu.

Osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej powinny zdobyć odpowiednie kwalifikacje, aby móc należycie wypełniać swoje obowiązki (art. 4 ust. 2 ustawy z 24 sierpień 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej; Dz.U. z 2002 r. nr. 147, poz. 1229 ze zm.).

Oznacza to, że pracownik służby bhp w celu omawiania zagadnień dotyczących ppoż. podczas szkolenia z zakresu bhp powinien legitymować się ukończonym odpowiednim szkoleniem. Szkolenia takie prowadzą szkoły Państwowej Straży Pożarnej lub ośrodki szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej (§ 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 25 października 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej; Dz.U. nr 215, poz. 1823). Szkolenie takie trwa minimum 72 godzin (1 godzina lekcyjna - 45 min.). Ukończenie takiego szkolenia uprawnia do omawiania zagadnień z problematyki ochrony przeciwpożarowej.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
w firmie SEKA S.A.

Uprawnienia do omawiania zagadnień tematyki ppoż podczas szkoleń bhp

Czy jako pracownik służby bhp prowadzący zajęcia w ramach szkolenia okresowego z dziedziny bhp mogę omawiać jednocześnie zagadnienia związane z ochroną ppoż.? W czasie kontroli strażak z prewencji zakwestionował szkolenia z uwagi na brak uprawnień do szkolenia z zakresu ppoż.

Podczas szkoleń okresowych w zakresie bhp omawiane są zagadnienia profilaktyki przeciwpożarowej, które wymagają poprawnego ich przedstawienia zatrudnionym pracownikom. Zatem osoby prowadzące takie zajęcia w zakładach pracy powinny ukończyć odpowiednie szkolenie z tego zakresu.

Osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej powinny zdobyć odpowiednie kwalifikacje, aby móc należycie wypełniać swoje obowiązki (art. 4 ust. 2 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej; Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.).

Oznacza to, że pracownik służby bhp w celu omawiania zagadnień dotyczących ppoż. podczas szkolenia z zakresu bhp powinien legitymować się ukończonym odpowiednim szkoleniem. Szkolenia takie prowadzą szkoły Państwowej Straży Pożarnej lub ośrodki szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej (§ 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 25 października 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej; Dz.U. nr 215, poz. 1823). Szkolenie takie trwa minimum 72 godziny (1 godzina lekcyjna – 45 min.). Ukończenie takiego szkolenia uprawnia do omawiania zagadnień z problematyki ochrony przeciwpożarowej.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
w firmie SEKA SA

Jak eliminować zagrożenia pożarowe?

Podczas przeprowadzania szkolenia bhp, w trakcie omawiania zagadnień z zakresu ochrony przeciwpożarowej chciałbym uświadomić uczestnikom szkolenia, że przestrzeganie określonych procedur prowadzi do eliminacji zagrożeń pożarowych. Jakie przykłady takich procedur mogę podać?

Jak wynika z praktyki wielu zakładów pracy, eliminacją zagrożeń pożarowych jest przede wszystkim przestrzeganie określonych procedur. W szczególności polegają one na zakazie:

1. używania otwartego ognia lub palenia tytoniu w strefach zagrożenia pożarem albo wybuchem,
2. garażowania pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu, jeśli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono go (pojazdu) na stałe od zasilania akumulatorowego,
3. rozgrzewania za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów palnych w odległości mniejszej niż 5 m od obiektu, przyległego do niego składowiska lub placu składowego z materiałami palnymi,
4. wysypywania gorącego popiołu i żużla lub spalania śmieci i odpadków w miejscu umożliwiającym zapalenie się sąsiednich obiektów lub materiałów palnych,
5. przechowywania materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100°C oraz linii kablowych o napięciu powyżej 1 kV, a także przewodów uziemiających i przewodów odprowadzających instalacji odgromowej,
6. użytkowania elektrycznych urządzeń grzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym (wyjątkiem są urządzenia eksploatowane zgodnie z warunkami określonymi przez producenta),
7. stosowania na osłony punktów świetlnych materiałów palnych (jako wyjątki można wskazać materiały trudno zapalne, umieszczone w odległości nie mniejszej niż 0,05 m od żarówki),
8. instalowania opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznej (np. wyłączników, przełączników,
9. gniazd wtyczkowych) bezpośrednio na podłożu palnym, jeśli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem.

Jerzy Żurek
starszy brygadier pożarnictwa w stanie
spoczynku, były naczelnik Wydziału w KG PSP w Warszawie

Techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych

Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego to:

1. urządzenia,
2. sprzęt,
3. instalacje,
4. rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów

(§ 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów - Dz.U. nr 80, poz. 563).

Uwaga!
Mając na względzie podział technicznych środków zabezpieczenia ppoż. na urządzenia, sprzęt, instalacje czy rozwiązania budowlane zapobiegające powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów, nie zawsze można dokonać ich dokładnego rozróżnienia. Jest tak, ponieważ biorąc pod rozwagę na przykład system alarmu pożaru, można określić jako urządzenie - centralę sygnalizacji pożaru, ale także jako instalację - linie dozorowe z czujkami, jak również jako całość uznać za automatyczne urządzenie alarmu pożaru.

Urządzenia przeciwpożarowe
Urządzenia przeciwpożarowe to urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie bądź samoczynnie) służące do wykrywania i zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, w szczególności:

1. stałe i półstałe urządzenia gaśnicze oraz zabezpieczające;
2. urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia:
3. 1. sygnalizacyjno-alarmowe,
   2. odbiorcze alarmów pożarowych,
   3. odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych;
4. instalacje oświetlenia ewakuacyjnego;
5. hydranty i zawory hydrantowe;
6. pompy w pompowniach przeciwpożarowych;
7. przeciwpożarowe klapy odcinające;
8. urządzenia oddymiające;
9. urządzenia zabezpieczające przed wybuchem;
10. drzwi i bramy przeciwpożarowe, o ile są wyposażone w systemy sterowania.

Nierozłączne urządzenia i instalacje przeciwpożarowe
Traktując niektóre urządzenia i instalacje ppoż. jako nierozłączne, należy do nich zaliczyć:

1. stałe urządzenia gaśnicze służące do ograniczania lub zwalczania pożaru,
2. system sygnalizacji alarmu pożaru,
3. dźwiękowy system ostrzegawczy,
4. urządzenia oddymiające,
5. pompy w pompowniach przeciwpożarowych,
6. przeciwpożarowe klapy odcinające,
7. urządzenia zabezpieczające przed wybuchem,
8. drzwi i bramy przeciwpożarowe z systemami sterowania.

Instalacje przeciwpożarowe
Jako instalacje przeciwpożarowe przyjmuje się:

·       półstałe urządzenia gaśnicze - zraszacze,

·       oświetlenie awaryjne i przeszkodowe,

·       instalacje wodociągowe przeciwpożarowe (hydranty wewnętrzne i zewnętrzne),

·       instalacje odgromowe.

Sprzęt przeciwpożarowy
Sprzęt ppoż. to podręczny sprzęt gaśniczy, mianowicie:

·       gaśnice przenośne,

·       gaśnice przewoźne (agregaty gaśnicze),

·       hydronetki wodne,

·       koce gaśnicze.

Rozwiązania budowlane
Natomiast do rozwiązań budowlanych służących zapobieganiu i rozprzestrzenianiu się pożarów można zaliczyć:

·       stosowanie niepalnych materiałów budowlanych,

·       osiągnięcie trudnopalności palnych materiałów budowlanych,

·       zabezpieczanie konstrukcji i elementów budowlanych środkami ognioochronnymi,

·       stosowanie oddzieleń przeciwpożarowych,

·       stosowanie kurtyn przeciwpożarowych,

·       uszczelnianie przepustów instalacyjnych,

·       specjalną obudowę dróg ewakuacyjnych,

·       stosowanie drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych,

·       projektowanie przedsionków przeciwpożarowych.

Zbigniew Olejnik
oficer pożarnictwa w stanie spoczynku,
wieloletni pracownik dydaktyczny Szkoły
Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie

Eliminacja zagrożenia wybuchem i pożarem

Gdzie występuje gromadzenie się ładunków elektrycznych i jak mu skutecznie zapobiegać, aby zapobiec zagrożeniom pożarowym oraz wybuchowym?

Ładunki elektryczności statycznej powstają m.in. przy ruchu gazów, a więc także przy rozpylaniu farb podczas malowania natryskowego. Występują tam więc zagrożenia wybuchem i pożarem.

Powstawanie pola elektrostatycznego
Ładunki elektryczności statycznej powstają przykładowo:

1. przy wszelkiego rodzaju tarciach dwóch przedmiotów o siebie (np. w włókiennictwie, przekładniach pasowych, przepływie cieczy przez rury i rurociągi, mieleniu cukru w młynie walcowym),
2. przy przelewaniu palnych cieczy oraz ruchu gazów (np. wypływ z butli sprężonych gazów) i pyłów (np. kanały wentylacyjne),
3. gdy przedmiot z materiału przewodzącego wprowadzimy w pole elektryczne – pod działaniem sił pola występuje rozdział ładunków wewnątrz przewodnika i zgrupowanie ich na powierzchni.

Zapobieganie powstawania pola elektrostatycznego
Gromadzeniu się ładunków elektrycznych zapobiega się przez:

1. wentylację pomieszczeń,
2. hermetyzację aparatury i urządzeń,
3. zwiększenie wilgotności powietrza do poziomu ok. 60–80% (skuteczne tylko dla materiałów, które wykazują właściwości powierzchniowego absorbowania wody),
4. stosowanie eliminatorów radioizotopowych (elementów z materiałem rozszczepialnym o małym zasięgu),
5. nadmuchiwanie do miejsc elektryzacji powietrza zjonizowanego (neutralizatory ładunku),
6. uziemianie i stosowanie połączeń wyrównawczych tych miejsc, gdzie ładunki mogą się gromadzić (wyloty rur, cysterny samochodowe),
7. antystatyzację – zmianę właściwości materiałów i substancji przez wprowadzenie domieszki (tzw. antystatyka) czy tez naniesienie antystatyka na powierzchnię materiału (wykładziny antyelektrostatyczne),
8. ekranowanie elektrostatyczne – umieszczenie uziemionej siatki metalowej na powierzchniach izolacyjnych,

zmiany procesów technologicznych, np. zmniejszenie szybkości procesów, korektę procesów w celu pozbycia się źródeł generacji ładunków (eliminacja pylenia materiałów sypkich czy rozbryzgiwania się cieczy), prowadzenie procesów w atmosferach obojętnych, dobór tworzyw na wykładziny, konstrukcje maszyn i urządzeń produkcyjnych w celu zmniejszenia elektryzacji stykających się z nimi obiektów oraz materiałów.

Kazimierz Wojciechowski
specjalista ds. bhp, SEKA S.A.

Zabezpieczenie ppoż. w magazynie

Jakie obowiązki w zakresie zabezpieczenia przeciwpożarowego ma właściciel magazynu, w którym składowane są materiały budowlane?

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy magazynów, placów składowych i wiat:

1. Utrzymują urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej oraz funkcjonalnej;
2. Wyposażają obiekty, zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych, w przeciwpożarowe wyłączniki prądu;
3. Umieszczają w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych;
4. Oznakowują znakami zgodnymi z Polskimi Normami PN-92/N-01256.01 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa i PN-N-01256-4:1997/ Az1:2003: Znaki bezpieczeństwa. Techniczne środki przeciwpożarowe:

·       drogi ewakuacyjne i pomieszczenia, w których w myśl przepisów techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji,

·       miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,

·       miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,

·       miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej i materiałów niebezpiecznych pożarowo,

·       pomieszczenia, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo,

·       drabiny ewakuacyjne, rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi, miejsca zbiórki do ewakuacji i miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych;

5. Wokół placów składowych, składowisk przy magazynach i obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej powinien być zachowany pas ochronny o szerokości minimum 2 m z nawierzchnią wykonaną z materiałów niepalnych lub gruntową oczyszczoną;
6. Składowanie materiałów palnych związanych funkcją magazynu pod jego ścianami, z wyjątkiem materiałów niebezpiecznych pożarowo, jest dopuszczalne pod warunkiem:

·       nieprzekroczenia maksymalnej powierzchni strefy pożarowej, określonej dla tego obiektu,

·       zachowania dostępu do magazynu na wypadek działań ratowniczych,

·       nienaruszenia minimalnej odległości od obiektów sąsiednich, wymaganej z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe.

Podstawa prawna

1. Art. 4 ust. 1 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z późn. zm.).
2. § 4 ust. 2-4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP według ISRS

Jakie obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej w magazynie ma pracodawca?

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy magazynów, czyli na przykład pracodawcy, do których należą magazyny, mają następujące obowiązki w ramach ochrony ppoż.:

1. Utrzymują urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej oraz funkcjonalnej.
2. Wyposażają obiekty, zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych, w przeciwpożarowe wyłączniki prądu.
3. Umieszczają w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazami telefonów alarmowych.
4. Oznakowują znakami zgodnymi z Polskimi Normami PN-N-01256-01:1992 Znaki bezpieczeństwa - Ochrona przeciwpożarowa i ...