“PODRĘCZNIK SZYBKIEGO CZYTANIA”
(Tłumaczyła: Grażyna Walota - Czekaj)
OD WYDAWCY ANGIELSKIEGO
Poczytuję sobie za zaszczyt możliwość polecenia tej książki rzeszom odbiorców, młodszych i starszych, którzy pragną poszerzyć swą wiedzę o naszym trudnym i jednocześnie pociągającym świecie - dziedzictwie przeszłości, bieżących odkryciach naukowych i wydarzeniach politycznych, literaturze klasycznej i współczesnej. Szczególna jest tu postać Tony Buzana, którego karierę w skromnym stopniu próbowałem przez kilka lat wspomagać i który tak nagle zdobył sławę.
Tony Buzan ogranicza się tutaj do prostego i łatwego w zastosowaniu systemu nauki, który ja i moi współcześni musieliśmy opanowywać z trudem i na podstawie własnych doświadczeń - o ile w ogóle sztuka ta nam się udawała. Zapewniam was, że korzystając z tego systemu - szybko osiągniecie, a może będziecie w stanie zrobić więcej niż to, do czego ja zmuszony byłem przez wiele lat: czytać przynajmniej trzy gazety dzienne, co tydzień około 25 magazynów naukowych, pół tuzina tygodników podejmujących tematy ogólne i dwie lub trzy książki; każdego miesiąca około tuzina czasopism - oprócz tego wiele listów, raportów, wycinków z gazet, informatorów, podręczników, katalogów itd.
Mogę jedynie żałować, że wiele lat temu nie mogłem korzystać z zalet systemu, który Tony Buzan tak przystępnie przedstawił w niniejszej pracy. Zaoszczędziłbym mnóstwo wysiłku, wiele niepotrzebnych czynności i nie wstydzę się przyznać, że nawet dziś uczę się od niego, jak być coraz lepszym. Czytelnicy tej książki mają możliwość rozpoczęcia pracy we właściwym tempie na znacznie wcześniejszym etapie. Namawiam, byście skorzystali z tej sposobności! Mimo przedstawienia przez Tony Buzana swego systemu klarownie, krok po kroku, będzie to wymagać wysiłku, lecz jeśli wytrwacie, odkryjecie, że książka ta jest jak otwarcie drzwi do świata pełnego złotego blasku wiedzy.
Świętej Pamięci Heinz Norden, wydawca Erstwhile Information
The Book ofKnowledge, członek Instytutu Językoznawstwa
OD AUTORA
Gdy miałem 14 lat, w klasie, do której uczęszczałem, przeprowadzono zestaw testów oceniających nasze zdolności umysłowe. Wśród nich ukryty był test szybkości czytania. Po kilku tygodniach zapoznano nas z wynikami i dowiedziałem się, że osiągnąłem średnią 213 słów na minutę (sł./ min). W pierwszym momencie poczułem dumę, gdyż wdawało mi się, że 213 to bardzo dużo. Jednak radość nie trwała długo, bo nauczyciel wkrótce wyjaśnił, że 200 sł./ min to wartość całkiem przeciętna, a najszybszy uczeń w klasie czyta w tempie 314 słów - o ponad 100 sł./ min więcej ode mnie.
Ta przygnębiająca informacja miała zmienić całe moje życie: zaraz po zakończeniu lekcji podbiegłem do nauczyciela i zapytałem go, w jaki sposób mógłbym poprawić swoją szybkość. Odpowiedział, że nie ma na to żadnego sposobu, a tempo czytania, podobnie jak iloraz inteligencji, wzrost dorosłej osoby czy kolor oczu, jest z natury niezmienne.
Wydawało mi się, że nie jest to do końca prawda. Dlaczego? Niewiele wcześniej rozpocząłem intensywny program ćwiczeń fizycznych i po kilku tygodniach zauważalna była w niemalże każdym mięśniu mojego ciała kolosalna zmiana. Skoro znajomość właściwych ćwiczeń umożliwiła mi dokonanie tak wielkiej fizycznej transformacji, dlaczego odpowiednie ćwiczenia wzroku i umysłu nie miałyby spowodować zmiany szybkości czytania, zrozumienia i zapamiętania tego, co czytam?
Pytania te skłoniły mnie do poszukiwań, które wkrótce zaowocowały przekroczeniem bariery 400 sł./ min i wreszcie doprowadziły do tego, że mogłem swobodnie czytać w tempie 1000 sł./ min. Dzięki owym dociekaniom zrozumiałem, że na każdym poziomie czytanie jest dla umysłu tym, czym aerobik dla ciała.
Poznanie cudownych możliwości swojego wzroku i niezwykłej, zdumiewającej pojemności mózgu spowodowało nie tylko poprawę prędkości czytania, zrozumienia i pamięci; zauważyłem, że potrafię szybciej i bardziej kreatywnie myśleć, robić lepsze notatki, relatywnie łatwo zdawać egzaminy, uczyć się bardziej skutecznie, a w efekcie zaoszczędzić dni, tygodnie, a nawet miesiące swojego czasu.
Podręcznik szybkiego czytania, książka, którą właśnie trzymacie w rękach, jest rezultatem 40 lat praktyki i badań na tym polu. Jej strony zawierają podstawowe tajemnice, które w tym czasie odkryłem. Mam nadzieję, iż lektura okaże się ekscytująca, a korzyści, jakie odniesiecie ze stosowania przedstawionych tu technik, będą tak olbrzymie jak moje.
Chciałbym wyrazić szczególną wdzięczność Vandzie North, redaktor naczelnej, której szybki, “sokoli wzrok" tak wydatnie przyczynił się do nadania książce jej obecnej formy; moim osobistym asystentkom, Lesley Bias, Phyllidzie Wilson i Sandy Zambaux, za nieocenioną pomoc w przepisywaniu rękopisu i tworzeniu książki; Justinowi Coenowi za oryginalne ilustracje i korektę; rodzinie Folleyów za stworzenie wspaniałej atmosfery, w której mogłem ukończyć tę książkę; centrom Buzana i instruktorom Radiant Thinking za wsparcie, badania i nauczanie moich metod; Caro i Peterowi Ayre'om - za udzielenie schronienia w Greenham Hali, gdzie przeprowadziłem większość wcześniejszych badań; Robynowi Ponty'emu oraz Lizard Island z Australii, którzy otoczyli mnie opieką podczas pisania książki; Seanowi Adamowi za wsparcie i oddanie się sprawie lepszego czytania; “mojej ekipie" w BBC, Chrisowi Wellerowi, Sheili Ableman; a także The Brain Trust i wszystkim członkom klubów “Brain" za poświęcenie głównemu celowi Mental Literacy (rozwijania sprawności intelektualnej), a w szczególności idei szybkiego czytania.
WSTĘP
We wprowadzeniu zapoznasz się z głównymi celami Podręcznika szybkiego czytania i z jego układem, obejmującym pięć części. Wyjaśniono tu także budowę każdego z rozdziałów i pokazano, w jaki sposób szybko zapoznać się z niniejszym kursem szybkiego czytania.
CELE PODRĘCZNIKA SZYBKIEGO CZYTANIA
Książka ma spełniać sześć podstawowych celów:
1. Znacznie zwiększyć szybkość twojego czytania.
2. Utrzymać i poprawić zrozumienie.
3. Zapoznać cię lepiej z funkcjonowaniem twoich oczu i mózgu, co pomoże ci bardziej efektywnie korzystać z nich podczas czytania i uczenia się, a także sprawniej posługiwać się nimi w codziennym życiu osobistym i zawodowym.
4. Pomóc ci wzbogacić zarówno słownictwo, jak i wiedzę ogólną.
5. Oszczędzić czas.
6. Dodać ci pewności siebie.
GŁÓWNE CZĘŚCI
Aby ułatwić czytanie i naukę, Podręcznik szybkiego czytania podzielony został na pięć części:
Część pierwsza - Badanie szybkości czytania
W tej części dowiesz się, w jaki sposób wykorzystać prosty wykres w celu sprawdzenia własnych postępów czynionych w szybkim czytaniu i rozumieniu w trakcie lektury niniejszej książki. Zawarłem w niej również historię szybkiego czytania, informacje o ostatnich osiągnięciach z zakresu teorii w tej dziedzinie oraz nową definicję czytania, która pomoże ci udoskonalić swoje umiejętności na wszystkich poziomach.
Część druga - Twoje zdumiewające oczy
Część druga pomoże ci zrozumieć, że twoje oczy naprawdę są niezwykłe, dowiesz się, w jaki sposób sterować nimi, tak aby w krótkim czasie zwiększyć szybkość czytania i zapewnić lepsze zrozumienie. Przedstawię ci dziesiątkę najszybszych obecnie czytelników świata oraz kilka osobowości, które odegrały ważną rolę w historii szybkiego czytania.
Zapoznasz się także z technikami, które pomogą bardziej efektywnie prowadzić wzrok po stronie tekstu, rozwinąć zaawansowane umiejętności przemykania wzrokiem po nim i przeszukiwania go oraz zaaranżować otoczenie w sposób, który pomoże twoim oczom i mózgowi w szybszym czytaniu.
Znajdują się tu także ćwiczenia i testy na szybkość czytania, które pomogą ci wzmocnić “mięsień" twojego systemu oko-mózg, a także w dalszym ciągu podnosić tempo lektury.
Część trzecia - Doskonała koncentracja i zrozumienie
W części tej skupiłem się na głównych problemach związanych z czytaniem i sposobach ich pokonywania. Należą do nich: zbyt mała koncentracja i słabe zrozumienie; bezgłośne wymawianie i “problemy z uczeniem się", np. dysleksja czy ADDS (zespół braku koncentracji uwagi).
Jest to część “dobrych wieści", z której dowiesz się, że wszystkie trudności są do pokonania.
Część czwarta - Rozwijanie zaawansowanych umiejętności szybkiego czytania
Część czwarta pomoże ci rozwinąć najistotniejszy czynnik podniesienia poziomu inteligencji - zasób słownictwa. Kolejne rozdziały zawierają informacje o przedrostkach, przyrostkach i źródłosłowach dziesiątek tysięcy słów - klucz, który otworzy ci drzwi do świata słownictwa i zrozumienia.
W części tej wyjaśniono także pojęcie tworzenia map myśli - Mind Mapping® (nowy wymiar myślenia i robienia notatek), pokazano, w jaki sposób wykorzystać znajomość struktury paragrafu do zwiększenia efektywności czytania i jak zyskać ogólny pogląd na temat każdej książki, którą czytasz.
Część piąta - Jak stać się biegłym czytelnikiem: zaawansowane wykorzystanie systemu oko-mózg
W ostatniej części Podręcznika szybkiego czytania przedstawiam zaawansowane praktyki czytania wraz z ogólną techniką studiowania, sposobami ogarniania informacji zawartych w gazetach i czasopismach i radzenia sobie z eksplozją informacji płynących z ekranów komputerowych i innych “maszyn piszących". Pokazuję również, w jaki sposób zastosować techniki szybkiego czytania w literaturze i poezji, oraz przedstawiam nową ideę “archiwum wiedzy" - metodę umożliwiającą pozostawanie na bieżąco z informacjami w każdej wybranej dziedzinie. Część ta kończy się spojrzeniem w coraz bardziej obiecującą przyszłość i radami, w jaki sposób nadal, przez całe życie, poprawiać szybkość czytania, zrozumienie i nawyki czytelnicze.
Na końcu książki znajdują się odpowiedzi do sprawdzianów własnych umiejętności, zestawienie i wykres postępów, bibliografia oraz informacja o Centrach Buzana.
Aby zostać członkiem jednego ze znajdujących się na całym świecie klubów “Brain", przyślij swoją prośbę o formularz podania. Może go otrzymać każdy, kto zakupił Podręcznik szybkiego czytania.
Będąc członkiem klubu, otrzymywać będziesz najświeższe informacje o mózgu i o tym, w jaki sposób go wykorzystywać, najnowsze wiadomości na temat szybkiego czytania, zyskasz także możliwość nawiązania kontaktu z osobami, które podzielają twoje zainteresowania.
Zawartość pięciu opisanych części przedstawiona została w postaci kolorowych map myśli na tablicach I, IV, V, VII i VIII.
BUDOWA ROZDZIAŁÓW
Dłuższe rozdziały Podręcznika szybkiego czytania składają się z:
• przedmowy przedstawiającej główną ideę rozdziału,
• tekstu merytorycznego,
• ćwiczeń doskonalących,
• specjalnych tekstów umożliwiających sprawdzenie obecnej szybkości i stopnia zrozumienia,
• krótkiego podsumowania,
• planu działania zawierającego propozycje czynności pomagających opanować poznany materiał,
• zakończenia łączącego każdy rozdział z następnym.
Sprawdziany
Siedem rozdziałów Podręcznika szybkiego czytania zawiera serię ułożonych według stopnia trudności artykułów i tekstów, dzięki którym można na bieżąco kontrolować swoje postępy. Sprawdziany początkowe ukierunkowane są na podniesienie szybkości czytania, te ze środka książki rozwijają zdolności percepcyjne i zasób słownictwa, te z końca natomiast - umożliwiają wykorzystanie całego potencjału możliwości szybkiego czytania.
Niektóre z tekstów traktują o historii i teorii ważniejszych obszarów ludzkiej wiedzy, inne - to artykuły dotyczące ostatnich badań w dziedzinie uczenia się i mózgu. Dzięki temu, zanim skończysz książkę, zdążysz nie tylko poprawić szybkość czytania, zrozumienie oraz zdolności krytyczne czy oceny tekstu; wzbogacisz również swoją wiedzę o sobie samym i otaczającym cię wszechświecie. Oto tytuły siedmiu artykułów:
1. “Wojna inteligentna" - trening umysłu na froncie
2. Sztuka - od prymitywizmu do chrześcijaństwa
3. Inteligencja zwierząt
4. Czy jesteśmy sami we wszechświecie? Pozaziemskie inteligencje
5. Mózg dziecka
6. Budząca się Ziemia: kolejny skok w ewolucji - mózg globalny
7. Twój mózg - zaczarowane krosno
Ćwiczenia
W siedmiu rozdziałach książki znajdują się ćwiczenia zaprojektowane specjalnie tak, aby wzmocnić twoją percepcję wizualną, świadomość umysłu, krytycyzm i zasób słownictwa. Tak samo jak w przypadku ćwiczeń rozwijających mięśnie, wiele z nich przyniesie większe korzyści po kilkakrotnym powtórzeniu.
Wszystkie rozdziały wzbogacone zostały licznymi ilustracjami i diagramami, które pomóc mają w zrozumieniu treści. Dołączono również historyjki, których zadaniem jest zachęcać cię i inspirować.
JAK PRĘDKO PRZECZYTAĆ “PODRĘCZNIK SZYBKIEGO CZYTANIA"!
Podręcznik szybkiego czytania może być kursem trwającym tydzień, dwa lub trzy- w zależności od tego, jak prędko zamierzasz osiągnąć swe cele.
Przeczytaj kilka następnych paragrafów, potem ustal plan nauki.
Najpierw przejrzyj dokładnie spis treści i zaplanuj, w jakim zakresie zamierzasz go opanować. Później określ w przybliżeniu czas, jaki chcesz poświęcić na każdą część książki. Na zakończenie wyobraź sobie oczyma duszy, w ogólnym zarysie, zarówno zawartość, jak i program swojej nauki. Powinno to zająć zaledwie kilka minut.
Następnie przekartkuj całą książkę, zapoznaj się z różnymi częściami i zacznij wypełniać w umyśle obraz “obszaru" książki oraz swoich celów. Teraz zdecyduj, czy chciałbyś opanować materiał jednego, dwóch lub trzech rozdziałów dziennie, czy też wolisz zróżnicować tempo. Gdy już podejmiesz decyzję, zapisz swój plan nauki w kalendarzu, zaznaczając datę rozpoczęcia i zakończenia lektury. Ustalając to, pamiętaj, że każdy rozdział ma średnio tylko dziesięć stron, a większość ćwiczeń okaże się łatwa do wykonania.
Właśnie wybierasz się w jedną z najbardziej ekscytujących podróży swojego życia; aby ją rozpocząć, odwróć stronę.
CZĘŚĆ I - BADANIE SZYBKOŚCI CZYTANIA
QUIZ WSTĘPNY
Aby skłonić cię do przemyśleń na temat czytania szybkiego i czytania w ogóle, proponuję następujący quiz, dotyczący zdolności i nawyków czytelniczych. Odpowiedz “Tak" lub “Nie" na każde z 20 pytań i sprawdź wyniki na następnej stronie.
1. Prędkość przekraczająca 1000 słów na minutę jest osiągalna. Tak-Nie
2. Dla osiągnięcia lepszego zrozumienia trzeba czytać powoli i dokładnie. Tak-Nie
3. Czytanie słowo po słowie pomaga w zrozumieniu. Tak-Nie
4. Bezgłośne wymawianie (poruszanie wargami) jest nawykiem, który spowalnia czytanie i powinien być ograniczany lub eliminowany.
Tak-Nie
5. Twoim celem jest zrozumienie 100 proc. tego, co czytasz. Tak-Nie
6. Trzeba próbować zapamiętać 100 proc. tego, co się czyta. Tak-Nie
7. W czasie lektury oczy należy przesuwać wzdłuż linijek ciągłym, płynnym ruchem. Tak-Nie
8. Gdy opuścisz coś podczas czytania, aby być pewnym, że to zrozumiałeś, zanim zaczniesz czytać dalej, powinieneś cofnąć wzrok. Tak-Nie
9. Czytanie z jednoczesnym wodzeniem palcem po stronie powoduje spowolnienie i musi zostać wyeliminowane za pomocą ćwiczeń.
10. W przypadku problemów ze zrozumieniem czegoś w tekście należy je rozwikłać, a dopiero potem kontynuować lekturę; da ci to gwarancję zrozumienia dalszego ciągu. Tak-Nie
11. Dobrą lub ważną książkę czyta się strona po stronie. Nie wolno czytać strony 20. przed 19. ani oczywiście przeczytać końca przed zapoznaniem się z początkiem. Tak-Nie
12. Przeskakiwanie słów jest nawykiem wynikającym z lenistwa i powinno zostać zlikwidowane. Tak-Nie
13. Gdy napotkasz w tekście rzeczy istotne, powinieneś je zanotować, co wpłynie na poprawę twojej pamięci. Tak-Nie
14. Twój poziom motywacji nie ma wpływu na podstawowe sposoby komunikowania się oczu z mózgiem i nie ma związku z szybkością czytania. Tak-Nie
15. Twoje notatki powinny być sporządzane w formie starannej, uporządkowanej struktury: głównie zdania i wypunktowane listy, sporządzone na podstawie przeczytanych informacji. Tak-Nie
16. Należy mieć pod ręką słownik, aby móc natychmiast sprawdzić znaczenie występującego w tekście niezrozumiałego słowa. Tak-Nie
17. Jednym z niebezpieczeństw szybszego czytania jest mniejsze zrozumienie tekstu. Tak-Nie
18. Wszyscy czytamy, z definicji, z naturalną prędkością. Tak-Nie
19. W przypadku powieści i poezji wolniejsze czytanie jest ważne, gdyż umożliwia docenienie znaczenia informacji i rytmu języka. Tak-Nie
20. Naprawdę będziesz w stanie zrozumieć tylko to, na czym wyraźnie skupisz swój wzrok. Tak-Nie
ODPOWIEDZI
Jeśli odpowiedziałeś “tak" tylko na jeden z powyższych punktów, jesteś już prawie gotów dołączyć do grona nauczycieli szybkiego czytania! A tym jedynym jest zdanie pierwsze: Prędkość przekraczająca 1000 słów na minutę jest osiągalna.
Na wszystkie pozostałe należy zdecydowanie odpowiedzieć “nie".
Pytania te obejmują cały zakres błędnych poglądów dotyczących czytania. Jeżeli dajesz im wiarę, to nie tylko przyjmujesz za prawdziwe coś, co takim nie jest, lecz wierzysz w rzeczy, które będą sukcesywnie wpływać na pogorszenie twoich nawyków podczas czytania, obniżenie jego szybkości, a zrozumienie stawać się będzie coraz trudniejsze i niezadowalające.
W czasie lektury Podręcznika szybkiego czytania wszystkie te nieprawdziwe mniemania obalone zostaną jedno po drugim, pozostawiając wyraźną ścieżkę, po której będziesz mógł kroczyć, aby osiągnąć cele szybkiego czytania.
Podczas nauki czy jakiegokolwiek samokształcenia najistotniejsze jest poznanie rzeczywistej podstawy, z której się startuje. Nie chodzi o żadne wartościowanie ani ocenianie, lecz o dokładne ustalenie, na jakim poziomie w danym momencie się znajdujemy. Bez względu na to, jak wy soki jest to poziom, stanowić on będzie solidny fundament, punkt wyjściowy, z którego będziesz mógł z powodzeniem podążać ku swoim celom.
W rozdziale tym proszę cię o zrobienie rzeczy dokładnie przeciwnej do tego, o co będę prosił we wszystkich kolejnych. Proszę, abyś nie czytał szybko, ponieważ musisz ustalić swoje obecne tempo, by móc na jego podstawie dokładnie ocenić postępy, jakie poczynisz, zapoznawszy się z tą książką.
Na końcu sprawdzony zostanie twój poziom zrozumienia za pomocą 15 pytań, na które wybierzesz odpowiedź spośród podanych lub typu “Prawda-Fałsz". Podczas lektury tekstu nie staraj się dążyć do bardzo wysokiego czy też niskiego pułapu zrozumienia; miej na celu dokładnie taki sam jego poziom, jaki zazwyczaj chcesz osiągnąć czytając tego typu materiał.
Nie martw się uzyskaniem słabych wyników w szybkości lub zrozumieniu. Pamiętaj, że książka ta została napisana dla osób, które pragną poprawić swoje umiejętności i dlatego niskie początkowe rezultaty są nie tylko powszechne, ale wręcz oczekiwane.
Nie pędź więc z szybkością większą niż zazwyczaj, nie wysilaj się, by osiągnąć doskonałe wyniki w zrozumieniu i nie martw się o efekty. Weź zegarek, przeprowadź sprawdzian sam (obecność kogoś odliczającego czas lub przyglądającego się niechybnie zakłóci twoje zrozumienie; sprawia także, iż niektóre osoby czytają prędzej niż zwykle, inne wolniej).
Po skończeniu artykułu natychmiast sprawdź czas i oblicz swoją prędkość. W dalszej części rozdziału dowiesz się, jak to zrobić.
...
poncza