t. podst. wychowania wykład.pdf

7.11.2010

TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA

ĆWICZENIA

Cechy wychowania:

Dotychczasowe próby definiowania pojęcia wychowania z pewnością nie wyczerpują wszystkich

istotnych jego aspektów. Na ogół wymienia się takie cechy jak: złożoność, intencjonalność,

interakcyjność, relatywność, długotrwałość.

Złożoność: proces wychowawczy nie jest procesem prostym. W wychowaniu chodzi nie tylko o

zapamiętywanie i rozumienie pożądanych wychowawczo norm postępowania, lecz pełną

akceptację czyli uczynienie z nich idei w codziennym postępowaniu jednostki i uzewnętrznienie. W

ten sposób nabywane przez wychowanka normy są przetwarzane w zasady własnego postępowania.

Intencjonalność: wychowawca jest świadomy celów, jakie pragnie realizować w wyniku planowo

organizowanej działalności wychowawczej. Chodzi tu o działalność zawodowych wychowawców,

specjalistów przygotowanych do pełnienia swej funkcji i należycie znających cele, które warto

realizować w procesie wychowawczym. Wychowanie obejmuje wyłącznie wpływy intencjonalne,

czyli świadomie ukierunkowane, których celem jest oddziaływanie na rozwój zwłaszcza społeczny i

moralny wychowanków lub wspomaganie ich w tym rozwoju.

Interakcyjność: wychowania oznacza, iż proces wychowawczy zwykle ma miejsce w sytuacji

interakcji, tj współdziałania ze sobą wychowawcy i wychowanka. Współdziałanie to odbywa się na

zasadzie wzajemności. Każdy z partnerów jest więc zarówno podmiotem , jak i przedmiotem

oddziaływań, także wychowawca podlega wpływom ze strony wychowanka. Interakcyjność wiąże

się też z umożliwieniem wychowankowi nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi, zwłaszcza z

rówieśnikami.

Relatywność: wychowania wiąże się z trudnościami, jakich nastręcza przewidywanie skutków

oddziaływań wychowawczych. Na ogół przewidywanie takie ma charakter stwierdzeń

hipotetycznych, co wynika ze złożoności procesu wychowania, jak też ze złożoności dynamizmu

osobowości ludzkiej.

Dla rozwoju dzieci i młodzieży nie zawsze najistotniejsze jest to co stanowi bezpośredni wynik

wychowania jako oddziaływania zamierzonego.

Niekiedy większy wpływ wywiera to, co się dzieje wokół owego procesu, w tym zwłaszcza

całokształt wpływów socjalizacyjno- inkulturacyjnych.

Długotrwałość: wychowania wynika przekazywania iż każdy człowiek podlega przemianom

własnej osobowości niemal przez całe życie. W procesie wychowawczym dokonują się zmiany nie

tylko w osobowości wychowanków, lecz także u samych wychowawców. W tym znaczeniu

długotrwałość wychowania jest wyzwaniem dla wychowawcy i zobowiązaniem do ustawicznego

doskonalenia własnej osobowości. Długotrwałość wychowania łączy się także z systematycznością.

Dłuższe przerwy w procesie wychowawczym niosą ze sobą ryzyko nie tylko zaprzepaszczenie tego

co już się dało osiągnąć lecz nierzadko mogą grozić także niebezpieczeństwem wyraźnego cofania

się w rozwoju społeczno- moralnym wychowanków.

Cele wychowania:

Wg Mieczysława Łobockiego cele lub zadania wychowawcze to normy postulujące określony

system rzeczy, czyli tzw standardy wychowania wskazujące na pożądanie cechy osobowości i

zachowania określają one zwykle pewne ogólne zmiany czy przeobrażenia w tym zakresie.

Wg Z. Zaborowskiego definiuje natomiast cele jako postulowany projekt osobowości adresowany

do konkretnej osoby, zawierający podstawowe rysy jej możliwości dalszego samorozwoju.

W. Okoń definiuje cel wychowania jako: pożądane oczekiwane zmiany, jakie pod wpływem

respektowania odpowiednich metod, środków i warunków, które kształtują się w osobowości

wychowanka w postaci: poglądów, postaw, nawyków oraz innych cech osobowości.

Termin „cel” służy zatem określeniu, jaki ma być wychowanek, tzn jakim pragniemy go uczynić

orz jakimi jego właściwościami będziemy się kierowali przy wywieraniu wpływu lub analizowaniu

tego wpływu.

Czym są i jakie znaczenie mają cele wychowawcze w działalności wychowawczej?? Co

dzięki nim osiągamy??

• Telelogia wychowania- określa zasady stanowienia ideałów i celów wychowawczych, bada

też współzależności wcielania w praktykę.

• Aksjologia: to nauka o wartościach, zajmująca się badaniami natury, wartości

podstawowymi kryteriami wartościowania.

• Aksjologia wychowania: dział filozofii ukierunkowany na wartości ale także zajmujący się

analizą źródeł wartości w wychowaniu, ustaleniem ich hierarchii, analizą treściową oraz

uzasadnieniem.

Ideał wychowania:

• pełen zestaw harmonijnie zintegrowanych ze sobą celów wychowania, dający w sumie opis

dojrzałeś osobowości człowieka określa się jako ideał wychowania.

• Ideał ujęty jako zbiór celów stanowi źródło dla wyprowadzenia celów wychowania.

Różnice między ideałem wychowania i wzorem osobowym.

• Ideał wychowania jest zawsze pozytywne a wzory osobowe mogą być zarówno pozytywne

jak i negatywne. Wzorem osobowym może być dla kogoś nawet człowiek oceniany

negatywnie.

• Ideał wychowania służy głównie wychowawcy jako podstawa wyprowadzenia konkretnych

celów i zadań, wzór osobowy służy przede wszystkim wychowankowi i dostarcza mu treści

do naśladowania.

• Ideał wychowania pozostaje bardziej w płaszczyźnie teoretycznej i nie zawsze może znaleźć

odzwierciedlenie w praktyce wychowawczej. Wzór osobowy funkcjonuje zwykle przez

aprobatę i jest zawsze czyjś wzór.

• Ideał wychowania angażuje sferę intelektualną wychowawcy i wskazuje na cechy pożądane.

Wzór osobowy angażuje sferę emocjonalno- wolicjonalną wychowanka i mobilizuje do

dokonywania ocen, wyborów, konkretnych działań.

Wartości a wychowanie.

Hierarchia uznawanych wartości stanowi jedno z podstawowych uwarunkowań wpływów na

ludzkie zachowania.

Każdą kulturę także cechuje utworzony w niej system i hierarchia wartości. Istnieją również

wartości trwałe ogólnoludzkie akceptowane przez przedstawicieli różnych grup społecznych,

Najczęściej wyróżnianymi wartościami są: prawda, dobro, godność, humanizm, solidarność, pokój.

Podmiotem tych wartości jest człowiek.

Obecność wartości w treściach jest ich koniecznym składnikiem. Poprzez właściwe dobranie treści

ukazuje się różnorodnie wartości i ich właściwe rozumienie. W treściach wychowania

wartości( zwłaszcza moralne)ukazują się więc widocznie i bezpośrednio.

Wartości pojawiają się także w metodach wychowania. Metody bowiem mogą być dobre lub złe w

sensie moralnym.

W celach wychowanie wartości mogą przejawiać się pośrednio i bezpośrednio. Bezpośrednio

dokonuje się to wówczas gdy celem wychowawczym jest urzeczywistnianie pewnej wartości

pewnej wartości. Pośrednio zaś wtedy gdy gdy w celu wychowania, jedyne wartości

współwystępują w powiązaniu z innymi lub wzajemnie się uzupełniają. Prowadząc świadomą i

celową działalność wychowawczą należy zatroszczyć się o dobór odpowiednich wartości, które

jako wychowawcy i pedagodzy chcemy przekazywać w treściach nauczania, w stawianych celach i

ideałach. Należy zdać sobie sprawę, że oddziaływanie w tym zakresie wymagać odpowiednich

kwalifikacji zawodowych i osobistych.

Jeśli wychowawcom i rodzicom zabraknie zainteresowania wartościami w procesie wychowania to

faktycznie zabraknie wychowania.

Strategie wychowania do wartości.

Strategia dysonansu:

polega na wykorzystywaniu przykrego doznania emocjonalno- poznawczego, które wynika z braku

spójności pomiędzy tym co jednostka dotychczas sądziła i przeżywała, a jej obecną sytuacją lub

sferą pragnień czy marzeń ( należy skonfrontować wychowanka z odmiennym sposobem myślenia i

oceniania jednostki lub grupą osób).

Strategia stymulacyjna( motywowanie i pobudowanie):

postępując wg tej strategii powinniśmy i ukonkretnienia wartości, na które nasz wychowanek jest

już wrażliwy. Chodzi tu o pomoc w przekładaniu tych wartości na konkretne kierunki.

Wychowanek będzie stopniowo osiągał coraz bardziej spójny system wartości. Wraz z

doświadczeniem wielu myśli, konfrontacją postaw, będzie budował spójność między słowami,

czynami, postawą i całymi systemami swoich zachowań powodowanych przez wartości.

Strategia świadectwa:

polega na pobudzeniu i wyzwoleniu w wychowanku mechanizmu identyfikacji, widzianego jako

nieświadome przejęcia pewnych cech drugiej osoby(wychowanej). Wychowanek utożsamia się z

pewną osobą, tzn w pewien sposób przyswaja sobie pewne cechu osobowości danej osoby i

przemienia je w swoje własne wg wzorca jaki jest mu dany przez wychowawcę.

Identyfikacja następuje czasem już przy przyswojeniu sobie doświadczenia innych osób a przez

proces włączenia ich we własne życie może wywierać wpływ na rozwój osobowości. Dzięki tej

strategii osoba- nosiciel wartości pomaga innej osobie w nabywaniu i przyswajaniu sobie takich

samych wartości.

Przekazywanie wartości odbywa się poprzez ukazywanie ich i zgodne z nimi życie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: