Ciekawe opisanie Ukrainy polskiey i rzeki Dniepru od Kiiowa, aż do mieysca gdzie rzeka ta wrzuca się w morze 1822.pdf

■M HM

■■■^■1

ZBIÓR PAMIĘTNIKÓW

DAWJN T EY POLSZCZĘ

(335)

tak zle iest przyiętą i traktowaną, przydała że nie-

■wyiedzie, p°ki n 'C uyrzy odmiany, 1 póki Król ,

me będzie spał z królową. Uczyniło to dobry

skutek, Król zaczął więcey na małżonkę swą uwa-

żać, i żyć z nią iak z żoną. Przy odiezdzie Paru

de Gitebriani, Królowa zaczęła być szczęśliwszą;

wspaniałe dary które odbierała pocieszały ią. W

Polszczę bowiem, gdy się żenią Królowie, pod-

dani oblubienicom ich bogate podarunki składać

zwykli. Nadzieia więc stania się bogatą cieszyła

ią. Jakoż uyrzała się bogatą ; zebrane skarby ,

stały się lćy użytecznemi, w ciężkich zesłanych

od Boga, na Polską przygodach; stałość, wytrwa-

łość, odwaga, uczyniły ią sławną, w oczach, całey

Europy.

Biblioteka Narodowa

Warszawa

■ l i MI ■ ■ ■■■ ■ ■■ ■«■ ■ "■ '-- " ■ " -

30001001683475

JJSMO Uty W ">™ NSK '

KONIEC.

Wolno drukować.

Dnia 28. Lutego 1822.

( 336 )

( 337 )

CIEKAWE OPISANI^

Kościoły S- Zofii i S. Michała od świeżóne

były w dawnym sposobie. Ze wszystkich stron,

piękną iest facyata S. Zofii. Ściany świątyni o»

zdobione figurami, z mozaiki w małe szklarnie i

rożnobarwie kamyki; tak szczelnie są one spoio-

r.e z sobą, i£ nie inozna rozeznać, czyli są ma*

Jowaniem, czyli też kobiercem. Sklepienie skła-

da się z garków napełnionych ziemią i powięk-

szanych gipsem : świątynia ta zawiera pamiątki

Xią/ąt i Archimandrytów. Kościół S. Michała

pokryty iest miedzianym pozłacanym dachem.

Pokazuią tam ciało Stey Barbary, przywiezione

iak mówją w czasie woyny Nikodemskiey.

Miasto to stoi na wzgórzu, w pośród obszer*

ney równiny; pomiędzy tym wzgórzem i no-

wym Kiiowem , płynie Dniepr (Borjstenes).

Nieludne iest nowe miasto, nic liczy iak 5 albo

6 tysięcy mieszkańców \ kształt iego trzygrania*

sty, otoczone iest drewnianem parkanem z po*

dobnemiz basztami. Zamek leży na schyłku

góry, panuie on, nad nowym Kiiowem, lecz sta-

ry Kiiów wznosi się nad nim. Katolicy Rzym*

Scy maią tu cztery kościoły, katedrę, Domini-

kanów na rynku, Bernardynów pod górą, i nie-

dawno zjawionych Jezuitów^ którzy osiedli mię*

dzy Bernardynami i rzeką. Rusini Dyzunici ma*

ią około dziesięciu Cerkwi iedna przy Ratuszu^

gdzie iest także Akademiia, zowią ią błaha Cer*

kiew, drugą S. Michała pod zamkiem, inne w

różnych stronach miasta, niepamiętam ich nazwisk,

TOM III

UKRAINY POLSKIEY

I RZEKI DNIEPRU

OD K1I0WA, AŻ DO MIEYSCA GDZIE RZE-

KA TA WRZUCA SIE W MORZE.

Przez P. Beauplan Jndłyniera w stułbie Kró-

lów Polskich, Zygin. III. IFładys. 1F. Jana

Kazimierza.

J\iiów był iednem, z naydawnieyszych miast w

Europie, widać jeszcze ślady tego, w wysokości

murów, szerokości wałów , głębi przekopów , w

zwaliskach świątyń Pańskich, 'w starożytnych pie-

czarach, gdzie są chowane ciała Xiażąt i świę-

tych.

Z kościołów nie pozostały, tylko Stey Zofii i S.

Michała: z będących przedtem widać tylko ruiny

S. Bazylego, maiace pięć lub sześć stop wysoko-

ści , z napisami Greckiemi na alabastrze , od

czernastu przynayrhniey wieków, czas napisy te

zatarł, w zwaliskach pozostały ieszcze groby wielu

Xią/.ąt Ruskich.

i 3Ó8 )

( fc 9 )

Kiiów trzy tylko ma piękne ulice, inne i.i

proste, ni ukośne, Jęcz bez porządku naksztalt

labiryntu.

Kiiów dzieli się na dwa miasta , iedno z nicli

zowie s'ę miastem Biskupim i zawiera kościół

Katedralny; drugie municypalne , gdzie są po-

zostałe kościoły Rzymskie i Greckie: Gród iak

na kray dość iest handlowym, handel len pro-

wadzi się zbożem, futrami, woskiem, miodem ,

łoiem, soloną rybą etc. KIIÓW posiada Biskupa,

"Wojewodę, Kasztelana, i Grodowego Starostę, ma

także Woyta i -Ławników, wszystkich od nomi-

nacji Króla Polskiego.

Domy budowane są nieco, Moskiewskim spo*

sobem, o samem tylko poziomie. Zamiast świec,

używaią tu szczep smolnycb, tak tanich, że za

kilka groszy, można się oświecić przez naydłuż-

sze nocy zimowe. Kominy przedaią się na targu,

ten zwyczay, sposób gotowania mięsiwa, ich mał-

żeństwa, inne ich obrządki, śmiesznemi się nam

zdaią : z tern wszystkim ta to kraina zamieszka-

ną iest, przez ten lud waleczny, kozakami Za-

porowskieuu zwany, rozsypany od tylu lat, po

rożnych miejscach Dniepru, liczba icb do 80,000

•wynosi, wszyscy zbroyni, w prawteni do boiu,

wszyscy na iedno skinienie Króla Polskiego go-

towi. Lud ten, co rok prawie czyni wycieczki

po morzu Czarnem, z wielką szkodą Turków.

INie raz oni złu pili Krym, Natolię, palili ogniem

Trebizond, i lodziarni swemi ocierali się o sam

Carogrot), wszystko oni krwią i mieczem pusto-

szą, zabrawszy łupy, młodych ieńców i dzieci,

wracaią za swoie porohy: młodych ienców zwy-

kli dawać w podarunku panom Polskim, ze sta-

rycb, tycli tylko zatrzyniuią, od których dro-

giego okupu spodziewaiąsię: wycieczki ich skła-

daią się najczęściej z 6ciu naywięcey 10 tysię-

cy mołodców; wypadała oni w nędznych łodziach,

które sami buduią, i o których w krotce mó-

wić będzicm.

Wspomniawszy o waleczności Kozaków, wspo-

mnieć także należy , iż między Narodem tem

znayduią się ludzie biegli we wszystkich rzemio-

słach, do potrzeb życia służących, iako to cie-

śle , kołodzieje, krawce , szewce , bednarze etc.

Bardzo są sposobni w wyrabianiu saletry, która

w obfitości zoayduie się w tych stronach: iakoiS

wyborny proch fcobią. Płeć żeńska trudni sj£

przędzeniem i tkaniem, tak żagli iako też płótna

na domowe potrzeby. Wszyscy umieią uprawiać

ziemię, zasiewać, zbierać, warzyć piwo, syci*

miód, palić wódkę. Obiegaią się między sobą,

kto lepiey potrafi pić, i hulać. J^iemasz ludu,

któryby mmey dbał o iutro, iak oni.

Nadzwyczay zdatni są do wszystkiego; są na-

■wet między niemi, którzy posiadaią wiadomości

wyższe nad innych. Są oni dowcipni, Jęcz do-

wcip ten obracaią ku rzeczom , istotnie potrze-

bnym, mianowicie zaś do tego co się tyczy życiat

Wiejskiego.

( 34<> )

- ( m }

Nietylko odważni, lecz są zuchwali, i ży-

ciem gardzący. Naydzielnieyiey się potykają w.

taborach, zawarci wozami, strzelaią nadzwyczay

celnie, dobrze się bronią za murem,. I na mo-

rzu maią swoic zalety. Nie naylepsi na koniach*

widziałem* dwieście iazdy Polskiey, łamiącey i

i-ozpraszaiącey 2,000 kozaków. To prawda źe

s-to kozaków za taborem, nieboi się I,OOQ Ko-

laków.. Kozacy są wzrostu pięknego, żyłowaci,,

zręczni » zwinni, lubią się stroie gdy się nar

rabunkach obłowią : inaczey w niepoczesney. cho-

dzą odzieży; w czasie pokoi u , bawif. się nay-

więcey polowaniem i rybołówstwem. — Używa-

ią, ciągle- wybornego zdrowia, wolni są nawet

od powszechney w Polszczę choroby, zwaney?

kołtunem , żyią do, późnóy starości, nayczęścey

sa polu sławy kończąc swe życie-

Kie wiele- ies! po między niemi szlachty, i

ta z rodów Polskich pochodzi, i wszystka iesfc

kaiolickiey. wiary. Niektórzy między, niemi no*

szą tytuł Kniaziów, ci Greckiey- są wiary.

Godnemiiest politowania., stan chłopów ukra—

iuskich , przymuszeni są, do trzydniowey w ty-

godniu, pańszczyzny z calem swoim dobytkiem,

nadto* w miarę roli iaką dzierżą,, mosz%, dawać

zboże,, kapłony, gęsi, kury, kurczęta, a tona

Wielkanoc, Zielone świątki, j Boże Narodze-

nie; niedosye n» tem^ awoż§< darmo- Panom-

swoim drzewo, i tysiączne odbywaj pawirmo-

Śei s oddaic do d-woru dziesięcinę, z. wieprz&w,..

Ziemia ich tak iest żyzną tyle im zboża do-

starcza , iż często nie wiedza co z nim począć,

zwłaszcza że rzek spławnych nie maią, wyiąwszy

Dniepr , zatrzymujący spławy przez i3. poro-

hów, o 5o mil poniźey Kiiowa znayduięcych się;

ostatni z tych porohów odległy iest od pierw-

szego, o siedem mil, co uczyni dzień cały drogi

Niemogąc spławró produktów swoich do Garo-

grodu, niechcą pracować iak tylko w ten czas

gdy ich konieczna do tego przymusza potrzeba,

wolą łupić sąsiadów ■, niż w pocie czoła zaro-

bić.

Wszyscy prawie są wyznania Syzmatyekiego-,

Starannie zachowują dni świąteczne, przez 8 lub

x) miesięcy w roku ściśle zachowuj posty, i w

tvch zbawienie- duszy zaMadaia. Przeciwniew

używaniu tęgich napbiow, żadney wstrzemięźli-

wości nieznaią^, nie mniemam, by na świecie,

znalazł się naród bardziey piiacki. Rozumieć to

iednak potrzeba, w czasie pokoiu: w czasie woy-

ny, lub gdy knuią ważny iaki zamysł, zachowu-

ją się w trzeźwości. Przebiegli , subtelni, lecz

hoyni , uieznaią oni co chciwość bogactw, wol-

ność przenoszą nad wszystko: z tąd ustawiczne

hunty przeciw Panom za surowo obchodzącym

się z niemi. Co 7 lub 8 lat nowe iakieś okazu-

ią się powstania. Z resztą szczerość, dobra wia-

ra i wierność nie są ich przymiotami. Są oni

z natury mocni, łatwo wytrzymujący * zimno»

gorąco, głód i wszelkie obozowe trudy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: