Nazewnictwo.doc

NAZEWNICTWO ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH

1.       Tlenki

a)       wg nazw systematycznych ze wskazaniem ilości atomów tlenu i łączącego się z nim pierwiastka(używając liczebników greckich di-, tri-, tetra-, penta-, heksa- albo polskich: dwu-, trój- cztero- itd.

b)       po nazwie tlenek i nazwie łączącego się z tlenem pierwiastka podawany jest stopień utlenienia pierwiastka łączącego się z tlenem

np. NO – tlenek azotu(II); N2O – tlenek azotu(I); NO2 - dwutlenek azotu albo tlenek azotu(IV); N2O5 – tlenek azotu(V); FeO -tlenek żelaza(II); Fe2O3 -tlenek żelaza(III); Cl2O7 –tlenek chloru(VII); SO2 – tlenek siarki(IV); SO3 – tlenek siarki(VI); P2O5 –tlenek fosforu(V); P4O6 –tlenek fosforu(III); CO – tlenek węgla(II); CO2 – dwutlenek węgla lub tlenek węgla(IV)

2.       Aniony

-          nazwy anionów jednoatomowych tworzy się od nazwy pierwiastka z dodaniem końcówki –ek lub –ik; np.

Cl- - chlorek; P- - fosforek; Br- - bromek; J- - jodek; S2- - siarczek; N3- - azotek; P3- - fosforek; C4- - węglik; B3- - borek; O2- - tlenek;      H- - wodorek;

-          nazwy anionów wieloatomowych zakończone są na –ek lub –an np.

OH- -wodorotlenek; CN- -cyjanek; NO3- -azotan(V); NO2- -azotan(III); SO32- -siarczan(IV); SO42- -siarczan(VI); ClO4- -chloran(VII); PO43- - ortofosforan(V); PO33- - ortofosforan(III); CrO42- -chromian(VI); Cr2O72- – dichromian(VI); MnO4- -manganian(VII); MnO42- -manganian(VI);

3.       Kwasy

-          nazwy kwasów beztlenowych tworzymy wykorzystując nazwy anionu jednoatomowego albo zakańczając końcówką –owy np.

HCl – chlorek wodoru albo kwas chlorowodorowy; HBr – bromek wodoru albo kwas bromowodorowy; H2S – siarczek wodoru albo kwas siarkowodorowy; HJ – jodek wodoru albo kwas jodowodorowy

-          nazwy kwasów tlenowych posiadają końcówkę –owy z uwzględnieniem stopnia utlenienia atomu centralnego np.

H2SO4 – kwas siarkowy(VI); H2SO3 – kwas siarkowy(IV); HNO3 – kwas azotowy(V); HNO2 – kwas azotowy(III); H3PO3 – kwas ortofosforowy(III); H3PO4 – kwas ortofosforowy(V); H2CO3 – kwas węglowy; HClO – kwas chlorowy(I); HClO2 – kwas chlorowy(III); HClO3 – kwas chlorowy(V); HClO4 – kwas chlorowy(VII); H2CrO4 – kwas chromowy(VI)

4.       Wodorotlenki

Nazwę tworzymy podając nazwę wodorotlenek oraz nazwę pierwiastka a w przypadku gdy istnieją dwa lub więcej wodorotlenki tego samego metalu podajemy stopień utlenienia tego metalu. Należy pamiętać, że nie podajemy stopnia utlenienia dla pierwiastków I i II grupy (litowce i berylowce) np.

NaOH – wodorotlenek sodu; Fe(OH)2 – wodorotlenek żelaza(II); Fe(OH)3 – wodorotlenek żelaza(III);

5.       Sole

-          nazwy soli beztlenowych tworzymy dodając do nazwy anionu jednoatomowego nazwę pierwiastka(metalu), podając za nazwą soli stopień utlenienia metalu np.

FeCl2 – chlorek żelaza(II); FeCl3 – chlorek żelaza(III)

-          nazwy soli tlenowych tworzymy dodając do nazwy anionu wieloatomowego zakończonego na –an(z podaniem stopnia utlenienia atomu centralnego anionu) nazwę pierwiastka(metalu), podając za nazwą soli stopień utlenienia metalu np.

FeSO4 – siarczan(VI) żelaza(II); Na3PO4 – ortofosforan(V) sodu

6.       Wodorosole

Wodorosole powstają wtedy gdy w cząsteczce kwasu zawierającym dwa lub więcej wodorów kwasowych nie wszystkie zostaną wymienione na metal. Nazwy tych soli tworzy się przez dodanie przedrostka wodoro-(jeśli sól zawiera dwa wodory kwasowe daje się liczebnik dwu) po czym daje się nazwę anionu np.

NaH2PO4 – dwuwodorofosforan(V) sodu; NaHCO3 – wodorowęglan sodu

7.       Hydroksysole

Gdy w cząsteczce wodorotlenku mającego więcej niż jedną grupę OH- w trakcie tworzenia soli nie wszystkie grupy OH- zostaną zastąpione anionem, wówczas sole takie określa się jako hydroksysole np.

Al.(OH)2Cl - chlorek dwuwodorotlenek glinu

8.       Wodorki

Należy pamiętać, że w przypadku wodorków umieszczamy zawsze składnik bardziej elektrododatni na pierwszym miejscu i w zależności od tego inaczej nazywamy wodorki np. NaH – wodorek sodu; HCl – chlorek wodoru