Wady Wymowy (Cwiczenia narzadow mowy).doc

NAJCZĘSTSZE WADY WYMOWY U DZIECI SZEŚCIOLETNICH

1. SEPLENIENIE ( SYGMATYZM)

W obrębie sygmatyzmu (seplenienia) występują:

A) substytucje głosek, czyli zastępowanie jednych głosek dentalizowanych innymi, realizowanymi prawidłowo.
 

·                     spółgłoski: sz, ż, cz, dż - zastępowane są szeregami: s, z, c, dz ;
                 (przykład: myszy - mysy, szafa - safa, żaba - zaba, czekolada - cekolada)

·                     oba szeregi: s, z, c, dz, i sz, ż, cz, dż - zastępowane są przez szereg : ś, ź, ć, dź ;
                (przykład: szafa - śafa, żaba - źaba, czekolada - ćekolada, dżungla - dźungla)

·                     spółgłoski: c, , ć, , cz, - mogą też być zastępowane przez  spółgłoski : s, ś, sz ;
                    (przykład: cebula - sebula, ćma - śma, , czapka - szapka,)

B). elizje, czyli opuszczenie dźwięku- głoski dentalizowane w ogóle nie są realizowane przez dziecko, nie istnieją w jego systemie fonetycznym (przykład: szafa - afa, koza - koa, świnka - finka).

C) deformacje głosek, czyli seplenienie właściwe. Polega na nieprawidłowej (zdeformowanej) wymowie głosek dentalizowanych. Deformacje są wynikiem zmiany miejsca artykulacji głosek, co powoduje zniekształcenie ich brzmienia. Najczęstsze postacie takich deformacji to:
 

·                    seplenienie międzyzębowe
Przy artykulacji głosek dentalizowanych (niektórych lub wszystkich) język wsuwa się między zęby w linii środkowej lub bocznej. W taki sam sposób mogą być wypowiadane głoski : t, d, n.

·                    seplenienie przyzębowe
Charakteryzuje się płaskim ułożeniem przodu języka, który zbyt mocno przylega do wewnętrznej strony siekaczy. Nie tworzy się wzdłuż języka rowek i dlatego powietrze przechodzi szerokim strumieniem. W efekcie brzmienie głosek jest przytępione, szmer powstający na krawędziach dolnych siekaczy jest osłabiony lub w ogóle się nie pojawia.

·                    seplenienie boczne
Artykulacja polega na niesymetrycznym ułożeniu całego języka, szczelina nie tworzy się w linii środkowej lecz z boku przy kłach, zębach przedtrzonowych lub trzonowych.

·                     seplenienie świszczące
Cechuje się bardzo ostrym brzmieniem głosek dentalizowanych, które powodują silny prąd powietrza powstały w wyniku utworzenia się głębokiego rowka wzdłuż linii środkowej języka.

·                    seplenienie podniebienne
W wyniku zbliżenia czubka języka do podniebienia twardego powstaje trący, nieprzyjemny szmer. Wymowa głosek : sz, ż(rz), cz, dż zbliżona jest do wymowy miękkich: ś, ź, ć, dź .

2. ROTACYZM

W obrębie rotacyzmu występuje:

A) zastępowanie (substytucja ) głoski r innymi głoskami wymawianymi prawidłowo np.: j, ł, d, w, l; (przykład: rower - jowej, rower - łoweł, rower - dowed, rower - wowew, rower - lowel).

B) opuszczenie (elizja) głoski r. Głoska r w systemie fonetycznym dziecka nie istnieje. (przykład: ryba - yba).

C)  deformacja głoski r, czyli tworzeniu dźwięku nie występującego w systemie fonetycznym naszego języka. Na skutek zmiany miejsca artykulacji głoska r powstaje w innym miejscu i brzmienie jej jest zdeformowane. Najczęstsze deformacje tego rodzaju to:

·                      reranie języczkowe
Zamiast czubka języka, drgania wykonywane są przez języczek znajdujący się na końcu podniebienia miękkiego.

·                      reranie międzyzębowe
Polega na drganiu czubka języka wsuniętego między zęby.

·                      reranie policzkowe lub boczne
Prąd powietrza skierowany jest w bok, wprawiając w drgania policzki. Przy takiej realizacji głoski r drga czubek języka lub krawędzie języka oraz jeden lub dwa policzki.

·                      reranie podniebienne
Polega na zbliżeniu tylnej części języka do podniebienia miękkiego. Podczas artykulacji wibruje całe podniebienie miękkie.

·                      reranie gardłowe
Powstaje między nasadą języka a tylną ścianą gardła (możliwe testowanie ręką). Wymowa głoski r gardłowa z wibracją języka i podniebienia miękkiego - zbliżona jest do wymowy francuskiej dźwięku r.

·                      reranie boczne
Wadliwa, boczna realizacja głoski r. Strumień powietrza przeciskając się między krawędzią boczną języka a górnymi dziąsłami, powoduje powstanie nieprzyjemnego brzmienia.

·                      reranie krtaniowe
Polega na wadliwej, krtaniowej realizacji głoski r.

ETAPY TERAPII LOGOPEDYCZNEJ

1.     Terapię logopedyczną rozpoczyna się od ćwiczeń narządów mowy, które mają usprawnić głównie pracę języka i warg, by umożliwić prawidłową wymowę głoski.

2.     Równocześnie z takimi ćwiczeniami należy usprawniać słuch fonematyczny ( fonemowy), który pozwala różnicować głoski. Jest to szczególnie ważne w przypadku substytucji głosek.

3.     Potem następuje etap wywołania głoski.

4.     Kolejny etap to żmudny proces utrwalania dźwięku: najpierw w izolacji, potem w sylabach i wyrazach.

5.     Terapia jest zakończona jeżeli dziecko realizuje poprawnie głoskę w mowie spontanicznej ( w czasie codziennych czynności).

EFEKTY TERAPII UZALEŻNIONE SĄ MIĘDZY INNYMI OD :

·     Częstotliwości i systematyczności ćwiczeń .

·     Zaangażowania, cierpliwości rodziców i współpracy z logopedą .

·     Motywacji dziecka do spełnienia zaleceń ( dostosowanie formy ćwiczeń do potrzeb dziecka , dbanie o atrakcyjność ćwiczeń, wprowadzenie elementów zabawy).

·     Stworzenia właściwych warunków do ćwiczeń ( wyciszone miejsce, poświęcenie wyłącznej uwagi dziecku przez 15-20 minut dziennie).

·     Zauważenia i docenienia najmniejszych sukcesów dziecka.

ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE

SZEREG CISZĄCY „Ś , Ź , Ć , DŹ”

1. ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY .

·     wysuwanie i cofanie języka za zęby - płaszczyzna pozioma ,

·     liczenie zębów dolnych językiem ,

·     opieranie czubka języka o dolne zęby i wypychanie go ,

·     ściskanie warg w dzióbek ,

·     rozszerzanie warg w uśmiechu ,

·     wciąganie i wypychanie policzków do środka i na zewnątrz

jamy ustnej ,

·     ruchy wargi dolnej w prawo i w lewo

2. PRZYGOTOWANIE DO WYWOŁANIA GŁOSKI

·     przedłużanie głoski „i” lub „x’” powoli zbliżając siekacze ,

·     wymawianie przedłużonego „s” i cofanie języka od zębów w głąb jamy ustnej

3.SŁUCH FONEMATYCZNY .

·     klaśnij w ręce , gdy usłyszysz „ś”

samolot , śnieg , skarpety , sierp , samochód , siekiera , siatka , sieć , sadzawka , serce , sen , sień , siano , sopel , śmiech , sosna , sarna , siać , siennik , siedem , samowar

4.ĆWICZENIA NA SYLABACH.

·     i , i , ichi , ichi

·     sia , sio , sie , siu

·     asia , asio , asie , asiu

·     esia , esio ,esie , esiu

·     osia , osio , osie , osiu

·     aś , oś , uś , eś , yś , iś

5.ĆWICZENIA NA WYRAZACH .

·     siano , siatka , siodło , sierp , siedem , siniak , sito ,

·     nasiona , gosposia , mamusia , jesień , sąsiad

·     oś , coś , ktoś , struś , tatuś , łoś , wieś , miś , ptyś , ryś

·     ślad , ślub , ślina , śliwka , śmiech , ślimak , śmietnik , świat, śnieg , śniadanie , śpiew , światło , świerk , środa

·     maślak , myśl , taśma , pieśń , wiśnia , naleśnik , baśń , uśmiech , myśliwy , huśtawka , jaśmin , maślanka

SZEREG SZUMIĄCY

ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY

1. Wargi

·       samogłoski

·       demonstracja układów ( u-i , o-e )

·       cmokanie

·       gwizdanie

·       buziaczki

·       nadmuchiwanie policzków ( balonik )

2. Język

·       wysuwanie języka do przodu i chowanie go

·       j. szeroki i wąski

...